Kırım Tatar Kültür Günleri: Evelina Kemileva “Kırım Tatar Dans Tarihi”ni anlattı

Şefika Gaspıralı Kadın İnisiyatifinin 27-30 Nisan 2023 tarihlerinde Kırım Derneği Genel Merkezinde düzenlediği Kırım Tatar Kültür Günlerinin sonuncu gününde de birbirinden farklı konukların sunumlarıyla dolu dolu kültür ve sanat faaliyetleri izleyici ile buluşturuldu.

Tuvgan Til İnternet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar Şahin'in moderatörlüğünde gerçekleşen etkinliğe; Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Başkan Yardımcısı İlmi Ümerov, Kırım Tatar Milli Meclisi üyesi Gayana Yüksel, TBMM İYİ Parti Sözcüsü, Genel Başkan Başdanışmanı Prof. Dr. Kürşad Zorlu ve eşi, Kırım Derneği Genel Başkanı Mükremin Şahin, Şefika Gaspıralı Kadın İnisiyatifi Başkanı Necla Kalkay, Kırım Derneği Genel Başkan Yardımcısı Rıfat Baybörü, Kırım Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Ali Olgun Boydak,  Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, Kırım Gelişim Vakfı Bursa Şube Başkanı Haluk Yaşayanlar, TURKSİD kurucusu ve iş insanı İsmet Yüksel, Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi, Prof. Dr. Hakan Kırımlı, gazeteci Elmaz Kırımlı, gazeteci-yazar Gönül Şamilkızı ile pek çok davetli katıldı.

Kırım Tatar Kültür Günlerinde Kırım Derneği Genel Merkezinin halkoyunları ve müzik topluluğu "Cıyın Ansambli"nin hocası Evelina Kemileva “Kırım Tatar Dans Tarihi”, konuşması ile Kırım Tatar dansının tarihini anlattı.  Kemileva, Kırım Tatar dansının gelişimine dikkat çekti. 

Kırım Tatar dansının büyük ustası Hayri Emirzade’nin hayatına dikkat çeken Kemileva, Kıyiv’de Emirzade’nin yaptığı Kırım Tatar dansının hayranlık uyandırdığını ifade etti. 1923’te Kırım’da halk sanatçısı unvanı alan Emirzade’nin ömrünün son yıllarının Bakü’de fakirlik içinde geçtiğini anlattı.

Emirzade’nin mezarının nerde olduğunun bilinmediğine dikkat çeken Kemileva, bu büyük ustaların geleneklerini sürdürdüklerini ifade etti.
Kırım Tatar sanatının önemli ismi Üsein Bakkal'ın, Kırım Tatar dans okulunun kurucusu olduğuna dikkat çeken Kemileva, onun her konuda yetenekli bir sanatçı olduğunu ifade etti. Üsein Bakkal’ın 1937 senesinde “halk düşmanı” olarak tutuklandığını söyleyen Kemileva, 8 yıl sonra serbest kalan Bakkal'ın, Haytarma Ansambli'nin kurucusu olduğunu kaydetti.

Kemileva, 18 Mayıs 1944 Sürgününün ardından Kırım Tatar dans oluşumlarının faaliyetinin durduğunu, sürgünün ardından tekrar faaliyete geçen grubun adının yasaklar sonucunda “Haytarma Ansambli olduğunu ifade etti. Bu dönemde kurulan Haytarma Ansambli’nin önemli sanatçısı Akim Cemilev’den bahseden Kemileva, Cemilev’in 18 yaşında iken Moskova’da Sovyet Yaratıcılık Festivali’ni elde ettiğini ifade etti.

Kırım Tatar danslarının tarihini anlatan Kemileva, Horan dansının nasıl yapıldığını anlattı. Horan dansında, Kırım Tatar dans geleneğinde olmayan, omuz omuza ve el ele dans edildiğini ifade eden Kemileva, bu dansın halkın birlik sembolü olduğunu vurguladı.

Çok bilinen ve beğenilen Tım Tım dansından da bahseden Kemileva, bu dans ile Kırım Tatar kadınların tüm zerafetini yansıtıldığını ifade etti. Kemileva, Tım Tım dansının efsanevi hikayesini anlattı.

Bayramların, Ağır Ava dansı ile başladığını söyleyen Kemileva; Ağır Ava’nın ardından Haytarma dansı yapıldığını ilk başta erkeklerin oynadığı dans sonrasında erkek, kadın hep birlikte oynandığını kaydetti. Ağır Ava’nın ilk başta ağır başladığını anlatan Kemileva, “Haytarma”nın kelime anlamının Kırım Tatarca "tekrar" olduğunu ifade etti. Kemileva, böylelikle bu dansın sınırının olmadığını sözlerine ekledi. 

Kemileva, bu dansın bir gün özgür Vatan Kırım’da yapılacağına dair inanç ve temennisini paylaşarak sözlerini tamamladı.