Prof. Dr. Mehmet Akif Okur: Rus askeri bir kere yerleştikten sonra onu çıkarmak kolay değildir

Ömer Cihad KAYA
 

Karabağ'da 27 yıldır devam eden Ermeni işgaline son vermek için tarihi bir süreci başlatan Azerbaycan ordusu, 27 Eylül'den bu yana devam eden harekatı dün gece sonlandırdı. Ermenistan'ın yenilgiyi kesin bir şekilde kabul etmesiyle II. Karabağ Savaşı, Azerbaycan'ın kesin zaferiyle sonuçlandı. Ancak, Rusya faktörü savaşın devam ettiği süreçte geçici ateşkeslerle yüzünü gösterdiği gibi yeniden devreye girdi ve Azerbaycan açısından tüm Karabağ'ı Ermeni işgalinden kurtarmak gibi tarihi bir fırsat kaçmış oldu. Anlaşma metninde; Azerbaycan'ın ısrarlı çabalarına rağmen Türkiye'nin resmen yer almaması, Laçın koridorunun, Hocalı, Hankendi, Hocavend ve Ağdere'nin sahada hiçbir başarı göstermeyen Ermenistan'a bırakılması ve Rusya'nın yeniden 27 yıl sonra Karabağ'a girerek Güney Kafkasya'da nüfuzunu artırması gibi bir çok gri alan bulunuyor. Prof. Dr. Mehmet Akif Okur, II. Karabağ Savaşı'nın sonucunda çözümsüz kalan bazı alanların yer aldığını vurguladı.

Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Akif Okur, Azerbaycan'ın tarihi nitelikte bir başarıya imza attığı Karabağ Harekatı'nı QHA'ya değerlendirdi. Kazanılan toprakların Azerbaycan ordusunun başarısı olduğunu ifade eden Prof. Dr. Okur, Rusya'nın nezaretinde imzalanan anlaşmaya dair çekincelerini bildirerek, "Rusya, Türkiye'nin resmen süreçte yer almasını engelledi" değerlendirmesini yaptı.

Prof. Dr. Mehmet Akif OKUR

"Bu anlaşma, öncelikle Azerbaycan ordusunun kazandığı çok övündüğümüz değerli bir başarı olarak tarihe geçmiştir. Anlaşmayı, Türkiye Azerbaycan ittifakının bir başarısı olarak görmek lazım. Ermenistan Başbakanının demeçlerinden anladığımız, eğer çatışma devam etseydi Ermeni ordusunun Karabağ'da bir çözülmeye gideceğidir."

Prof. Dr. Okur, Rus helikopterinin Nahçıvan'a yakın bir bölgede düşürülmesi ve üzerinden saatler geçmeden anlaşmanın ilan edilmesinin dikkat çekici olduğunu ve gelecek süreçte bu durumun analiz edileceğini kaydetti.

"AZERBAYCAN TOPRAĞI OLAN LAÇIN KORİDORUNDA RUS BARIŞ GÜCÜ YERLEŞECEK"

Anlaşmanın resmi olarak henüz yayımlanmamasından dolayı bazı durumların netlik kazanmadığını ifade eden Prof. Dr. Okur şu değerlendirmeleri yaptı:

"Bu anlaşma, her ne kadar Karabağ'daki Azerbaycan topraklarının bir kısmını işgalden kurtarsa da meseleyi bütünüyle çözmüyor. Çözmediği gibi de yarınlara yönelik yeni bir statüko (status quo) oluşturuyor. Karabağ Özerk bölgesinin tamamı uluslararası hukuk açısından Azerbaycan'a ait ama zorunlu göçle Azerbaycan nüfusunun oradan çekilmesi sonucu, Karabağ'da ciddi bir Ermeni nüfusu bulunuyor. Bu kısım Ermenilerin elinde kalıyor ve Ermenistan devleti ile arasında Laçın koridoru açılıyor. Bu koridor, fiilen Azerbaycan toprağı olmasına rağmen Rus Gücü yerleştiriliyor. Söz konusu ulaşım taahhüdünün askeri-sivil tüm ulaşım biçimlerini kapsayıp kapsamadığı hususu da belirsiz.

"RUS ASKERİ BİR KERE YERLEŞTİKTEN SONRA ONU ÇIKARMAK KOLAY DEĞİLDİR"

İmzalanan anlaşma ile olağanüstü bir durum olmazsa yeni sınırların belirleneceğini ifade eden Mehmet Akif Okur, yeni statüko hakkında şu öngörülerde bulunuyor:

"Karabağ'da Rus gücünün bulunmasının önemi şudur, yeni bir askeri operasyonun önü kesilmek istenmektedir. Bu yeni statüko dediğimiz şey, ileri geri çatışmalarla sınanmadıkça kalıcı hale gelir. 5 yıl süre sonunda taraflar itiraz etmezse uzayacak deniliyor ama bir kere Rus askeri yerleştikten sonra onu çıkarmak kolay değildir. Çünkü Rus askerinin oradan çıkması yönünde bir irade beyanını, Rusya kendisine karşı olarak algılayacaktır."

Anlaşmada öngörülen toprak taksimine bakıldığında geleceğe dönük bazı meselelerin çözülmediğini söyleyen Uluslararası İlişkiler Uzmanı, "Rus Barış gücünün yerleşeceği hat, yeni fiili bölünme hattına dönüşebilir. Bunun anlamı, Karabağ'ın taksimidir. Halihazırda Laçin Koridoru ve Karabağ'ın önemli bir kısmı Ermeni kontrolünde kalırken; Zangezur/Megri üzerinden toprak takası gerçekleşmemiş vaziyettedir." dedi.

LAÇIN KORİDORU ERMENİSTAN'A BIRAKILIRKEN, MEGRİ KORİDORU NEDEN AZERBAYCAN'A BIRAKILMADI?

Mehmet Akif Okur, Laçın Koridoru Ermenistan'a bırakılırken; Azerbaycan'a bunun karşılığında Megri Koridorunun kontrolünün bırakılmıyor olmasının dengeli bir süreç olmadığını ifade etti.

"RUSYA, RESMEN TÜRKİYE'NİN SÜREÇTE YER ALMASINI ENGELLEMİŞTİR"

Prof. Dr. Okur'un II. Karabağ Savaşı'nı bitiren anlaşmaya ilişkin çekinceleri şu şekilde:

"Rusya, iki ülke için stratejik önemdeki bölgelerde kontrolü ele sağlamış durumda. Ermenistan açısından Laçın koridoru, Azerbaycan açısından da Nahçıvan ile irtibatı kuran Megri koridoru ikisinde de Rusların denetimi söz konusudur. Rusya'nın daha önce barış gücü olarak gittiği Sovyet sonrası ülkelerde neler yaptığı herkesin malumudur. Moldova-Transdinyester, Güney Osetya-Abhazya gibi tecrübeler, bölünmeyi kalıcılaştıracak bir rol oynadığını görüyoruz. Rusya, Türkiye'nin resmen süreçte yer almasını engellemiştir. Türkiye'nin bu resimde fiilen bulunmaması bir başka problemdir. Bir koordinasyon merkezi kurulacağı ve orada Türkiye'nin de bulunacağı ifade ediliyor ancak burada herhangi bir netlik mevcut değildir."

ERMENİSTAN TESLİM OLDU: PAŞİNYAN YENİLGİYİ KABUL ETTİ 

Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin ile Dağlık Karabağ’daki savaşı bitirecek anlaşmayı imzaladığını duyurdu. Anlaşmaya göre Karabağ’a “Rus Barış Güçleri” konuşlandırılacak. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, gece yarısı ulusa seslenişinde söz konusun Barış Gücü Merkezinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin de olacağını iki kere vurguladı.

Aliyev, Dağlık Karabağ’ın statüsünün tartışmasız ve Azerbaycan toprağı olduğunun altını çizdi ve bu anlaşmayla da tasdik edildiğini açıkladı. Ermenistan, Dağlık Karabağ’da teslim oldu. Ermenistan Kelbecer, Ağdam ve Laçın’dan daha sonra Dağlık Karabağ’ın tamamından çekilecek. Bu açıklamaları Ermenistan Başbakanı bu gece yarısı sosyal medya hesabından yaptı. Yenilgiyi kabul eden Ermenistan Başbakanı, bildiri imzaladıklarını duyururken, bunun acı verici olduğunu da belirtmeyi ihmal etmedi. İlerleyen dakikalarda önce Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, daha sonra da Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev açıklamalarda bulundu.