Avrupa Azerbaycan'ı neden hedef aldı?

Kürşad İsmayıl / QHA Ankara

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi, Azerbaycan'a karşı mümkün olan en katı kısıtlamaların uygulamaya geçirdi ve 24 Ocak’ta Azerbaycan’ı kuruluştan çıkardığına dair bir bilgi paylaşıldı.

QHA ekibinin Azerbaycan’daki yetkili kaynaklardan edindiği bilgiye göre Azerbaycan, AKPM üyeliğinden çıkarılmadı. QHA’ya konuşan yetkili, “Azerbaycan üyelikten çıkarılmadı, oy hakkı donduruldu” ifadelerini kullandı.

AVRUPA KONSEYİ NEDİR?

Avrupa Konseyi, kamu nezdinde sıklıkla Avrupa Birliği ile karıştırılan bir yapı olarak göze çarpıyor. Strazburg merkezli kuruluş 1948 yılında insan haklarının korunmasına yönelik dünyanın en büyük örgütü olarak faaliyet yürütüyor. Avrupa Konseyi, üç ana yapıdan oluşuyor. Bunlar; Dışişleri Bakanları Komitesi, Parlamenterler Meclisi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi. AKPM, ulusal parlamentoların delegasyonlarından oluşuyor.

AKPM, BİR ZAMANLAR ERMENİSTAN’I İŞGALCİ OLARAK NİTELENDİRMİŞTİ

Bir zamanlar Azerbaycan, o zamanki temel ulusal görev olan Ermenistan'ın işgal ettiği toprakların geri dönüşünü sağlamak için Avrupa Konseyi'ne üye oldu. Bu işgal sırasında bir milyona yakın Azerbaycan Türkü ev ve topraklarından sürülürken, binlerce sivil öldürüldü. AKPM, bu süreç zarfında Azerbaycan topraklarının Ermeni birlikleri tarafından işgalini tanıdı ve işgalin sona ermesini talep etti.

AVRUPA KONSEYİ, NİÇİN AZERBAYCAN’I HEDEF ALDI?

Azerbaycan’da 7 Şubat 2024 tarihinde cumhurbaşkanlığı seçimi gerçekleştirildi. Seçim öncesinde Azerbaycan, Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatını (AGİT) seçimleri gözlemlemek üzere ülkeye davet etti. AKPM ile AGİT arasında pratikte bir fark görmeyen Azerbaycan, AKPM’yi gözlemci olarak davet etmedi. Bu süreç içinde AKPM’nin resmi verilerinde de geçtiği üzere AKPM milletvekillerinin yüzde 20’si Azerbaycan’ı hedef alan oylamaya katıldı. Karar nihayetinde kabul edildi.

JOSEP BORRELL, AZERBAYCAN’I HEDEF ALDI

Karardan iki gün önce Avrupa Birliği (AB) Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'i Ermenistan'a yönelik toprak iddialarıyla suçladı. AB Dışişleri Bakanları Konseyi toplantısında konuşan Borell, "Cumhurbaşkanı Aliyev'in son dönemdeki toprak iddiaları endişe vericidir. Ermenistan'ın toprak bütünlüğünün ihlali kabul edilemez ve Azerbaycan'la ilişkilerimiz açısından ciddi sonuçlara yol açacaktır" demişti. Bunun yanında Azerbaycan tarafından tepkiyle karşılanan Fransa büyükelçiliği çalışanlarına desteğini bildiren Borell AB ülkelerinin, Azerbaycan'da "persona non-grata" (istenmeyen kişi) ilan edilen Fransız Büyükelçiliği temsilcileriyle dayanışma içinde olduklarını ifade ettiğini söyledi.

AZERBAYCAN DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI, BORREL’E TEPKİ GÖSTERDİ

Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, 23 Ocak 2024 tarihinde yayımladığı bildiride Josep Borrell’in açıklamalarını asılsız olarak nitelendirerek reddetti.

Dışişleri Bakanlığı, AB Yüksek Temsilcisini yanlış beyanda bulunmak ve Azerbaycan'ın meşru çıkarlarını ihmal etmekle suçladı. Bakanlık tarafından yapılan beyanda, "Bu tür tehditkar söylemler, Azerbaycan-AB ilişkilerini daha da gerginleştiren çifte standardın açık bir örneğidir. Yüksek Temsilci, Azerbaycan Cumhurbaşkanı'nın Azerbaycan ve Ermenistan topraklarına ilişkin tarihi gerçeklere ilişkin görüşlerini tamamen çarpıtmanın yanı sıra, Azerbaycan'a karşı militarizasyon ve saldırgan politikayı teşvik ediyor. Uluslararası toplumun, Ermenistan'ı uluslararası hukukun norm ve ilkelerine uygun hareket etmeye ikna etmek için hiçbir çaba göstermemesine rağmen Azerbaycan, Ermenistan'la müzakere, barış ve istikrar konusunda her zaman kararlı olmuştur. Azerbaycan'ın saldırganlık ve ayrılıkçılığa son verme yönündeki tedbirleri, Ermenistan ile barış anlaşması yapılmasına zemin hazırlıyor" ifadelerine yer verildi.

Dışişleri Bakanlığı, Josep Borrell'in diplomatların sınır dışı edilmesine ilişkin Fransa ile dayanışma açıklamasının devam eden hukuki soruşturma sürecine açık bir müdahale olduğu ve Fransız diplomatların yasa dışı eylemlerini meşrulaştırmakla eşdeğer olduğu görüşünde olduğunu bildirdi.

Bakanlık, son olarak Azerbaycan'ın uluslararası yükümlülüklerine ve uluslararası hukuka sadık kalmanın yanı sıra, ulusal çıkarlarına aykırı her türlü iddiayı ve tehdit edici dili meşrulaştırmaya yönelik girişimleri kararlılıkla önleyeceğini kaydetti.

ALİYEV: HİÇBİR DAYANAĞI YOK

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 10 Ocak 2024 tarihinde yerel televizyon kanallarına verdiği röportajda bu suçlamaları saçma olarak nitelendirdi. Aliyev, "Azerbaycan'ın bugün veya yarın Ermenistan'a saldıracağını her yerde konuştuklarını kesinlikle biliyoruz ve muhtemelen bugün de devam ediyor. Ancak bunun hiçbir dayanağı yok, hiçbir hazırlık yapılmıyor ve bugün hazırlığın gizlenmesi de mümkün değil. Her şey yukarıdan, uydudan görülebildiği için başka bilgi kaynakları da var” demişti.

İLHAM ALİYEV, AKPM KONUSUNU TARTIŞMAYA AÇTI

Kabul edilen karar neticesinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, yeni bir gündem konusunu tartışmaya açtı. Aliyev, AKPM ile ilgili, “Azerbaycan heyetinin AKPM'deki hakları iade edilmezse Avrupa Konseyi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne katılım konusu Azerbaycan tarafından yeniden ele alınacak” açıklamasını yaptı.

Azerbaycan'ın AKPM konusundaki tavrının ne olacağı ise hala gizemini koruyor.