Ukrayna-Rusya Savaşı'nda fiber optik SİHA'ların önemi

Rusya'nın Ukrayna'nın ana karasına yönelik 24 Şubat 2022 tarihinden bu yana sürdürdüğü topyekûn işgal girişimi ve saldırıları tüm şiddetiyle devam ediyor. Üçüncü yılı tamamlanmak üzere olan savaşta insansız araçlar büyük rol oynuyor.

"First Person View" (FPV) olarak adlandırılan kamikaze SİHA'lar; pilotun gözüne taktığı gözlük yardımıyla gerçek zamanlı ve doğrudan görülerek kontrol ediliyor. Bununla birlikte düşük maliyetli ve genellikle 4 ya da daha fazla pervaneli olan bu SİHA'lar, kısıtlı menzilli SİHA'lar olarak da biliniyor. Fiber optik SİHA'lar; tespit edilmeden, elektronik harp taarruzlarından etkilenmeden temas hattından itibaren 20 kilometrelik bölgede zırhlı araçlar için girilmez bölge oluşturuyor. 

Bu sebeple bu araçlar, kullanan tarafa zırhlı birlik taarruzlarını yavaşlatmak ve durdurmak, savunma imkânlarını kısıtlamak gibi çok önemli avantajlar sağlıyor.

Bununla birlikte Rusya'nın Ukrayna'ya karşı 24 Şubat 2022 tarihinden bu yana sürdürdüğü topyekûn işgal girişimi ve saldırılarında kullanılan kamikaze SİHA'ları, tüm dünyanın dikkatini çekmeye başladı. Anadolu Ajansı (AA), açık kaynaklardan ulaşıldığı 9 Ocak 2025 tarihli haberinde fiber optik SİHA'ları ele aldı.

UKRAYNA’NIN S/İHA DOSYASI

Ukrayna, Rusya’nın topyekûn işgal girişimi ve saldırıları karşısında SİHA'ları aktif olarak kullanıyor. Bununla birlikte Ukrayna’nın 2024 yılının ağustos ayından itibaren 20 kilometre menzilli Almanya menşeli HIGHCAT firmasının "HCX" (Argus30) modelinin testlerine başladığı biliniyor.

HCX İHA'ları, 1,2 kilogram ağırlığında olmakla birlikte 20 kilometre uzunluğunda bir fiber optik kablo taşıyor. 1 veya 2 batarya ile 25 ile 38 dakika arası uçabilen SİHA, azami olarak 4 kilogram yük taşıyabiliyor. Ayrıca üzerinde optik ve termal kamera bulunan İHA, keşif görevlerinde kullanılıyor.

Ukrayna’nın çatışmalarda kullandığı kamikaze SİHA'sı ise "Khyzak REBOFF" adıyla biliniyor. Ukrayna menşeili 3DTech şirketi tarafından geliştirilen 5 kilometrelik kablo menziline sahip insansız aracın ayrıca, 2 kilogram patlayıcı taşıyabilen 10 kilometrelik versiyonu da bulunuyor.

UKRAYNA GELİŞTİRİLEN SİHA'LARI TEST ETMEYE DEVAM EDİYOR 

Ukrayna’nın 2024 yılının aralık ayında, E-Banshee firmasının 6 pervaneli, ağır yük taşıyabilen ve bomba atabilecek imkânı olan bir fiber optik SİHA'sını denediği biliniyor. Denemelerin ardından açıklama yapan uzmanlar, SİHA'nın 10 kilometrelik fiber kablonun ormanlık arazide dallara dolaştığını bildirmekle birlikte denemelerin başarılı olduğunu duyurdular.

Ukrayna'da İHA'lara ilişkin haberler, analizler, incelemeler, eğitim ve savaş uygulamaları gerçekleştiren "Drone Ordusu" adlı sosyal medya platformu 15 Ocak 2024 tarihinde kamikaze SİHA'ları için zırh delici mühimmat geliştirildiğini açıkladı.

Ukrayna Genelkurmay Başkanlığı, fiber optik kamikaze SİHA "Black Widow Web 10"un menzilinin 5 kilometreden fazla olduğunu ve yaklaşık 2 kilogram yük taşıyabildiğini açıkladı.

Bununla birlikte Ukrayna Savunma Bakanlığı 2 Ocak 2025 tarihinde yerel firmalarca üretilen ve 3 kilograma kadar yük taşıyabilen 12’den fazla SİHA'nın test edildiğini duyurdu. 

