104. yılında Erzurum Kongresi: Vatan bir bütündür, bölünemez!

Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşları, 23 Temmuz 1919'da Erzurum'da toplandı. Türk milletinin kurtuluş mücadelesi, bağımsızlığı ve hür iradesi için atılan adım, "Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz" ifadesiyle ünlenmişti.

Tam 104 yıl önce bağımsızlık mücadelesinin temel taşı Erzurum Kongresi'nde önemli kararlara imza atıldı. 

MSB'DEN ERZURUM KONGRESİ'NİN 104. YILI PAYLAŞIMI

Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Erzurum Kongresi'nin 104. yıldönümü ile ilgili paylaşımda bulundu. Bakanlığın sosyal medya hesabında yer alan paylaşımda, "Millî Mücadelemiz için büyük önem taşıyan ve tüm dünyaya 'Vatan bir bütündür, parçalanamaz!' kararlılığını haykıran Erzurum Kongresi’nin 104’üncü yıl dönümünde Başkomutanımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ü ve bağımsızlık mücadelemizin tüm kahramanlarını rahmet ve minnetle anıyoruz" ifdeleri kullanıldı. 

ERZURUM KONGRESİ

23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da yapılan kongre, Sivas Kongresi'ne yeni kapılar açacaktı. Milli bağımsızlık için verilen mücadele Erzurum Kongresi'yle başladı. Erzurum Kongresi, Türk milletinin hiçbir baskı ve yönlendirmeyi tanımaksızın kendi hür iradesiyle milli bir refleksin hayata geçirilmesiyle, Türk milletinin var olduğu ve var olmaya devam edeceğinin en önemli ilanı oldu.

İŞGAL ALTINDAKİ 5 İLİN ULUSAL BAĞIMSIZLIK KARARI

Kongrede, düşman işgali altındaki 5 il; Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis, Van'dan ve 62 ilden gelen delege katılımıyla ilk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verildi.

Kongre başkanlığını yürüten Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Erzurum Kongresi'nin kapanış konuşmasında "Tarih, bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir" diyerek bundan 104 yıl önce Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin inşası olan kongrenin önemini böyle vurguladı.

ERZURUM KONGRESİ İLE MİLLİ MÜCADELENİN "İLKLERİ"

''Milli sınırlar" ifadesi ve vatanın bütünlüğü ve bölünmezliği ilk kez vurgulandı.

Bağımsızlığın önemine vurgu yapılarak manda ve himaye reddedildi. İlk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verildi.

İlk kez milli sınırlardan bahsedildi ve Mondros Ateşkes Antlaşması'nın imzalandığı anda Türk vatanı topraklarının parçalanamayacağı açıklandı.

İlk defa geçici bir hükumetin kurulacağından bahsedildi.

İlk kez başkanlığını Mustafa Kemal'in yaptığı dokuz kişilik bir Temsil Heyeti oluşturuldu. Bu Temsil Heyeti bir hükumet gibi görev yapacaktı. (Temsil Heyeti'nin görevi TBMM'nin açılmasına kadar devam etti)

Erzurum Kongresi'nin bir önemi de Batı Anadolu'da Yunan kuvvetlerine karşı mücadele eden Kuva-yı Milliye üzerinde büyük moral etkisi yaptı. Erzurum Kongresi, Mustafa Kemal'in sivil olarak görev aldığı ilk yerdir.

ERZURUM KONGRESİNİN MADDELERİ

Bugünkü Türkiye Cumhuriyeti'nin var olmasında ve Milli Mücadele ruhunun Anadolu'ya taşınmasında en önemli mihenk taşlarından biri olan Erzurum Kongresi'nin maddeleri şu şekilde:

1) Millî sınırlar içinde bulunan vatan parçaları bir bütündür. Birbirinden ayrılamaz (Bildiri, madde 6; Tüzük madde 3'ün açıklaması)

2) Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükûmeti'nin dağılması halinde, millet topyekûn kendisini savunacak ve direnecektir. (Tüzük madde 2 ve 3; Bildiri, madde 3)

3) İstanbul Hükûmeti vatanı koruma ve istiklâli elde etme gücünü gösteremediği takdirde, bu gayeyi gerçekleştirmek için geçici bir hükûmet kurulacaktır. Bu hükûmet üyeleri millî kongrece seçilecektir. Kongre toplanmamışsa bu seçimi Heyet-i Temsiliye (38) yapacaktır. (Tüzük, madde 4; Bildiri, madde 4)

4) Kuva-yı Milliye'yi (39) tek kuvvet olarak tanımak ve millî iradeyi hâkim kılmak esastır (Bildiri, madde 3).

5) Hristiyan azınlıklara siyasî hâkimiyet ve sosyal dengemizi bozacak imtiyazlar verilemez (Bildiri, madde 4).

6) Manda ve Himaye kabul olunamaz (Bildiri, madde 7).

7) Millî Meclis'in derhal toplanmasını ve hükûmetin yaptığı işlerin Meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır (Bildiri, madde 8).