Türk dünyasının kültür beşiği: Kaşgar

Doğu Türkistan'ın tarihi ve kültürel zenginliğiyle dolu şehri Kaşgar, Çin'in politik, kültürel ve sosyal baskılarına karşı dimdik ayakta duruyor. Bu kadim şehir, tarihi boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış ve Türk İslam kültürünün önemli merkezlerinden biri haline gelmişti.

TARİHİ VE STRATEJİK KONUMU

Kaşgar, iki İpek Yolu'nu buluşturan konumu sayesinde tarih boyunca önemli bir ticaret merkezi olmuş, kuzeyde Tanrı Dağları, güneyde Karakurum Dağı ile çevrili olan bu şehir, aynı zamanda Keşmir'in Hindistan ve Pakistan denetimindeki bölgeleriyle de sınır komşusu. Batısında Pamir Yaylası ile Kırgızistan, Tacikistan ve Afganistan’a komşu olan Kaşgar, doğusunda dünyanın ikinci büyük çölü olan Taklamakan Çölü ile çevrili.

TÜRK İSLAM KÜLTÜRÜNÜN BEŞİĞİ

Kaşgar, ilk Türk İslam devleti olan Karahanlılara başkentlik yapmış, Türk edebiyatı ve kültürü açısından da büyük bir öneme sahip. Bu şehirde, Kaşgarlı Mahmud'un yazdığı "Divan-ı Lügatit Türk" ve Yusuf Has Hacip'in "Kutadgu Bilig'i" gibi önemli eserler kaleme alındı.

KAŞGAR EMİRLİĞİ’NİN KURULUŞU

18. yüzyıldan itibaren Çin işgali altına giren Kaşgar, bölgedeki Uygur Türklerinin birçok isyanına sahne oldu. 19. yüzyılın ikinci yarısında Kaşgar Emiri Muhammed Yakup Han Kaşgari tarafından kurulan Kaşgar Emirliği, Osmanlı Devleti ile de ilişkiler geliştirdi. Bu dönemde Sultan Abdülaziz, Yakup Han Kaşgari’ye büyük bir ilgi göstermiş, ona askeri destek ve ödüller vermişti. 1884'te Çin, bölgeye yeni hudut anlamını taşıyan Şin Ciang (Sincan) adını verdi.

HEYTGAH CAMİ: KAŞGAR’IN RUHU

Kaşgar’ın Türk İslam kimliğinin en güçlü sembollerinden biri olan Heytgah Cami, 1960'larda Çin yönetimi tarafından uygulanan Kültür Devrimi'nde tahrip edilmekten kurtulabilen nadir camilerden biri olarak tarihe geçti. 1442 yılında inşa edilen bu cami, 16 bin 800 metrekarelik bir alanı kaplıyor ve geniş avlusu sayesinde 10 bin kişinin aynı anda ibadet etmesine olanak tanıyor. Heytgah Cami, Türk İslam kimliğini ayakta tutan önemli bir yapı olarak öne çıkıyor.

GELECEK VE KÜLTÜREL MİRAS

Kaşgar, tarihi zenginliği ve kültürel mirasıyla Doğu Türkistan'ın kalbinde yer almaya devam ediyor. Şehrin simgeleri olan Appak Hoca Cami, Döng Mescidi, Kaşgarlı Mahmud Türbesi ve Yusuf Has Hacip Türbesi gibi eserler, bu kadim şehirdeki Türk İslam kültürünün izlerini taşımakta. Kaşgar, geçmişten geleceğe, medeniyetlerin buluşma noktası olmaya devam ediyor.