RUSYA’NIN ŞAİBELİ SİHA'LARI

Rus kaynaklarının öne sürdüğü bilgilere göre 2024'ten bu yana Rusya, Novgorod'da bulunan "NPC Ushkuy" tarafından geliştirilen "Novgorod Prensi Vandal" (KVN) adı verilen SİHA'yı kullanıyor. Rus kaynakların iddialarına göre SİHA'nın menzili 20 kilometre olmakla birlikte SİHA, 3,5 kilogramlık patlayıcı taşıyabiliyor.

Ayrıca iddia edildiği üzere SİHA, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSBC) yapımı bir geri tepmesiz tanksavar silahı olan RPG-7 roketatarlarda kullanılan ve 40 milimetrelik yüksek patlayıcı içeren "PG-7V" tanksavar mühimmatı taşıyabiliyor.

Öte yandan saldırılarda kullanılan Rus SİHA'larını analiz eden Ukraynalı uzmanlar, Rusya'nın geliştirdiğini iddia ettiği KVN isimli SİHA'nın Çin menşeli "Skywalker” SİHA ile benzer özellikleri olduğunu açıkladı. Bununla birlikte Rusya’nın iddiasının aksine SİHA'nın fiber optik kablo uzunluğunun 10,8 kilometre olduğu belirlendi.

Bununla birlikte Rusya’nın; Simbirsk Dizayn Bürosu (SKB) üretimi "Piranha-5", "Piranha-10", "Piranha-13" ve ZALA şirketi tarafından geliştirilen "Product 55" isimli SİHA'ları da kullandığı biliniyor.

SAVAŞTA KAMİKAZE SİHA BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR

İlgili haberde yer aldığı üzere Ukrayna-Rusya Savaşı’nda kullanılan SİHA'lardan bazı kaynaklara göre yüzde 75’e, bazı kaynaklara göre ise yüzde 90’a yakını; pilotla telsiz bağlantısının elektronik harp vasıtalarıyla karıştırılması yoluyla düşürülüyor.

Öte yandan fiber optik kabloyla yönetilen SİHA'lar telsiz sinyalleri kullanmamaları sebebiyle tespit edilemiyor. Bu nedenle bu SİHA'lar elektronik harpte düşürülemiyor ve fiber optik kablolardan yüksek çözünürlüklü video iletebiliyor.

Ayrıca bu SİHA'lar, görüş hattını bozan arazi arızalarından etkilenmeden alçak irtifalarda uçarak hava savunma topları veya tüfeklerin ateşlerinden korunarak hedefi vurabiliyor. 

Uçuş esnasında çözülerek bağlantıyı sağlayan kopmalara karşı dayanıklı fiber optik bobin; SİHA'nın tespit edilememesini sağlıyor. Öyle ki SİHA pilotunun komutları ve SİHA'dan gelen video verileri, bir cihaz vasıtasıyla ışığa dönüştürülüyor ve fiber optik kablo üzerinden yüksek hızlarda karşılıklı iletiliyor.

Keşif İHA'larının yüksek çözünürlüklü videoları da keşif birlikleri için düşman hedeflerini tespit etmeye imkân sağlıyor. Aynı zamanda, üzerine bomba, patlayıcı veya tanksavar roket başlığı takılan SİHA'lar, taarruz maksatlı olarak kullanabiliyor.

SINIRLI MENZİL VE HIZ GİBİ OLUMSUZ ÖZELLİKLERİ DE MEVCUT

Bununla birlikte kamikaze SİHA'ların olumsuz özellikleri de bulunuyor. Öyle ki pilotaj için fiber optik kablolara bağlı kalmak, SİHA'nın ağırlığını artırdığı gibi menzilini de düşürüyor.

Ayrıca kamikaze SİHA'ların hızının telsizle komutalı SİHA'lara göre düşük kalması, görüntüde 45 dereceyi geçen açılarda dönüş yapamaması ve kablonun düğüm olması hâlinde düşmesi gibi kısıtlayıcı özellikleri de biliniyor.

Bununla beraber telsiz güdümlü, dikine iniş kalkış yapabilen SİHA'ların menzili, modellerine göre 5 ile 200 kilometreyken "Fly-by-fiber" de denilen fiber optik kabloyla yönlendirilen SİHA'ların menzili 20 kilometreyi geçemiyor.