TDK Başkanından “Ortak Türk Alfabesi” açıklaması

TDK Başkanı Prof. Dr. Osman Mert "Ortak Türk Alfabesi" hakkında konuştu. Mert, Ortak alfabe çalışmalarının ilk olarak 1926'da Bakü'de başladığını ancak Sovyetler Birliği döneminde sonlandırıldığını söyledi.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla 1991 yılında İstanbul'da yeniden çalışmalara başlandığını ve 2022 yılında Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) bünyesinde Ortak Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu'nun kurulduğunu belirten Mert, "Alfabe değiştirmek kolay bir süreç değildir. Zor ve sancılı bir süreçtir. Bundan dolayı tabii ki toplantı planladığımız gibi geçse de toplantı esnasında pek çok kez tartışmalar, ara vermeler gerçekleşti ama sonuç itibarıyla bunu başardık." dedi.

DEVLET BAŞKANLARI TARAFINDAN ALFABE KABUL EDİLECEK

TDK Başkanı Mert, belirlenen alfabenin kabul edilmesinin siyasi boyutuna işaret ederek  "Parlamentoların onayını takiben, devlet başkanları alfabeleri kabul edecek. Alfabelerin siyasi bir boyutu da var ve bu süreçte parlamentoların onayı gereklidir." ifadelerini kullandı.

Her lehçe için en uygun alfabeyi oluşturmaya çalıştıklarını aktaran Mert şu ifadelere yer verdi:

"Burada bizim yaptığımız 34 harf üzerinde uzlaşmak değil. Her lehçenin ihtiyacı olan harfleri belirlemek, her lehçe için en uygun alfabeyi oluşturmak. Yani şu an Azerbaycan ve Türkiye dışında Özbekistan'ın, Kazakistan'ın ve Kırgızistan'ın alfabeleri belirlenmiş oldu. Aslında şu an size gösterecek olsak üç ayrı alfabe göstermemiz gerekir. Ama bu üç ayrı alfabenin de en az yüzde 95'i harf olarak ortak."

“BİZİM HERHANGİ BİR VATANDAŞIMIZ TