Ukrayna ve ABD'nin uzlaştığı öne sürülen mineral anlaşmasının ayrıntıları neler?

Ukrayna ve Amerika Birleşik Devletlerinin, nadir toprak mineralleri konusunda anlaşmaya vardığı öne sürüldü. Tarafların anlaşma metnini revize ettiği ve Ukrayna'nın yer altı kaynaklarının kullanım hakkının, kurulacak olan ortak fon ile yönetileceği ifade edildi. Financial Times ve Ukrayna medya kurumu Ekonomiçna Pravda (EP), 24 Şubat 2025 tarihli anlaşma metnine atıf vererek; minerallerin kullanımı hakkındaki ayrıntıları paylaştı.

Belgenin, ilerleyen günlerde Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sıbiha ve ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio tarafından imzalanması bekleniyor. Anlaşmaya göre ABD ve Ukrayna tarafları, kıymetli minerallerin kullanımı hakkında kurulacak olan ortak fonu yönetecek. Güncellenen anlaşmanın, ABD'ye Ukrayna'nın nadir toprak elementleri konusunda yüzde 100 kullanım hakkı vermediği ve net bir güvenlik garantisi de sunmadığı ileri sürüldü. Ayrıca, ABD'nin dayattığı 500 milyar dolar şartı anlaşma metninden çıkarıldı. Belge, Ukrayna'nın halihazırda kazanç sağladığı projeleri kapsamasa da gelecekte çıkarılan maden, gaz ve petrolün yüzde 50'si üzerinde anlaşmaya varıldı.

UKRAYNA VE ABD, FONU ORTAKLAŞA YÖNETECEK

Belgenin güncel halinde Beyaz Saray'ın, ABD yasalarının izin verdiği ölçüde finansal pay alacağı belirtildi. Ukrayna ve ABD, fonun ortak mülkiyetini gerçek katkılara göre belirleyecek. Her iki ülke de fonu ortak yönetecek ancak ABD, kendi mevzuatı çerçevesinde karar alma yetkisini elinde tutacak. Ayrıca Ukrayna ve ABD'nin, diğer tarafın önceden yazılı onayı olmadan fondaki paylarını satamayacağı veya devredemeyeceği hükmü metne eklendi.

Ortak fon, Ukrayna hükumetine dolaylı yoldan ait olanlar da dahil olmak üzere; Ukrayna'nın doğal kaynakları, limanları ve kaynak çıkarma ile ilgili altyapısından elde edilen gelirlerin yüzde 50'sini Ukrayna ekonomisine yeniden yatırım yapmak üzere alacak.

ABD-UKRAYNA ORTAK FONUNA DAİR ANLAŞMANIN HÜKÜMLERİ NELER?

Toprak minerallerine ilişkin ortak fona yapılacak katkı payları, Ukrayna'nın bütçe gelirinin bir parçası olarak halihazırda tahsis edilenleri içermeyecek. Fon, Ukrayna hükumetinin yeni projeler için katlandığı gerçek maliyetleri geri ödeme veya iade etme konusunda takdir yetkisine sahip olacak. Fona yapılan katkılar, yılda en az bir kez Ukrayna ekonomisine yeniden yatırılacak ve belirtilen hedef, güvenlik ve refahı teşvik etmek olacak. Anlaşma kapsamında ayrıca fonların zaman içinde nasıl dağıtılacağı da ilerleyen süreçte yapılacak olan çerçeve metinle belirlenecek. Taraflar, ayrıntılı çerçeve metnin taslağının derhal hazırlanması konusunda anlaştı. Bu anlaşmanın hazırlanmasından Ukrayna Ekonomi Bakanlığı sorumlu olacak.

ABD VE UKRAYNA'DAN AÇIKLAMALAR

Financial Times gazetesine konuşan Ukraynalı yetkililer, bu anlaşmanın Trump yönetimiyle ilişkileri iyileştireceğini ve ABD'nin uzun vadeli güvenlik taahhüdünün önünü açacağını umuyor. Ukrayna Başbakan Yardımcısı Olga Stefanişina, 25 Şubat 2025 tarihinde, tarafların anlaşmaya yakın olduğunu bildirmişti.

ABD Başkanı Trump ise dün yaptığı açıklamada, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy'ın bu hafta veya gelecek hafta Beyaz Saray'a gelerek kıymetli madenler anlaşmasına imza atmasını beklediğini söylemişti.