İstanbul'da Çerkes Sürgünü'nün 160. yıl dönümü anıldı

Çarlık Rusyası'nın 21 Mayıs 1864 tarihinde Çerkesleri, kanlı bir sürgüne ve soykırıma tâbi tutmasının üzerinden tam 160 yıl geçti. Kafkas halkları, Rus Çarlarının baskıları ve katliamları sonucunda anayurtlarından göç etmeye zorlandı. Osmanlı topraklarına yönelen bu zorunlu göç esnasında, Karadeniz’in çetin koşulları ve göç esnasında yaşanan zorluklar nedeniyle bir milyondan fazla insan hayatını kaybetmişti.

Büyük Çerkes Soykırımı ve Sürgünü'nün 160. yıl dönümünde, Çerkes Dernekleri Federasyonu (ÇERKES-FED) İstanbul’daki Odakule Meydanı’nda anma etkinliği düzenledi. Çerkes Soykırımı’nda hayatı kaybedenler için dua okunması ve saygı duruşuyla başlayan etkinlikte Çerkes Federasyonu Genel Sekreteri Yılmaz Dönmez, Çerkes Sürgünü'nün tarihini anlatarak Rus ordusunun Çerkeslere karşı işlediği korkunç suçlara dikkat çekti.

Ardından Çerkes Federasyonu Genel Başkanı Nusret Baş, Çoğulcu Demokrasi Partisi Genel Başkanı Faruk Arslandok, Çerkes Dernekleri Federasyonu Kurucu Üyesi ve Maltepe Çerkes Derneği Başkanı Murat Özden, Çeçen İçkerya Cumhuriyeti Türkiye ve Ortadoğu Ülkeleri Temsilcisi Abdulhakim Şaptukayev konuşmalar yaptı.

Yaptıkları konuşmalarda tarihten ders çıkarılmasının önemine dikkatçeken konuşmacılar Çerkes Sürgünü'nün soykırım olarak tanınması gerektiğini vurguladı.

Daha sonra katılımcılar “Soykırım insanlık suçudur”, “Katil Rusya Kafkasya’dan defol” sloganları attı. Ardından etkinliğin düzenlediği meydanda büyük Çerkes bayrağı açan katılımcılar “İntikam değil adalet istiyoruz.” sloganları attı.

Etkinliğin sonunda bir grup katılımcı Rusya Federasyonu'nun İstanbul'daki Başkonsolosluğuna siyah çelenk bıraktı.

21 MAYIS BÜYÜK KAFKASYA SÜRGÜNÜ

Çerkeslerin, Çarlık Rusyası’nın ana hedeflerinden biri haline gelmesi özellikle 1853-1856 yılları arasında gerçekleşen Kırım Savaşı ile birlikte oldu. Kırım Savaşı’nda Kafkasya’da bulunan Şeyh Şamil taraftarları ile birlikte Müslüman Çerkesler, Rusya’nın bölgeye kuvvet ayırmasına ve Kırım’daki cephelere destek göndermeyi engellemesine neden oldu. Rusya bu gelişmeden sonra Karadeniz kıyısında bulunan Müslüman topluluklarını yok etmeye yönelik emperyalist politikalarını hızlandırdı.

Bu Müslüman toplulukları içerisinde Kırım Tatarları, Çerkes Adigeler, Abhazlar ve Nogaylar bulunuyordu. 1860’lı yıllara gelindiğinde Rusya’nın kontrol altına alamadığı tek alan, Çerkes halklarının bulunduğu bölgeyi kapsıyordu. Rusya bu tarihten itibaren Çerkesleri sürgün ederek, Karadeniz kıyılarından çıkarma planlarını devreye soktu.

Çerkes Sürgününde Rus kaynaklarına göre 1863-64 yılları arasında Osmanlı topraklarına 418 bin kişi göç ettirilmiştir. 1858-65 yılları arasında göç edenlerin toplam sayısı da 493 bindir. Bunlar arasında 30 bin Türk soylu Nogay olduğu da bilinmektedir. İngiliz savaş tarihçisi W.E.D.Allen’e göre, o zamanki Osmanlı topraklarına yerleştirilmiş olan Çerkeslerin (Adıge) sayısı 600 binden fazladır. Amerikalı Justin McCarthy, sürülen Çerkes ve diğer Kafkas topluluklarının sayısının 1.200.000 dolayında olabileceğini, bunun ancak 800 bin kadarının hayatta kalabildiğini belirtiyor. Sağ kalan nüfusun 600 bini 1856-64 arasında, 200 bini de 1864 sonrasında göç etmiştir.

500 BİN ÇERKES RUSLAR TARAFINDAN KATLEDİLDİ

Sürgüne katılan nüfusun en az dörtte birinin yolculuk, kamp yaşamı ve yeni yerleşim yeri sırasında öldüğü kabul edilmektedir. Rusların doğrudan öldürdüğü Adige sayısı ise 500 binden fazla olarak tahmin edilmektedir.