Odesa'da 1944 Kırım Tatar Sürgünü kurbanları anıldı

Vatan Kırım’ın demografik yapısını değiştirmeyi amaçlayan Sovyetler Birliği, bundan tam 80 yıl önce dünya tarihinin en sistematik soykırım uygulamalarından birisini gerçekleştirdi. Kırım Tatar halkı, Josef Stalin'in emriyle 18 Mayıs 1944'te sabaha karşı vatan topraklarından sürüldü. Hayvan vagonlarında Türkistan, Urallar ve Sibirya bölgelerine sürülen Kırım Tatarlarının yüzde 46'sı sürgün yolunda ve sürgünü takip eden günlerde hayatını kaybetti. 

Ukrayna’nın farklı kentlerinde 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Soykırımı Kurbanları Anma Günü münasebetiyle çok sayıda farklı etkinlik düzenlendi. Odesa’da yaşayan Kırım Tatarları da 18 Mayıs’ta anma etkinliğinde bir araya geldi.

“Odesa Kırım Tatarları” sivil teşkilâtı tarafından, Odesa Tren Garında organize edilen etkinlikte 1944 Sürgünü'nü anlatan bir tiyatro gösterisi sergilendi. Vasıl Vasılko Odesa Akademik Müzik ve Drama Tiyatrosu oyuncuları tarafından icra edilen gösteride, 1944 yılında Kırım Tatarlarının taşındığı vagonun bir kopyası dekorasyon olarak kullanıldı.

Konu ile ilgili açıklama yapan Odesa Kırım Tatarları sivil teşkilâtı Başkanı Fevzi Mamutov, “Her birimizin tarihimizi unutmaması, bu korkunç trajedinin kurbanlarını saygıyla anması çok önemlidir. Ayrıca böyle bir trajedinin bir daha asla yaşanmaması için elimizden geleni yapmalıyız.” dedi.

Mamutov, etkinliğin düzenlenmesindeki yardımlarından dolayı Ukrzaliznıtsya Demiryolu Şirketi, Odesa Milli İçişleri Üniversitesi ve Türkiye’nin Odesa Başkonsolosluğuna teşekkür etti.

18 MAYIS 1944 KIRIM TATAR SÜRGÜNÜ VE SOYKIRIMI

Sovyet hükûmeti, Stalin’in emriyle 18 Mayıs 1944’te Kırım’daki tüm Kırım Tatarlarını sürgün etti. Sürgün sırasında Kırım Tatar erkeklerin büyük bir çoğunluğu Kızılordu’da Alman Nazi ordusuna karşı savaşıyordu. Çoğunlukla kadınlar, çocuklar, yaşlılar olmak üzere hayvan vagonlarına doldurulan Kırım Tatarları; Türkistan, Urallar ve Sibirya’ya sürgün edildi. Kırım’dan sürgün edilen 420 bini aşkın Kırım Tatarının yüzde 46’sı sürgün yolunda veya gittikleri yerlerde açlık, susuzluk ve hastalık gibi çeşitli sebeplerden dolayı hayatını kaybetti.

Sovyet yönetimi, sürgünden sonra Kırım’da, Kırım Tatarlarının varlığına işaret eden her şeyi ortadan kaldırmaya başladı. Adeta bir kültürel soykırım dalgası başladı. Köy, kasaba, ilçe ve şehirler başta olmak üzere Yarımada'daki binden fazla yerleşim yerinin Kırım Tatarca olan adları değiştirildi. 

Sovyet yönetimi, Vatan Kırım’ın demografik yapısını değiştirmeyi amaçladı. Ancak Kırım Tatarları, bağrından koparıldıkları o aziz Vatanı, Kırım’ı hiçbir zaman unutmadı. Sürgünlük yollarında, sürgün edildikleri yerlerde vatana dönmek için çaba gösterdi. Nihayet, yıl 1989’u gösterdiğinde Kırım Tatarları, yavaş yavaş ata topraklarına dönmeye başladı. O tarihten itibaren Kırım Tatarları yaşadıkları yokluklara rağmen vatanda kalma mücadelesini sürdürdü.

Kırım Tatarları, 1989’un sonuna kadar sürgün yerlerinde zorla tutuluyordu. Anavatan Kırım’a geri dönme teşebbüsleri, hapisle ve yeni sürgünle cezalandırılıyordu. Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla birlikte Kırım Tatarları vatana dönmeye başladı. Ancak yaklaşık 150 bin Kırım Tatarı maddi yetersizlik ve yasal engeller nedeniyle Türkistan'da kaldı.

2015 yılında Ukrayna Parlamentosu, Kırım Tatar Sürgünü’nü soykırım olarak kabul etti ve 18 Mayıs tarihini “Kırım Tatar Soykırım Kurbanlarını Anma Günü” olarak ilan etti.

2019 yılında Letonya ve Litvanya meclisleri, 2022’de ise Kanada parlamentosunun alt kanadı olan avam kamarası 18 Mayıs 1944 Kırım Tatar Sürgünü'nü soykırım olarak tanıdı.