Doç. Dr. Yevgeniya Gaber, Rusya'nın Ukrayna'daki Kahovka Barajı'nı patlatmasının sonuçlarını değerlendirdi

Ayyıldız Huri Kaptan/QHA ANKARA

Savaş suçlusu Rusya, Ukrayna'da 6 Haziran 2023 tarihinde büyük bir terörist saldırıya daha imza attı. Kahovka Barajı'nı patlatan Rus işgalciler, Herson bölgesindeki sivilleri tehlikeye attı. Barajın ve Kahovka Hidroelektrik Santrali'nin patlaması sonucunda çok sayıda sivil tahliye edildi ve büyük bir çevre felaketi yaşandı. Ukraynalı eski diplomat, dış politika uzmanı Doç. Dr. Yevgeniya Gaber, Rusya'nın Ukrayna'daki Kahovka Barajı'nı patlatmasının sonuçlarını ve felaket sonrası bölgedeki son durumu 9 Haziran 2023 tarihinde Kırım Haber Ajansına değerlendirdi.

Kırım Haber Ajansının, Ukraynalı eski diplomat, dış politika uzmanı Doç. Dr. Yevgeniya Gaber ile gerçekleştirdiği röportajın tamamı şöyle:

UKRAYNA, KAHOVKA BARAJI'NIN RUSYA TARAFINDAN ŞANTAJ UNSURU OLACAĞINI ÖNGÖRDÜ

Ukrayna’nın, Kahovka Barajı’nın patlatılmasına yönelik istihbari bilgisi var mıydı?

Bu barajın patlatılmasının kimin tarafından gerçekleştirildiğine yönelik birçok manipülatif, spekülasyon yapıldı. Şunu hatırlatmak isterim ki geçen yılın sonbahar aylarında hem Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy hem de Ukrayna İstihbarat Başkanı, bu baraja Rus işgalci güçler tarafından patlayıcı malzemelerin yerleştirildiğini ve Rusya’nın bununla şantaj yapabileceği konusunda uyarılarda bulunmuştu.

BARAJA, RUS İŞGALCİLER DIŞINDA KİMSENİN ERİŞİM İMKANI YOK

Kahovka Barajı’nın Rusya tarafından patlatıldığına dair kanıtlardan bahsedebilir misiniz?

Şu ana kadarki yapılan tahribata ve genel olarak bu baraja verilen hasara bakılacak olursa bunun dışarıdan gelen herhangi bir silahla yapılamayacağı kanaatine varmak çok kolay. Çünkü bütün teknik ve teknolojik eksperleri şunu söylüyorlar: ne HIMARS sistemleri ne de diğer ağır silah sistemleri bu kadar hasar veremez. Bu patlamanın kesinlikle barajın içinden geldiğini söylemek mümkün. Tabii ki bundan sonra farklı araştırmalar, ayrıntılı bir şekilde hazırlanmış raporlar gelecek bunları beklememiz lazım fakat şu an bunun Rusya dışında herhangi bir güç tarafından yapılabileceğine dair bir kanıt yok olamaz da çünkü Kahovka ve Herson bölgesinin sol tarafı Dnipro Nehri’nin sol kıyısı tamamen Rus işgal güçlerinin kontrolü altında ve şu an bu baraja ulaşım sadece Rus işgal güçlerinin elinde. Ukrayna tarafından herhangi bir ulaşım veya başka bir şekilde etkileme şansı yok.

KAHOVKA BARAJI'NA YÖNELİK TERÖR EYLEMİNİN ZAMANLAMASI NEYİ İŞARET EDİYOR?

Zamanlama açısından değerlendirecek olursanız işgalci devlet Rusya’nın bu felakete yol açmasındaki en önemli amacı neydi?

Ukrayna tarafı uzun zamandır karşı taarruza hazırlanıyordu ve bu hazırlık geniş kapsamlı bir hazırlıktı. Hem strateji ve taktik geliştirilmesi hem operasyonel planlama yapılması hem Ukrayna askerlerinin yurtdışında eğitim görmesi hem Ukrayna’ya müttefik ülkelerden ağır silahların gönderilmesi hem Ukrayna silahlı kuvvetlerinin, Rus mühimmat depolarına, askeri personeli konuşlandırdıkları lojistik noktalara saldırıları söz konusuydu. (Rusya) Haziran ayı başı itibarıyla Ukrayna’nın karşı taarruza geçmeye hazır olduğunu gördü.

