Tataristan'da "Cumhurbaşkanı" sıfatı anayasadan çıkarıldı

Rusya Federasyonu içinde Rus olmayan halkların fiilen ortadan kalkan hak ve özgürlükleri, hukuken de bir bir ortadan kalkıyor. Putin Rusyası'nın Tataristan'da fiilen ortadan kalkan özerklik, cumhuriyet gibi kavramları yok saymasının ardından bugün Kremlin güdümündeki Tataristan Parlamentosu, "cumhurbaşkanı" sıfatını ortadan kaldırdı. Kazan Tatarı tarihçi ve yazar Roza Kurban, Tataristan'da yaşanan süreci, "Yukarıdan (Kremlin) ne gelirse onu yapıyorlar. Artık Tataristan Cumhuriyeti ortadan kaldırılmıştır" ifadelerini kullandı.

Tataristan'da 21 Aralık 2022 akşamı Tataristan Devlet Konseyi, cumhurbaşkanı isminin kaldırılması dahil olmak üzere cumhuriyetin, anayasasının değiştirilmesine ilişkin bir yasa tasarısı sundu. 22 Aralık'ta Tataristan Devlet Konseyi ve Yerel Özyönetim Komitesi toplantısında bu yasa tasarısı eleştirildi ve tamamlanması gerektiği belirtildi.

Eylül 2021'in sonunda, Rus Duması "Rus arazisinde devlet idaresinin genel ilkeleri hakkında" yasa taslağını sunmuştu. Bu tasarıda, bölgesel liderlerin cumhuriyet statüsünün kaldırılması isteniyordu. Tataristan Devlet Konseyi yasa tasarısına oybirliğiyle karşı çıktı ama yasa geçti. Bu kararla, Rusya Federasyonu içindeki cumhuriyetlerin özerklik statüsü ortadan kalkmış oldu. Bu nedenle, bu bölgelerin 2022 sonuna kadar anayasalarını değiştirmeleri gerekiyordu.

Bu kapsamda, Tataristan'da yapılan anayasa değişikliğine milletvekillerinin çoğu karşı çıksa da söz alan Rustam Minnihanov ve Mintimer Şaymiyev, milletvekillerini değişiklik tasarısını kabul etmeye çağırdı. Bugün, Tataristan Devlet Konseyi ilk oturumda, "Tataristan Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair" yasa tasarısını kabul etti. Tasarıda yapılacak değişiklikler bu öğleden sonra görüşülecek.

TATARİSTAN'DA "CUMHURBAŞKANI" SIFATI YERİNE "YOLBAŞÇI" "LİDER" "REİS" KULLANILACAK

Tasarıya 78 kişi lehte oy verirken, 3 milletvekili aleyhte oy kullandı. Yasaya göre Tataristan'da "cumhurbaşkanı" terimi kaldırılıyor ve ona "başkan" denmesi öneriliyor. Ayrıca, değişiklik kapsamında getirilen bir diğer öneri de "reis" veya "yolbaşçı" kavramı olacak. Değişiklik, cumhuriyetin bir sonraki seçilmiş başkanı için geçerli olacak ve "Cumhurbaşkanı" teriminin mevcut cumhurbaşkanının görev süresi boyunca bırakılması öneriliyor.

Tataristan Parlamentosu'nda bazı milletvekilleri "cumhurbaşkanı" ifadesinin değiştirilmesini eleştirdi ve bazıları "yolbaşçı" kelimesinin alternatif olarak önerdi.

Milletvekillerinin ardından konuşan Tataristan Devlet Başkanı Rustam Minnikhanov, Moskova'ya "savaş zamanında" direnmemeye ve bu değişiklikleri kabul etmeye çağırdı. Aynı zamanda meclis toplantısında Tataristan vatandaşlığı maddesinin iptali, bir dizi kanundan egemenlik kelimesinin kaldırılması başta olmak üzere Anayasa'da yapılan diğer değişikliklerle ilgili neredeyse hiç yorum yapılmadı.

Kazan Tatarı araştırmacı ve aktivist Roza Kurban, Tataristan'da özerklik ve bağımsızlık gibi hususların zaten ortadan kalktığına dikkat çekerek, Tataristan Parlamentosu'ndaki son değişikliği Kırım Haber Ajansına değerlendirdi. Roza Kurban, Tataristan'da devlet statüsü ve cumhuriyetin artık anayasal olarak da kaldırıldığını vurguladı.

TATARİSTAN HALKININ İRADESİ YOK SAYILARAK TATARİSTAN YOK EDİLMEK İSTENİYOR

Roza Kurban, "Rusya Anayasasında yapılan değişiklik zaten yapılmışı. Yukarıdan gelen bir emir söz konusu... Tataristan Anayasasından cumhuriyetin kaldırılması,cumhurbaşkanı adının kaldırılması, Tataristan Anayasa Mahkemesinin ortadan kaldırılması isteniyor. Bugün de netice alınmış oldu. Tataristan Anayasa Mahkemesini kaldırarak, bir manada Tataristan Anayasası ortadan kaldırılıyor. 1992'de Tataristan halkının kabul ettiği, Tataristan'ı, Tataristan Cumhuriyetini yok etmek istiyorlar. Rusya Anayasasına bağlı kalmaları isteniyor" açıklamasını yaptı.

"TATARİSTAN CUMHURİYETİ ORTADAN KALDIRILMIŞTIR"

Kurban, "374-6 sayılı yasa tasarısı kabul edildi. Bundan sonra atanacak olan kişinin adı cumhurbaşkanı değil yolbaşı, reis, lider olacak. Ancak Rüstem Minnihanov ölene kadar bunu kullanacak ondan sonra kaldırılacak. Tataristan, zaten fiilen ortadan kalkan bağımsızlığını bu saatten sonra hukuken de kaybetmiştir. Bu Tataristan Cumhuriyetinin ortadan kaldırılması demektir" açıklamasını yaptı.