QHA halka sordu: Kırım'ı biliyor musunuz?

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğinin (SSCB) katil lideri Josef Stalin tarafından resmi rakamlara göre 420 bini aşkın Kırım Tatarı anavatanından Türkistan, Ural Dağları ve Sibirya'ya kadar sürüldü. Sovyet yönetimince acımasızca sürgün edilen Kırım Tatarının yüzde 46'sı sürgün yolunda ve gittikleri yerlerde açlıktan, susuzluktan ve çeşitli hastalıklar yüzünden hayatını kaybetti.

QHA 18 Mayıs 2023 tarihinde başkentlilere, "Haritada sarı boyalı bölge neresi biliyor musunuz?", "Kırım ve Kırım Tatarları hakkında neler biliyorsunuz?" ve "Kırım 9 yıldan beri tekrar Rus işgali altında. Bu konu hakkında neler düşünüyosunuz?" gibi soruları yöneltti.

QHA HALKA SORDU: KIRIM'I BİLİYOR MUSUNUZ?

QHA'nın uzattığı mikrofona konuşan başkentlilerin çoğunluğu haritada Kırım'ı bildi ve 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü ve Soykırımı'nın 79. yılında Kırım Tatarlarının ana vatanlarına dönüşü için dileklerde bulundu. İşte o röportaj:

18 MAYIS 1944 KIRIM TATAR SÜRGÜNÜ VE SOYKIRIMI

Sovyet hükûmeti, Stalin’in emriyle 18 Mayıs 1944’te Kırım’daki tüm Kırım Tatarlarını sürgün etti. Sürgün sırasında Kırım Tatar erkeklerin büyük bir çoğunluğu Kızılordu’da Alman Nazi ordusuna karşı savaşıyordu. Çoğunlukla kadınlar, çocuklar, yaşlılar olmak üzere hayvan vagonlarına doldurulan Kırım Tatarları; Orta Asya, Urallar ve Sibirya’ya sürgün edildi. Kırım’dan sürgün edilen 420 bini aşkın Kırım Tatarının yüzde 46’sı sürgün yolunda veya gittikleri yerlerde açlık, susuzluk ve hastalık gibi çeşitli sebeplerden dolayı hayatını kaybetti.

Sovyet yönetimi, sürgünden sonra Kırım’da, Kırım Tatarlarının varlığına işaret eden her şeyi ortadan kaldırmaya başladı. Adeta bir kültürel soykırım dalgası başladı. Köy, kasaba, ilçe ve şehirler başta olmak üzere yarımadadaki binden fazla yerleşim yerinin Kırım Tatarca olan adları değiştirildi. 

Sovyet yönetimi, Vatan Kırım’ın demografik yapısını değiştirmeyi amaçladı. Ancak Kırım Tatarları, bağrından koparıldıkları o aziz Vatanı, Kırım’ı hiçbir zaman unutmadı. Sürgünlük yollarında, sürgün edildikleri yerlerde vatana dönmek için çaba gösterdi. Nihayet, yıl 1989’u gösterdiğinde Kırım Tatarları, yavaş yavaş ata topraklarına dönmeye başladı. O tarihten itibaren Kırım Tatarları yaşadıkları yokluklara rağmen vatanda kalma mücadelesini sürdürdü. Kırım Tatarları, 1989’un sonuna kadar sürgün yerlerinde zorla tutuluyordu. Anavatan Kırım’a geri dönme teşebbüsleri, hapisle ve yeni sürgünle cezalandırılıyordu. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte Kırım Tatarları vatana dönmeye başladı. Ancak yaklaşık 150 bin Kırım Tatarı maddi yetersizlik ve yasal engeller nedeniyle Orta Asya’da kaldı.

2015 yılında Ukrayna Parlamentosu, Kırım Tatar Sürgünü’nü soykırım olarak kabul etti ve 18 Mayıs tarihini “Kırım Tatar Soykırım Kurbanlarını Anma Günü” olarak ilan etti. 2019 yılında Letonya ve Litvanya, 2022’de ise Kanada 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü'nü soykırım olarak tanıdı.

Kırım Tatarları 1991'de SSCB'nin dağılmasıyla anavatanlarına dönse de Rusya Federasyonu'nun savaş suçlusu Devlet Başkanı Vladimir Putin'in emriyle vatan Kırım, 2014 yılında yeniden işgal edildi. Yurdunda kalan Kırım Tatarları, 24 Şubat 2022'de Ukrayna'ya karşı başlatılan işgal girişimi ve topyekun saldırıların ardından işgalci yönetim tarafından Ukrayna cephesine karşı savaşması için zorla askere alınıyor. Bugün, işgalci Ruslar tarafından Kırım Tatarlarına baskı ve zulüm yarımadada halen devam ediyor.