Kırım Tatar siyasi tutsak Leniye Umerova’nın arkadaşı QHA'ya konuştu

Kırım Tatarı Leniye Umerova, kanser hastası olan ve durumu kötüleşen babasını görmek için 4 Aralık 2022’de Kıyiv’den Rus işgali altındaki Kırım’a doğru yola çıktı. Rusya-Gürcistan sınırını geçtikten sonra Rus yetkililer, güya “rejim bölgesinin kurallarını ihlal” bahanesiyle Umerova’yı yasa dışı olarak alıkoydu.

İşgalci Rus mahkemesi, 16 Mart 2023'e kadar Vladikavkaz yakınlarındaki tutukevinde alıkonulan Umerova'yı, sözde "devlet sınırını geçme kurallarını ihlal etmekten" suçlu buldu ve 2 bin ruble para cezasına çarptırdı. Son olarak Rusya’nın başkenti Moskova’daki Lefortovo Mahkemesi, Kırım Tatar siyasi tutsak Leniye Umerova hakkında verilen tutuklama kararını 4 ay daha uzattı. Umerova'nın, 4 Ocak 2024’e kadar hapiste kalacağı belirtildi. Kırım Tatar siyasi tutsak Umerova, yaşadığı hukuksuzluk ve Rus baskısını, esaretten yazdığı mektuplarla dile getirdi. Umerova, Putin'e konuyu bildirmesi için Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan'a hitaben de bir mektup kaleme almıştı. 

Rus baskılarına maruz kalan Leniye Umerova'nın durumu ciddiyetini korurken; Kırım Haber Ajansı, Umerova'nın yakın bir arkadaşına ulaştı. Güvenlik nedeniyle ismi açıklanmayan kaynak, siyasi tutsağın kişiliği ve yaşadığı zorluklar hakkında bilgi verdi. Ayrıca, Kırım Tatar halkına karşı Rusların ortaya koyduğu çağ dışı zulme tepki gösterdi.

"İŞLEMEDİĞİ BİR SUÇTAN DOLAYI 20 YIL HAPİS CEZASINA ÇARPTIRILABİLİR"

Öncelikle kendinizi tanıtabilir misiniz? Mesleğiniz, eğitiminiz ve siyasi tutsak Leniye Umerova ile ilişkiniz nedir?

Kırım'da yaşayan arkadaşlarımı ve akrabalarımı riske atmak istemem, bu yüzden kendimi tanıtamam. Yüksek eğitimim var, okuldan mezun olduktan hemen sonra memleketimden ayrıldım. Leniye'yi gençliğinden beri tanıyorum. Aynı eğitim kurumuna ve okuldan sonra ek derslere katılmıştık.

Arkadaşınız Leniye Umerova, kanser hastası ve durumu kötüleşen babasını görmek için 4 Aralık 2022'de Kıyiv’den işgal altındaki Kırım'a doğru yola çıkmış ve Kırım idari sınırında işgalci Ruslar tarafından gözaltına alınmıştı. Sizce tutuklanmasının nedeni neydi? Karakteri, kişiliği hakkında neler söylemek istersiniz?

Ukrayna'nın farklı şehirlerinde okuduk ve yaşadık ancak yine de gözaltına alınana kadar iletişimde kalmıştık. Böylesine terbiyeli, sempatik ve karakterli insanların böyle bir felakete kapılmasından dolayı gerçekten çok üzülüyorum. Leniye, kanser olan babasına bakmak için eve dönüyordu ve sonunda 25. doğum gününü duruşma öncesi bir gözaltı merkezinde karşıladı. Savaşın başlamasından bu yana (24 Şubat 2022), sürekli temas halindeydik. 5 Mart'ta Bulgaristan üzerinden Türkiye'ye girdi ve uzun süre İstanbul'da kaldı. 22 Haziran'da birlikte Bursa'yı ziyaret ettik, 26 Haziran'da Ukrayna'ya dönmüştü.

Şu anda, yetkililer ona karşı bir dava kurgulamış durumda. Tamamen uydurma bir baskı aracı bu. Onu Kıyiv yakınlarındaki Rus pozisyonlarının yeri hakkında veri ilettiği iddia edilen casuslukla suçluyorlar. İşlemediği bir suçtan dolayı 20 yıl hapis cezasına çarptırılacağı tahmin ediliyor.
 

"RUSYA'NIN BUGÜNE KADAR KIRIM TATARLARINDAN HAZZETMEDİĞİNİ GÖRÜLÜYOR"

Bildiğiniz gibi Kırım'daki Rus işgalci yönetimi, işgalin başladığı 2014 yılından bu yana Kırım Tatarları başta olmak üzere, Kırım'da işgali kabul etmeyen herkese baskı yapıyor. Sizce Leniye'nin tutuklanmasının gerçek nedeni neydi?

Bence bunun 2 ana sebebi var: Ukrayna pasaportunun varlığı ve Kırım Tatar kökenli olması. Rus sınır muhafızları için bu bir ikramiye gibi... Tüm otobüsten sadece bir kişi görünür bir sebep olmadan gözaltına alındı.  Rusya'nın bugüne kadar Kırım Tatarlarından hazzetmediğini görülüyor. Şimdi sırasıyla cep telefonlarının zorunlu bir kontrolü var. Sınır çalışanları sosyal ağlara kadar herhangi bir bilgiye ulaşmak için her şeyi didik didik inceliyor. Bu nedenle, koşullar netleşene kadar insanlara 15 gün boyunca idari gözaltı verildiğinde vakalar daha sık hale geldi ancak kimsenin serbest bırakıldığını duymadım. Çoğu zaman, Rusya Federasyonu Güvenlik Servisi (FSB) bu tür insanlarla uğraşmaya başlıyor.

Genel olarak, komşu ülkeden bağımsız olarak Rusya ile herhangi bir sınırı geçmenin mutlak bir piyango olduğunu belirtmek isterim. Ülkenin sözde demokratik yapısına rağmen, Rusya'daki herhangi bir yabancı potansiyel bir düşmandır. Çok seyahat ediyorum ve hiçbir yerde insanlara karşı bu kadar saygısız bir tutum görmedim. Leniye, Yukarı Lars kontrol noktasında (Rusya-Gürcistan) gözaltına alındı. Ve bu sınırda, eylül ayındaki seferberlik sırasında Rusya'yı terk edecek olan insanlara çağrılar yapıldı. Ülkenin politikası sürekli olarak dışarıdan düşman aramaktır ve dışarıdaki herkes düşman olunca bu sefer "ülke içinde" düşman aramaya başladılar.

İŞGALCİ RUSYA, KIRIM TATARLARI ÜZERİNDE BASKI KURMAYI SÜRDÜRÜYOR

Leniye Umerova gibi pek çok kişi Rusya'nın baskısıyla siyasi tutsak haline geldi. Sözde idari cezaları bahane ederek insanları gözaltına aldıklarını, hapse attıklarını biliyoruz. Bu cezaların siyasi amaçlı olduğu belli. Artık herkes Putin Rusya'sının karakterini biliyor. Bunların açık bir insan hakkı ihlali olduğunu söyleyebilir misiniz?

Görüşmelerden birinde, Leniye’nin kardeşi Aziz Umerov, Rusya Federasyonu'nun tüm politikasını oldukça açık bir şekilde tanımladı: Rusya'nın kolluk kuvvetleri ne elde etmeye çalışıyor? Casusluk, terörizm, aşırılıkçılık veya diğer zorlama suçlarla ilişkilendirdikleri delilleri tahrif ederek, mağdurları suçlarını itiraf etmeye zorlamak mı? Teröristlerin yöntemleri değişmeden kalıyor. Sivilleri rehin alıyor ve siyasi pazarlık için kullanıyorlar.

Kırım Tatar dili güya üç devlet dilinden biri olmasına rağmen; mahkumların duruşma öncesi gözaltı merkezindeki akrabalarıyla yapılan toplantılarda Kırım Tatarca iletişim kurmaları yasak.

2014'ten bu yana, siyasi tutsakların sayısı istikrarlı bir şekilde arttı, 2022'de savaşın patlak vermesiyle birlikte, sivillere yönelik saldırganlık sadece iki katına çıktı. Kırım Tatarı Eskender Bariyev'in liderliğinde, Rus işgalindeki Kırım'daki insan hakları ihlallerini kaydeden Kırım Tatar Kaynak Merkezi var. Kırım'ın işgali esnasında 288 siyasi tutsak vardı. Bunlardan 195'i Kırım Tatar halkının temsilcileriydi. Kırım'ın işgali sırasında 60 kişi öldü, bunlardan 28'i Kırım Tatar halkının temsilcileriydi. Kırım'ın işgali sırasında ortadan kaybolan 21 kurbanın ise 15'i Kırım Tatarıydı.

KIRIM TATARI LENİYE UMEROVA AYLARDIR RUS ESARETİNDE

Moskova’daki Lefortovo Mahkemesi, 29 Eylül 2023 tarihinde Kırım Tatar siyasi tutsak Leniye Umerova hakkında verilen tutuklama kararını 4 ay daha uzattı. Kurmaca bir dava çerçevesinde yaklaşık 10 aydır Rus esaretinde olan Umerova'nın, 4 Ocak 2024’e kadar hapiste kalacağı belirtildi. Rus mahkemesi, duruşmalarda devlet sırrı niteliğindeki bilgilerin açıklanacağı iddiasını öne sürerek basına duruşmalara katılma yasağı getirdi ve duruşmaların kapalı olarak yapılması kararını aldı. Öte yandan avukat Olga Dinze, mahkemeye sunulan verilerin, görevlilerin kişisel bilgileri dışında herhangi bir sır içermediğini belirtti. İşgalci Rus mahkemesi, Leniye Umerova’nın tutukluluk süresini üçüncü kez uzatmış oldu.

RUSYA, LENİYE UMEROVA'YI AYLARDIR YASA DIŞI OLARAK ALIKOYUYOR

Kırım İnsan Hakları Grubu'nun açıklamasına göre Leniye Umerova, kanser hastası olan ve durumu kötüleşen babasını görmek için 4 Aralık 2022’de Kıyiv’den işgal altındaki Kırım’a doğru yola çıktı. Rusya-Gürcistan sınırını geçtikten sonra Rus yetkililer, “rejim bölgesinin kurallarını ihlal etme” bahanesiyle Umerova’yı yasa dışı olarak alıkoydu.

Genç kadın, 16 Mart 2023'e kadar Vladikavkaz yakınlarındaki Yabancı Vatandaşların Geçici Gözaltı Merkezinde tutuldu. Rus mahkemesi, Leniye Umerova’yı "devlet sınırını geçme kurallarını ihlal etmekten" (Rusya Federasyonu İdari Suçlar Kanunu'nun 18. Maddesinin 1. Fıkrası) suçlu buldu ve 2 bin ruble para cezasına çarptırdı. Ancak Yabancı Vatandaşların Geçici Gözaltı Merkezinden çıkarken merkezin kapısının önünde bekleyen 4 erkek, kafasına poşet geçirerek genç kızı alıkoydu ve Vladikavkaz kentinin bir semtine götürüp bıraktı.

Serbest bırakıldıktan birkaç dakika sonra polis devriyesi Umerova’yı gözaltına aldı. Gözaltı sebebini öğrenmek için polise soru soran Umerova'ya “polise itaatsizlik” suçlaması yöneltildi. Rus mahkemesi, Leniye Umerova hakkında 15 gün tutuklama kararı çıkardı. Leniye Umerova, tutukevinde alıkonulurken hakkında benzer bir dava daha açıldı. 27 Mart’ta aynı mahkeme, genç kadın hakkında yine 15 gün tutuklama kararı aldı. 9 Nisan’da Leniye Umerova hakkında yeni bir dava açıldı ve 11 Nisan’da başka bir mahkeme, genç kız hakkında 15 gün tutuklama kararı aldı. İşgalci mahkeme, o tarihten sonra Umerova'nın tutukluluk süresini uzatmaya devam ediyor. Mayıs ayında FSB’nin Leniye Umerova'yı Moskova’daki Lefortovo tutukevine sevk ettiği ve ona “casusluk” suçlaması yönelttiği öğrenildi.

ERDOĞAN'A YARDIM ÇAĞRISI

Daha önce, Kırım İnsan Hakları Grubu, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, Rusya'da yasa dışı bir şekilde alıkonulan Kırım Tatarı Leniye Umerova'nın serbest bırakılmasına yardım etmesi için çağrıda bulunmuştu.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy ise 23 Ağustos 2023 tarihinde 3. Kırım Platformu Zirvesi’ndeki konuşmasına, işgalci Rusya tarafından aylardır düzmece bahanelerle yasa dışı alıkonulan Ukrayna vatandaşı Kırım Tatarı Leniye Umerova’nın hikayesini anlatarak başlamış ve Rus zulmünü uluslararası seviyeye taşımıştı.