Azerbaycan'a zaferi getiren süreç: İkinci Karabağ Savaşı'nda neler yaşandı?

1980'li yılların sonu ve 90'lı yılların başında Ermenistan, Azerbaycan'ın tarihi toprakları üzerinde açık toprak iddialarında bulundu ve Azerbaycan’a karşı askeri saldırı başlattı. O dönemde Ermenistan, Azerbaycan topraklarının yüzde 20'sini işgal etmiş, Ermenistan'ın uyguladığı etnik temizlik politikası sonucunda 1 milyondan fazla Azerbaycanlı vatanlarından ve yurdundan edilmişti.

Azerbaycan'a yönelik askeri saldırının sonuçlarının ortadan kaldırılması ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 822, 853, 874 ve 884 sayılı kararlarının uygulanması konusunda yaklaşık 30 yıldır süren müzakere süreci, Ermenistan'ın yıkıcı tutumu nedeniyle sonuç vermedi.

2019'dan bu yana Ermeni askeri-siyasi liderliğinin provokatif açıklamaları ve attığı adımlar kasıtlı olarak müzakere sürecini tamamen sekteye uğrattı. Böylece Ermenistan asıl amacının mevcut statükoyu güçlendirmek ve Azerbaycan topraklarını işgal ve ilhak etmek olduğunu bir kez daha ortaya koydu.

TOVUZ SALDIRILARI

Ermenistan'ın benimsediği saldırgan ulusal güvenlik stratejisi ve askeri doktrin, işgal altındaki topraklarda yasa dışı yerleşim politikasının yaygınlaştırılması, "yeni topraklar için yeni savaş" çağrısı, sivillerden "gönüllü gruplar" oluşturulması kararı, 12 Temmuz 2020 ve Ermenistan-Azerbaycan devlet sınırının Tovuz istikametinde sabote edilmesi, aynı zamanda birliklerin bir bütün olarak temas hattında gerilimi artırması, birliklerini cepheye yakın bölgelerde yoğunlaştırmış olması yüklü miktarda silah ve mühimmat toplayarak Ermenistan'ın geniş çaplı bir saldırıya hazırlandığını gösteriyordu.

27 Eylül 2020'de Ermenistan Silahlı Kuvvetleri, ağır toplar da dahil olmak üzere çeşitli silahlar kullanarak uluslararası hukuk normlarını bir kez daha ağır bir şekilde ihlal etti ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin yerleşim bölgelerine ve askeri mevzilerine çeşitli yönlerden ateş açtı. Askerleri arasında ölü ve yaralıların bulunduğu Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin milli güvenliğine yönelik gerçek ve potansiyel askeri tehditleri önlemek ve etkisiz hale getirmek amacıyla karşı saldırı operasyonları başlattı.

Azerbaycan’ın askeri doktrinine göre, Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarının bir kısmını işgal etmesi ve sorunun siyasi çözümü çerçevesinde işgal altındaki toprakların serbest bırakılmasını reddettiği görüldü. Bunun üzerine Azerbaycan, toprak bütünlüğünü yeniden tesis etmek amacıyla, uluslararası hukukun norm ve ilkelerine uygun olarak, askeri güç de dahil olmak üzere gerekli tüm araçları kullanma hakkını saklı tuttu.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in başkanlığında derhal Güvenlik Konseyi toplantısı yapıldı ve Ermenistan’a yeterli cevabın verilmesi için özel görevler verildi.

27 EYLÜL 2020 HAREKAT BAŞLADI

27 Eylül 2020'de Azerbaycan Cumhurbaşkanı, Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Karabağ bölgesini ve çevre bölgeleri işgal ettiğini, gerçek bir silahlı saldırı tehdidinin bulunduğunu duyurdu.

28 Eylül 2020 tarihli kararname ile saat 00.00'dan itibaren sıkıyönetim ilan edildi. 28 Eylül 2020 tarihli kararname ile Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının tamamında kısmi seferberlik ilan edilmiş, askeri operasyonlara yönelik hazırlıklar ve bunların yürütülmesine ilişkin kararlar kabul edilmiştir.

Azerbaycan Silahlı Kuvvetlerinin ilk günden itibaren başlattığı karşı saldırı operasyonları sonucunda Azerbaycan Cumhuriyeti'nin birçok bölgesi ve stratejik öneme sahip diğer toprakları Ermeni işgalinden kurtarıldı. Bu amaçla 29 Eylül 2020 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı "Azerbaycan Cumhuriyeti'nin işgalinden kurtarılan topraklarda geçici özel idarenin düzenlenmesi hakkında" kararnameyi imzaladı. Kararnameye dayanarak, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurtarılmış topraklarında, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin idari toprak taksimine uygun olarak, her bölge için özel yönetim yürüten geçici komutanlıklar kuruldu. Geçici komutanlıklar kapsamında, ilgili devlet kurum (kurum) temsilcilerinin yer aldığı harekât karargâhı oluşturulmuş ve görevleri tanımlandı.

