Azerbaycan Türkü halk ozanı Âşık Elesker, UNESCO tarafından dünya çapında anılacak

Azerbaycan söz ustalarının önde gelen isimlerinden biri olan Âşık Elesker'ın vefatının 100. yılı, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünün (UNESCO) “2026-2027 Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri” programına alındı.

Azerbaycan Cumhuriyeti Fikri Mülkiyet Ajansı ve Batı Azerbaycan Topluluğu tarafından 22 Nisan 2025 tarihinde "Antik Metinler ve Klasik Kaynaklar, Ermeni Sahtekarlıklarını ve Uydurmalarını ve Azerbaycan Toprakları Hakkındaki Etno-Coğrafi Aldatmacaları ve Entrikalarını Ortaya Koyuyor" konulu bir konferans düzenlendi. Konferansa katılan Azerbaycan Cumhuriyeti UNESCO Millî Komisyonu Genel Sekreteri Seymur Fataliyev, Âşık Elesker’in vefatının 100. yılının UNESCO “2026-2027 Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri” programına alındığını açıkladı. Fataliyev, bu konunun 2025 yılının nisan ayında düzenlenen UNESCO Yürütme Kurulu'nun 221. oturumunda görüşülüp onaylandığını bildirdi.

Kararın önemli bir başarı olduğunu kaydeden Fataliyev, “2026 yılında Âşık Elesker'in ölümünün 100. yıl dönümünün UNESCO düzeyinde kutlanması sürecine devlet kurumlarının yanı sıra Batı Azerbaycan toplumunun temsilcilerinin de katılarak, halkımızın zengin kültürünün dünya toplumuna layık şekilde tanıtılmasına değerli katkılarda bulunacaklarından eminim." dedi.

“OLMADI DERDİNE ÇARA ELESKER”

Âşık Elesker Azerbaycan âşık edebiyatının en büyük temsilcilerinden biridir. 1821 yılında sonradan Ermenistan sınırlarına giren ancak Türk yurdu olan Basarkeçer Ağkilse köyünde doğup büyüdü. Henüz 14–15 yaşlarında köyün zenginlerinden Kerbela-i Kurban'ın hizmetine verilmiştir. Burada Kerbela-i Kurban’ın güzeller güzeli kızı Sehinbanı'ya âşık olmuştur. Ancak, Kerbela-i Kurban’ın kardeşi Pumlu Meherrem bu aşka izin vermemiş ve Sehinbanı’yı kendi oğlu Mustafa’ya vermiştir. Elesker, iç dünyasında derin izler bırakmış; duygularını sazına ve sözüne dökerek sanata yönelmesine vesile olmuştur. Sonrasında, dönemin tanınmış âşıklarından Âşık Ali'nin çırağı olmuştur. Ustasının yanında geleneklere uygun şekilde usta-çırak ilişkisi içinde yetişmiştir. Bir gün büyük bir düğün meclisinde, aralarındaki bir söz atışması sırasında Elesker, son sözü söyleyerek ustası Âşık Ali’yi susturmuş; bu olay kendisine büyük bir şöhret kazandırmıştır.

19. yüzyılın ortalarına doğru Âşık Elesker, tüm Kafkasya'da tanınan bir âşık hâline gelmiştir. Hayatının ilerleyen dönemlerinde doğup büyüdüğü köyüne dönmüş ve burada sanatını icra etmeye devam etmiştir. Kars-Iğdır yöresindeki söylentilere göre bir ara İstiklâl Savaşı’yla ilgili söylediği “Türklerin” adlı şiirinden dolayı Rus yönetimi tarafından hapse atılmış, yedi sekiz ay hapis yattıktan sonra tahliye edilince Türkiye’ye gitmek istemiş ancak kendisine izin verilmemiştir.

Kuzey Azerbaycan’da “Dede” unvanıyla anılan büyük âşıklardan kabul edilmiştir. Âşık Elesker, 7 Mart 1926 tarihinde vefat edip, Ağkilse köy mezarlığına gömülmüştür. Âşık Elesker'in Ağkilse köyündeki mezarı, Ermeni güçleri tarafından tahrip edilerek yok edilmiştir.