Bu karşı taarruzu önlemek için ve özellikle Ukrayna’nın güneyinde planlanan hem Herson bölgesinin sol tarafının işgalden kurtarılması, işgalci Rus askerlerinden arındırılması hem de bundan sonra Kırım’da planlanan Ukrayna’nın karşı taarruzunu zorlaştırmak ve imkansız kılmak amacıyla yapılan bir terör eyleminden bir saldırıdan bahsediyoruz...

KAHOVKA BARAJI'NIN PATLATILMASI İLE MEYDANA GELEN FELAKETİN BÖLGEYE VE KIRIM'A YANSIMALARI

Kahovka Barajı’nın patlatılmasının bölgeye ve Rus işgali altında bulunan Kırım’a yansımaları nasıl olur? Bu felaketin ağır sonuçları nasıl sıralanabilir?

Bu felaketin sonucu her alanda ve her yönde hissedildi ve daha da hissedilecek. İlk olarak doğrudan etkilenen insanlardan bahsetmek gerekir. Yaklaşık 80 yerleşim yeri su altında kaldı ve insanlar yerlerinden oldu. Hem Herson bölgesinde hem Zaporijjya bölgesinde hem Mıkolayiv bölgesinde yaşayan insanlar bu felaketten etkilendi. İkinci olarak teknolojik ve teknojen felaketten bahsediyoruz. Bundan sonra su temini konusunda sıkıntılar yaşanacak, Herson bölgesinde ve Kırım’da. Savaşın başlamasından sonra Kırım’a yerleşen Rus işgalciler su taleplerini artırdığı için su kesintileri ile alakalı sıkıntılar da söz konusu olabilir.

UKRAYNA TAHILLARI VE TARIM ÜRÜNLERİNİN GELECEĞİ TEHLİKE ALTINDA

Yaşanan felaketin ardından Ukrayna tahılının akıbeti ne olur?

Sulama konusunda özellikle Herson bölgesinde bulunan tarlaların sulanması için su temini büyük bir problem olacak. Bu da özellikle planlanarak yapılan bir şey olsa gerek çünkü Rusya zaten küresel gıda güvenliğini baltalamaya yönelik birçok hamlede bulunmuştu. Ukrayna, tahıl ihracatı konusunda çok ciddi problemler yaşadı hala da yaşamaya devam ediyor. Türkiye’nin sayesinde Tahıl Koridoru Anlaşması yapılmış olsa da Rusya hala bunu bloke etmeye ve her türlü hamlede bulunarak baltalamaya çalışıyor. (Rusya) Ukrayna’dan, Ukrayna’nın işgal altındaki topraklarından tahıl ve her türlü tarım ürünlerini gayri resmi bir şekilde çalmaya ve yurtdışına satmaya çalışıyor, Kahovka Barajı’nın patlatılması ile Ukrayna’nın güneyinde bulunan bütün tarla ve tarım üretim tesislerinde yaşanan su ve elektrik kesintileri ile üretimi imkansız hale getiriyor. Bu da sadece Ukrayna için değil bütün bölge için gıda güvenliği konusunda yeni problemlere, yeni risklere yol açıyor.

KAHOVKA BARAJI'NIN PATLATILMASI NÜKLEER TEHDİDİ ARTIRIYOR!

Bu felaket, bölgede Rusya'nın nükleer tehditleri artırmasına neden olur mu?

Bundan sonra da Zaporijjya Nükleer Santralindeki reaktörlerin soğutulması problemi yaşanırsa artık nükleer bir tehditle karşı karşıya kalacağız ve bu da artık Rusya'nın bu savaşta her türlü metot ve taktik kullanımına hazır olduğunu bize gösteriyor. Şu an tırmanış yoluna gidiyor Rusya, Ukrayna’nın karşı taarruzunu durdurmak ve önlemek için. Bu konuda Rusya'ya çok sert ve net bir tepki vermek son derece önemli çünkü uluslararası toplum ve genel olarak kurallara dayalı bir dünya düzenini görmek isteyen ülkeler şu an sert ve net bir cevap vermezse bundan sonra Rusya aynı hamlelerde başka yerlerde de bulunabilir ki artık bu retoriği Rusya'da görüyoruz sadece Kahovka Barajında değil Kıyiv’de veya Ukrayna'nın başka bölgelerinde de aynı stratejik öneme sahip tesisleri saldırı altında kalabilir ve bunun altını tekrar tekrar çizmek istiyorum: Sadece Ukrayna için çok ağır sonuçları getirmiyor bütün bölge için çok ağır sonuçları doğuruyor.

KAHOVKA BARAJI VE BOZULAN EKOLOJİK DENGE

Mesela bu tatlı suların Karadeniz'e girmesiyle bir anda girmesiyle Karadeniz'de ekolojik denge bozulmuş bulunuyor çünkü tuz seviyesi düştükten sonra Karadeniz'de yaşayan bütün biyolojik nesnelerin hayati tehdidi söz konusu. Dolayısıyla da Ukrayna, bu felaketi bir "eko-kırımı" olarak veya ekolojik kitle tahribatı olarak nitelendiriyor.

