Tuva'da gizemli bir Türk adası: ‘’Por-Bayın’’

Bugün Rusya Federasyonu içerisinde bulunan Tuva Özerk Cumhuriyeti'nde, Tere Gölü'nün barındırdığı ada üzerinde 1250 yıllık Por-Bajın(Por-Bayın) şehrinin kalıntıları bulunuyor.

Bölgede, büyük çoğunluğu Şamanist olan Tuva Türkleri yaşamakta. Por-Bayın, Tuva Türkçesinde ‘’toprak veya kil ev’’ anlamına geliyor. Moğolistan sınırında bulunan antik şehir , Sayan Dağları ile Altay Dağları arasında Güney Sibirya adı verilen bölgede yer alıyor.

1891 yılında keşfedilen ve o günden bu yana gizemini koruyan Por Bayın, tarihçilerce ‘’Türk adası’’ olarak biliniyor. Zira bölgede bulunan kalıntılar Uygur Kağanlığı’nı işaret etmekte. Adanın ismindeki ‘’Bay’’ kökünün de, ‘’Bayındırlık(medeniyet)’’ anlamında kullanıldığı biliniyor.

M.S. 750 yılında kurulduğu tahmin edilen şehir, Uygur Kağanı Bayançur(Moyençur) Han tarafından kurulmuş. Bayançur Han, şehri kurma nedenini Selenge Yazıtları’nda ‘’Sonbahar geldiğinde ordumu büyütmek için kurdum’’ şeklinde tarif etmiş.

İlk etapta bakıldığında dörtgen bir ada şeklinde olan tarihi kalıntılar, aslında labirent şeklinde yapılmış. Yapının neden bu şekilde kurgulandığı veya ne amaçla kullanıldığı halen gizemini koruyor.

Por-Bayın antik kenti, erken dönem Türk ve Asya kültürüne dair önemli bilgiler verebilecek bir yapıt. Bu özelliği ile, başta Prof.Dr.Ahmet Taşağıl gibi Türk tarihçileri olmak üzere arkeologlar ve diğer bilim insanlarının da ilgisini çekmekte.