Rusya Federasyonu’nun Ukrayna’ya karşı başlattığı işgal girişimi, Rusya’nın sınırları içinde; dekolonyal söylemi hızlandırdı. Dekolonizasyon; bir devletin, bir başka ülke halkı ve kurumları üzerindeki kontrolünü sona erdirmesi demek. Ukrayna’da Rusya Federasyonu’na bağlı cumhuriyetlerin kayıpları, ulusal felaket ölçeği kazanmış durumda.

Rusya Federasyonu’nda ölü sayısının en yüksek olduğu beş bölge arasında Dağıstan, Buryatya ve Başkurdistan bulunurken; Buryatlar, tüm Rusya nüfusunun yalnızca yüzde 0.3’ünü oluşturmaktadır. Rusya Federasyonu’nda yaşayan yerli halkların temsilcileri, Kremlin’i acımasız bir sömürgeci olarak görme eğilimindedir. 

“Kholod” ile yaptığı bir röportajda Rusya’nın Altay bölgesinde yaşayan Tolunay (isteği üzerine adı değiştirildi), 14 Mart 2023’te ikinci kuzenini gömdüğünü ve onun Ukrayna’da savaşan sözleşmeli bir asker olduğunu söyledi. Tolunay, "Kardeşimin ne için savaştığını anlamıyorum. O bir Altaylı, her iki ebeveyni de Altaylı... Geride iki çocuğu kaldı, en küçüğünü görecek vakti bile olmadı. Bu saçmalığı akrabalarıma nasıl aktaracağımı bilmiyorum. Rusya'da 70 bin kişiyiz ve oraya savaşmak için gönderildik. Altay milli kıyafetleri içindeki insanlar Z harfinde sıraya giriyor. Aynı zamanda Altay dilinin birinci sınıftan itibaren öğretildiği bölgedeki tek okulun kendi binası bile yok. Uzun yıllardır inşa edilmedi" dedi.

Rusya’da yaşayan yerli halklara yönelik geniş çaplı bir asimilasyon ve Ruslaştırma politikası sürdürülüyor. Rusya Federasyonu, tarihi boyunca federe cumhuriyetlerde yaşayan yerli halklara baskısını yoğunlaştırdı. Modern Rusya, Çeçenlere karşı iki savaş açarken; Tataristan’da oldukça geniş bir egemenliğe sahip oldu. Fakat, 24 Şubat 2022'den sonra Rusya'da, savaş karşıtı ve dekolonyal hareketlerde bir artış yaşandı. Rus muhalif aktivistler, Rusya Federasyonu'nun mevcut sınırları içinde olası çöküşünden ve federe cumhuriyetlere, bölgelere bağımsızlık verilmesinden giderek daha fazla bahsediyorlar.

Sürgündeki Tataristan Hükumeti Başbakan Yardımcısı Rafis Kaşapov, Ukrayna medyasına verdiği röportajda; her yıl Tataristan'dan Moskova'ya gitmek üzere 870 milyar ruble ayrıldığını açıkladı. Kaşapov, "Daha önce öyle bir şey olmamıştı. Bu, Tataristan'ın tüm sakinlerinin bildiği gerçek bir soygun" dedi. Aynı zamanda, nispeten küçük olan Tataristan, gayri safi bölgesel hasıla, yatırım hacmi ve perakende ticaret cirosu açısından Moskova, St. Petersburg ve Rusya Federasyonu'nun petrol zengini bölgeleriyle liderliği de paylaşıyor.

Tataristan’a komşu Başkurdistan’da, petrol ürünlerinin işlenmesi ve üretiminde Rusya Federasyonu'nda birinci sırada yer alıyor. Başkurdistan, troleybüs ve otobüs üretiminde dördüncü ve beşinci, petrol üretiminde ise dokuzuncu sırada yer alıyor. Volga bölgesinin iki cumhuriyeti, ekonomik performansları açısından eski SSCB'nin Türkmenistan, Kırgızistan veya Tacikistan gibi bağımsız ülkelerinin önünde yer alıyor.

Sovyetler Birliği'ndeki havacılık yağlarının yüzde 90'a varan kısmının Çeçen petrolünden üretildiği Çeçenya, ekonomik açıdan da oldukça umut verici olabilir. 1991–1994'te Çeçenistan’da yaklaşık 50 milyon ton petrol çıkarıldı. Çeçenya, Rusya Federasyonu'ndan bağımsız olarak tamamen ekonomik olarak yaşayabilir bir devlet haline gelebilir.

