BM'nin iki yıl önce yayımladığı Doğu Türkistan raporunda neler vardı?

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği tarafından 31 Ağustos 2024 tarihine yayımlanan Doğu Türkistan raporu tekrar gündeme geldi. Dönemin BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet görev süresinin son günlerinde Doğu Türkistan'daki insan hak ihlallerine dair rapor yaımlamıştı. Raporda, Çin’in Uygur Türklerine yönelik soykırım uygulamalarını detaylandırılmıştı. Bachelet, raporda Çin'in insan hakları ihlallerini vurgularken, Çin’in soykırım politikaları konusundaki sorumluluğunu net bir şekilde ifade etmekten kaçınmıştı.

BACHELET’İN GÖREV DÖNEMİ VE DOĞU TÜRKİSTAN RAPORU

Bachelet, BM İnsan Hakları Komiseri olarak görev yaptığı dönemde, Doğu Türkistan’da insan hakları ihlalleri üzerine derinlemesine bir inceleme gerçekleştirdi. Rapor, Çin'in Uygur Türkleri ve diğer etnik gruplara yönelik uyguladığı ayrımcı politikaları ve insan hakları ihlallerini belgelerken, bu politikaların insanlığa karşı suç oluşturabileceğini belirtildi.

46 sayfadan oluşan raporda, Çin'in uyguladığı soykırım politikalarının çok boyutlu bir analizi yapıldı. 23 Uygur, 16 Kazak ve 1 Kırgız Türkü ile yapılan mülakatlar neticesinde, 2016'dan bu yana birçok kişinin keyfi olarak tutuklandığı veya yeniden eğitim kamplarında tutulduğu bilgisi paylaşıldı. Ayrıca, Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) sözde terörle mücadele kisvesi altında işlediği ciddi insan hakları ihlalleri belgelendi.

RAPORUN İÇERİĞİ VE ÇİN'E YÖNELİK ÇAĞRI

Rapor, 2017-2019 yılları arasında toplu gözaltılar ve işkenceleri belirtiyor ve üreme haklarının ihlali, cinsel istismar ve işkencelerin varlığına dair ciddi belirtiler sunuyor. Bachelet, raporda Çinli yetkililere keyfi tutuklamaları ve işkenceleri sonlandırmaları, kayıp aile üyeleri hakkında bilgi sağlamaları çağrısında bulunuyor.

ÇİN'İN BM ÜZERİNDEKİ NÜFUZU VE TEHDİTLER

Son yıllarda, Çin’in BM içindeki nüfuzunu artırarak, Komünist Parti doktriniyle uyumlu bir insan hakları anlayışını teşvik etti. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Cao Lician, Bachelet'in raporunu, Çin'e yönelik yanlış bilgi ve suçlamalar olarak nitelendirerek üstü kapalı bir tehditte bulunmuştu.

BM İNSAN HAKLARI KOMİSERİ VOLKER TÜRK’TEN ÖNEMLİ AÇIKLAMALAR

27 Ağustos 2024 tarihinde mevcut BM İnsan Hakları Komiseri Volker Türk, Doğu Türkistan konusunda dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Türk, Çin’in Doğu Türkistan’daki uygulamalarının insan hakları standartlarına tamamen aykırı olduğunu vurguladı ve uluslararası topluma, bu ihlallere karşı güçlü bir tepki gösterme çağrısında bulundu. Türk, raporların ve belgelerin daha geniş bir şekilde incelenmesi gerektiğini, bu konuda uluslararası iş birliği ve şeffaflık çağrısında bulundu.

Volker Türk’ün açıklamaları, BM'nin insan hakları ihlalleri konusundaki kararlılığını ve bu ihlallere karşı uluslararası düzeyde güçlü bir tutum sergileme gerekliliğini ortaya koyuyor.