Türk milletinin istiklal mücadelesinin sesi: Atatürk'ün talimatıyla kurulan Anadolu Ajansı 103 yaşında

Milli Mücadele'nin başladığı süreçte emperyalistlere ve Türk yurdunun işgaline karşı direnen, Türk milletinin haklı istiklal mücadelesinin sesi olması amacıyla, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatları ile Yunus Nadi (Abalıoğlu) ve Halide Edip (Adıvar) öncülüğünde kurulan Anadolu Ajansı 103. yaşını kutluyor.

GAZİ MUSTAFA KEMAL'İN TALİMATIYLA KURULDU

Anadolu Ajansının bugün aktardığı haberde yer alan bilgilere göre, o dönem Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla kurulan Anadolu Ajansı, Kurtuluş Savaşı süresince milli birliği tehlikeye düşürecek kışkırtmalara karşı milleti uyanık tutmak, milli mücadeleyi bağımsızlığa ulaştıracak kararları halka bildirmek amacıyla TBMM açılmadan 17 gün önce 6 Nisan 1920'de kuruldu.

İstanbul'un fiilen işgalinin ardından Milli Mücadele'ye katılmak için Anadolu'ya geçmek üzere yola çıkan aydınlardan Yunus Nadi ve Halide Edip Anadolu Ajansı'nın doğuş sürecini anılarında yer veriliyor. Yunus Nadi anılarında, Halide Edip ile aralarında geçen konuşmayı şöyle aktarıyor:

"Mart 31, sene 1920. Geyve'ye muvasalatımızın dördüncü günü ve üçüncü sabahıdır. Bugün Ankara'ya doğru yolumuza devam edeceğiz. Çünkü beklediğimiz Halide Edip Hanım kafilesi dün akşam üstü Geyve'ye geldiler. Halide Edip Hanım ile ancak Akhisar istasyonundaki bir mola sırasında ayaküstü biraz görüşebildim."

Halide Edip'in, Anadolu halkının işgalcilere karşı verdiği haklı mücadelelerini bütün dünyaya anlatabilmek amacıyla "bir ajans teşkilatı" kurma önerisinde bulunduğu diyalog ise tarihe şöyle not düşüyor:

"- Birinci şart hanımefendi. Sonra tabii bunun teferruatı gelir; mesela ilk merhalede neşriyat, ki başlı başına teşkilata ihtiyaç gösterir, sonra propaganda...

- Tabii sıra ile hepsi yapılır. Fakat benim fikrimce ilk iş ajans olmalıdır. Hatta isterseniz adını burada koyuverelim: Mesela Türk Ajansı, mesela Ankara Ajansı, mesela Anadolu Ajansı... daha da bulunabilir.

- Bana 'Anadolu Ajansı' en iyi bir isim gibi görünüyor.

- Bana da öyle. Değil mi, evvela kendini ve mümkünse bütün vatanı kurtaracak olan Anadolu'dur. O halde kararımızı vermiş olalım: Anadolu Ajansı...

- Evet Anadolu Ajansı hanımefendi..."

Böylece Anadolu Ajansının haber yolculuğu, Yunus Nadi ile Halide Edip'in, Geyve'nin Akhisar kazası istasyonunda yaptıkları bu konuşmayla başlıyor. 

ATATÜRK'ÜN YAYIMLADIĞI GENELGE 

Gazi Mustafa Kemal Atatürk, bütün yurda gönderdiği genelgeyle Anadolu Ajansının kuruluşunu ilan etmekle kalmadı, emperyalizme ve işgalcilere karşı verdikleri haklı mücadelenin yurtiçi ve yurt dışı kamuoyuna duyurulmasının önemine de işaret etti.

Mustafa Kemal'in bütün kolordulara, vilayet ve müstakil livalara, Müdafaa-i Hukuk ve Müdafaa-i Milliye idare heyetlerine gönderdiği 9 Nisan 1920 tarihli Anadolu Ajansının kurulduğuna ilişkin genelge, bugünün Türkçesiyle şöyle:

"İslam'ın canevi olan Osmanlı Saltanatı merkezinin düşman işgaline geçmesi, bütün ülke ve ulusumuzun en büyük tehlikeyle karşılaşması sonucu olarak bütün Rumeli ve Anadolu'nun giriştiği ulusal ve kutsal savaşım sırasında, Müslümanların iç ve dış en doğru havadisle aydınlanmalarının zorunlu bir gereksinme olduğu önemle göz önüne alınmış, bunun sonucu, burada en yetkili kişilerden oluşan bir özel kurul yönetiminde, 'Anadolu Ajansı' adı altında bir kurum kurulmuştur."

ZİRAAT MEKTEBİ'NDEKİ BİR ODADAN DÜNYAYA SESLENİŞ

Kuruluşu Atatürk'ün ilan ettiği genelge ile tüm yurda duyurulan Anadolu Ajansı, bir süre Ziraat Mektebi'nde ayrılan bir odada çalışmalarını yürüterek hem yurtiçine hem yurtdışına Türk milletinin mücadelelerini anlatmaya başladı. Halide Edip de anılarında, Ankara'ya geldiğinin beşinci günü karargahta, dar ve uzun odalardan birinin kendisine ayrıldığını ve eşyaların dosya rafları, sandalye, iki masa ve eski bir yazı makinesinden ibaret olduğunu anlatıyordu. Yurtiçi ve Yurt dışı haberleri, 12 Nisan 1920'den itibaren,Atatürk'ün Halide Edip'e Osmanlı Bankası'ndan temin edeceğini vadettiği daktilo ile yazılarak, "Anadolu Ajansı Tebligatı" başlığı altında kamuoyuna duyuruldu.

AJANSIN İLK HABERİ 12 NİSAN 1920'DE YAYIMLANDI

O dönemin zor şartları altında kurulan Anadolu Ajansı, ilk haberlerini 12 Nisan 1920'de yayımlamaya başladı. İlk bültende, memleketin içinde bulunduğu durum ortaya konuldu ve bu çerçevede Anadolu Ajansının kuruluş amacına yer verildi. Bültende, Anadolu Ajansı bültenlerinin dağıtımının taşıdığı önemden bahsedilirken, yine ajans bültenlerinin dağıtımı için bir ağ kurulması ve bunun düzenli işletilmesinin gerekliliği vurgulandı. İlk bültende hem yurt içinden hem yurt dışından haberlerin yer alması da dikkati çekti.