2018'de Rusya, Rusya Federasyonu cumhuriyetlerindeki okullarda ulusal dilde derslerin zorunlu olmaktan çıktığı bir yasayı kabul etti. Tatar lider Kaşapov, Tataristan'daki Tatarlar için Tatar dilinin yok edildiğini söyledi. Dolayısıyla, eğitim alanında Tatar dili neredeyse hiç kullanılmıyor. Tatarca dersin olduğu birkaç okulda da yoğun olarak çocuklar Rusça konuşuyor.

Çok dilli Kuzey Kafkasya'dan aktivistler de bu tasarıya karşı çıkmışlardı. Sadece Dağıstan'da 14 resmi dil var. Uzmanlar, ulusal dilleri konuşanların sayısının daha hızlı azalacağını ve artık neredeyse hiç kimsenin öğrenmeyeceğini belirtiyor. Sonuç olarak, Rusya Federasyonu’ndaki federe cumhuriyetlerin ana dilleri yavaş yavaş yok olmaya doğru ilerliyor.

Çuvaşistan'da Çuvaş dili felaket bir durumda  kaldı. Çuvaş dili öğretiminde bir azalma ve Çuvaş okullarının kapatılması söz konusu oldu. Aynı zamanda, Rusya'daki Çuvaşların sayısı yüzde 25'in üzerinde ve Tatarların sayısı ise yüzde 11 azaldı. Tahminlere göre, 2100 yılına kadar Rusya'daki yerli halkların sayısı gözle görülür şekilde azalacak. Böylece 2100 yılına kadar Mordovyalıların sayısı 1989'a göre 7 kat azalacak. Çuvaşlar ve Udmurtlar da kayıplara uğrayacak. 1989'dakinden 3-4 kat daha az olacaklar.

21. yüzyılın sonunda, Mari El Cumhuriyeti'nde nüfus 300 binin de altına inecek. Bu sayı, 2002'dekinden yaklaşık 2 kat daha az. Ancak Komi daha hızlı azalacak. 2100'de Rusya'da yaklaşık 50 bin Komi olacak. Komi-Permyak'ların sayısı önemli ölçüde azalacak ve Karelyalılar fiilen yok olacak.

Rus makamları, egemenliğin kalıntılarını bastırmak ve kamu kuruluşlarının faaliyetlerini yasaklamak için ellerinden geleni yapıyor. Kremlin'in politikası, Tataristan'ın anayasa ve yasalarından "cumhurbaşkanı" ve "egemenlik" sözcüklerinin çıkarılmasıydı.  Ancak son zamanlarda, bu özerk cumhuriyet, Rus sözde federalizminin bir "vitrini" olarak görülüyordu.

Bu yıl Mart ayında Rusya Federasyonu Adalet Bakanlığının önerisi üzerine mahkeme kararıyla Balkar Yaşlılar Konseyi'nin faaliyetlerine son verildi. Bunun nedeni, bu kamu kuruluşunun, Rusya Federasyonu içinde ayrı bir Balkar Cumhuriyeti kurulması konusunun görüşülmesi talebiyle başvurmasıdır. Böylece, Rusya'dan ayrılmayı hiçbir şekilde savunmamalarına rağmen, Balkarların milli hareketinin de başı kesilmiş oldu.

Kremlin'in cezalandırma makinesi, 2022 yazında kapatılan Başkurt örgütü Başkort, yasaklanan Bütün Tatar Toplum Merkezine dokundu. Moskova, Çerkes aktivistlerin Rus-Kafkas savaşına adanmış yas etkinlikleri düzenlemesine izin vermiyor ve Çerkes örgütü Khabze'nin başkanı Martin Koçesoko tutuklanmıştı.

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik geniş çaplı saldırganlığı, Rusya Federasyonu'ndaki yerli halkların giderek bağımsızlık meselesini daha fazla gündeme getirmesini sağlıyor. Kremlin, yerli halkların yalnızca ulusal dilini, ekonomisini desteklemeye yönelik tüm girişimleri değil aynı zamanda onları Ukrayna'ya karşı savaşa göndererek maddi imkanlarını ve millet olarak var olmalarını da engelliyor.

Geçmişte, ulusal hareketlerin liberal fikirli liderleri, Rusya'nın barışçıl bir şekilde daha özgür bir devlete dönüşmesini umuyorlardı. Şimdi Moskova böyle bir senaryoyu imkansız hale getirdi. Tek alternatif, halkların bağımsızlığı ve emperyalist Rusya!dan kendilerini kurtarmaktır.