Karabağ'ı işgalden kurtaran muzaffer Azerbaycan ordusunun gerçekleştirdiği başarılı askeri operasyonlar sonucunda Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ezilerek büyük insan gücü ve teçhizat kaybıyla geri çekilmek zorunda bırakılmıştı. Ermenistan bu andan itibaren şehirler ve bölgelerdeki sivil altyapıyı hedef alarak insanlığa karşı savaş suçu işledi.

Ermenistan, Azerbaycan’a ait devlet kurumlarının idari binaları, tarım alanlarında topçu ve balistik füzeler de dahil olmak üzere çeşitli silah türleriyle ateş açarak sivilleri vahşice öldürdü. Ayrıca sivil nüfusa, altyapı tesisleri de dahil olmak üzere devlet mülklerine ve ticari kuruluşlara büyük çapta zarar verdi.

Böylece Azerbaycan'ın ikinci büyük şehri olan, çok sayıda tarihi ve kültürel eserlere sahip olan Gence, stratejik tesislerin bulunduğu Mingeçevir (Hidroelektrik Santrali) ve Yevlah (Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı) şehirleri, Beylagan, Berde, Tartar, Gebele, Goranboy, Ağcebedi, Abşeron, Hızı ve diğer bölgelere balistik füzeler ve diğer ağır toplardan ateş açıldı.

27 Eylül 2020 günü saat 18.00 sıralarında Naftalan ilinin Gaşaltı-Karagoyunlu köyünde bulunan sivil vatandaş Elbrus Gurbanov’un evine top mermisi isabet etmesi sonucu bir aile (5 kişilik) öldürüldü.

Gence şehrine 4, 5, 8, 11 ve 17 Ekim tarihlerinde düzenlenen roket ve ağır top saldırıları sonucu 26 kişi ölmüş, 175 kişi yaralanmış, kentteki sivil altyapı tesisleri ve araçlarda ağır hasar meydana gelmişti. Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin Berde bölgesinde roket ve ağır top saldırıları sonucu 29 kişi öldü, 112 kişi yaralandı, bölgedeki sivil altyapı tesisleri ve araçlarda ağır hasar oluştu.

Ermenistan'ın askeri saldırısı sonucunda genel olarak 12'si çocuk, 27'si kadın 93 sivil öldürüldü, 454 sivil yaralandı, toplamda 13 bin 360 konut ve konut dışı alan, 346 araç hasar gördü, 1.018 çiftlik zarar gördü. 27 Eylül-10 Kasım 2020 tarihleri ​​arasında Ermenistan, yasaklı ve son derece tehlikeli fosfor bombaları kullanarak hem savaş alanı içinde hem de çatışma bölgesi dışında bulunan Tartar, Ağcabedi ve Goranboy ilçelerini farklı zamanlarda 5 kez bombaladı.

Azerbaycan ordusu, arka cephede görev yapan siviller ve bir bütün olarak Azerbaycan halkı, kararlılık ve iradeyi, birlik ve beraberliği yumruk gibi ortaya koyarak, ülkenin egemenlik ve toprak bütünlüğü mücadelesinde düşmana ezici darbeler indirdi. Azerbaycan Cumhuriyeti. Azerbaycan ordusunun zafer yürüyüşüne tahammül edemeyen Ermenistan, provokasyonlara başvurdu ve masum sivilleri hedef alarak savaş suçları işledi.

Azerbaycan Ordusu, 44 gün süren askeri operasyonlar sonucunda Azerbaycan halkının tarihinde, kültüründe ve kalbinde özel bir yeri olan Şuşa şehri Cebrayıl, Fuzuli, Zengilan, Gubadlı şehirlerini işgalden kurtardı. Karabağ'ın tacı sayılan, Zengilan bölgesinin Mincivan, Ağband, Bartaz yerleşimleri, Hocavend bölgesinin Hadrut yerleşimi ve Terter bölgesinin Sugovuşan köyü, Hocalı ve Laçın'ın çeşitli köyleri dahil olmak üzere toplamda 300'den fazla yerleşim yeri bölgelerin yanı sıra Ağdere, Murovdağ ve Zengilan istikametindeki önemli stratejik yükseklikler alındı.

Can Azerbaycan askerleri ve subayları adım adım ilerleyerek Ermenistan'ın uzun yıllar boyunca inşa ettiği tahkimat sistemlerini imha etti ve topraklarını geri aldı.

Azerbaycan'ın askeri alanda kazandığı zaferler, özellikle de 8 Kasım'da Şuşa'nın düşman esaretinden kurtarılması savaşın kaderinde belirleyici rol oynadı, böylece Ermenistan yenilgisini kabul etti. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Ermenistan Cumhuriyeti Başbakanı ve Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanının 10 Kasım 2020'de imzaladıkları açıklamaya göre savaş Azerbaycan'ın zaferiyle sonuçlandı. Ermenistan teslim oldu ve Kelbecer, Ağdam ve Laçin bölgelerini Azerbaycan'a iade etmek zorunda kaldı.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının 02.12.2020 tarihli ,kararnamesi ile Azerbaycan Cumhuriyeti'nde 27 Eylül Anma Günü, 8 Kasım Zafer Bayramı olarak ilan edildi.