"ÇERNOBİL’DEN SONRA EN BÜYÜK FELAKET"

Bölgede insan eliyle yaratılan büyük bir felaket yaşandı ve hayat olumsuz yönde etkilendi. Bunun zararları nasıl giderilir?

Genel olarak özetleyecek olursak Kahovka Barajı’nın patlatılması, Çornobıl’den (Çernobil Faciası) sonra kesinlikle Ukrayna’daki ve belki de Avrupa'daki en büyük insan yapımı felakettir. Onun sonuçlarını daha çok uzun bir süre içinde yaşayacağız. İnsanların yaşadıkları hasarları anlatmak çok zor… Çünkü resmen bir gün içinde orada yaşayan insanlar her şeyden oldular, her şeyini kaybettiler, bu insani trajedidir. Çünkü insanların tahliyesine yardıma koşan insanlar, çatılardan damlardan insanları, hayvanları indirmeye çalışan insanlar yine de Rus güçlerinin ateşi altında kaldılar. Çünkü işgalci güçler, bir de o arama kurtarma ekiplerine ve sivil insanlara, "tahliye olmaya çalışan sivil insanlara" karşı yine ateş açtılar.

Onun için bu insani trajedidir... Bir de dediğim gibi ekolojik açıdan son derece vahim bir durum söz konusu ve bunun sonuçlarını daha onlarca yıl içinde hissedeceğiz. Bu sonuçları tam anlamıyla bertaraf etmek veya telafi etmek mümkün olmayacak ama mümkün olduğunca tabii ki zamanla bu toprakları, tekrar Ukrayna’nın denetimi altına döndükten sonra restore etmeye çalışacağız. Çünkü şunu bir daha gördük ki: Rusya her zaman ne kadar bu topraklara “benim topraklarım” dese de kendi toprakları olarak görmüyor. Mümkün değil! Kendi toprakları olarak görse bu kadar hasar bu kadar hayat kaybı ve bu kadar zarar vermeye hazır olduğuna inanmak gerçekten çok zor olurdu. Onun için bir daha bunu "Rus toprağı" olarak görmediğini gördük fakat Ukrayna toprağında, Ukrayna’nın karşı taarruzunu durdurmak için her türlü hamleye her türlü saldırıya hazır olduğunu ispatlamış oldu.

İŞGALCİ RUSYA, KAHOVKA BARAJI'NI PATLATTI

Sivillerin hayatını hiçe sayan terörist devlet Rusya, 6 Haziran 2023 tarihinde Herson bölgesinde Dnipro Nehri üzerinde bulunan Kahovka Barajı'nı (Kakhovka Barajı) patlattı. Sosyal medyada paylaşılan videolarda, barajın ve hidroelektrik santralin makine dairesinin tamamen yok edildiği ve suların hızla aşağıya doğru aktığı görüldü.

Patlamadan bir süre sonra Kahovka Hidroelektrik Santrali suya gömüldü. Herson bölgesinin 600 kilometrekarelik kısmı su altında kaldı. Herson toprakların yüzde 32’si Dnipro Nehri’nin sağ yakasında, yüzde 68'i sol yakasında kalıyor. Herson Bölgesi Askeri İdaresinden yapılan açıklamada, 8 Haziran’da suyun ortalama 5,61 metre yükseldiği bildirilmişti. İşgalci Rusya’nın sebep olduğu felaketin tam ölçeği ancak sular indiğinde ortaya çıkacak. 

Dnipro Nehri’nin sağ kıyısında bulunan Herson bölgesi toprakları Ukrayna kontrolü altında. Kahovka Barajı'nın Rusya tarafından patlatılması sonucu, bu bölgede en az 32 yerleşim yeri su altında kaldı. Ukrayna tahliyelere devam ederken işgalci Rus ordusu, su altında kalan yerleşim yerlerini bombalıyor.

RUSYA, İŞGAL ALTINDAKİ BÖLGELERDE TAHLİYE YAPMIYOR

Dnipro Nehri’nin sol kıyısında bulunan Herson bölgesi şu an Rus işgali altında. İşgalcilerin, Kahovka Barajı’nın patlatılması sonucu sular altında kalan yerleşim yerlerinden insanları tahliye etmediği bildirildi. İnsanları kendi imkanlarıyla kurtarmaya çalışan gönüllüler, işgalcilerin tahliyeye izin vermediğini bildiriyor.