Kırım Tatar halkının milli mücadelesinin büyük yolbaşçısı Müstecib Ülküsal anılıyor

Kırım Tatar halkının milli mücadelesinin büyük yolbaşçısı Avukat Müstecib Ülküsal, Vatan Kırım’ı terk etmek zorunda kalan binlerce Kırım Tatar ailesinden birinin çocuğu olarak Romanya’nın Mangalya kasabası Azaplar köyünde 15 Şubat 1899’da dünyaya geldi.

Kırım Türklerinin 1917’de Kırım’da istiklâllerini ilan ederek Kırım Ahâli Cumhuriyeti’ni kurmaları üzerine, 1918 yılında Kırım’a bir gemiyle gizlice giderek, Kırım Türklerinin milli mücadelesine fiili olârak katılan Müstecib Ülküsal, Akyar’da tutuklandı. Kurultay hükumeti yetkililerince kurtarıldıktan sonra iki yıl, önce Kaytmaz Ağa sonra Fotisala köylerinde öğretmenlik yaptı. 1920 yılında Bolşeviklerin Kırım’ı işgal etmeleri üzerine Kırım’ı terk etmek zorunda kaldı.

EMEL DERGİSİNİN KURULUŞU

Lise tahsilini İstanbul’da tamamladıktan sonra Romanya’ya dönmüş 1926 yılında Bükreş’te Hukuk Fakültesini bitirmiştir. Talebeliği zamanında Romanya’da çıkan Türkçe gazetelere makaleler yazarak Türklere milliyetçi bir ruh verme çabalarına girişti. Arkadaşlarıyla birlikte kurduğu “Tonguç” cemiyetinin faaliyetleriyle bu çabalarını yaygınlaştırmaya gayret etti.

1 Ocak 1930 yılında Romanya’da 10 idealist arkadaşıyla, Emel Dergisi’ni yayımlamaya başladı. Kırım istiklal davasının resmi yayın organı olan Emel Dergisi'ni Kırım Kurultay Hükumeti Dışişleri Bakanı ve Kırım Millî Merkezi Başkanı Cafer Seydahmet Kırımer’in isteğiyle 1941 yılında Almanların Dobruca’ya gelmeleri üzerinde kapatmak zorunda kalarak Türkiye’ye göç etti.

II.Dünya Savaşı esnasında Kırım Milli Merkezi’nin kararıyla, arkadaşı Edige Kırımal ile birlikte, Almanlara esir düşen soydaşlarına yardımcı olmak, Sovyet işgalinden kurtulan Alman işgali altına giren Kırım’da Kırım Türklerinin bir devlet kurabilmesi imkanlarını araştırmak üzere Almanya’ya gitmiştir. 1942 yılında Türkiye’ye dönerek, 1976 yılına kadar fiili olarak avukatlık yaparak geçimini temin etmişti.

Cafer Seydahmet Kırımer’in rahatsızlığı sebebiyle Kırım Milli Merkezi’nin başkanlığını 1955 yılından itibaren vekâleten, 1960 yılında Kırımer’in ölümüyle bilfiil yürütmeye başladı.

1960 yılından sonra Türkiye’de yeniden yayınlanmaya başlayan Emel Dergisi’nin başyazarlığını gözlerinin rahatsızlandığı 1986 yılına kadar yürüten Müstecib Ülkusal, arkadaşlarıyla birlikte 1986 yılında Emel Kırım Türk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfını kurdu.

“Dobruca ve Türkler”, “Kırım Türk-Tatarları”, “II.Dünya Savaşında 1941-42 Berlin Hatıraları ve Kırım’ın Kurtuluş Davası”, “Dobruca’daki Kırım Türklerinde Atasözleri ve Deyimler” adlı eserleri kaleme alan Müstecib Ülküsal, “Gagauzların Aslı” ve “Üç Bozkırlı Atilla-Cengiz-Timur” adlı eserleri Türkiye Türkçesine tercüme etti.

Büyük dava adamı Ülküsal, 97 yaşında 10 Ocak 1996’da İstanbul’da vefat etti.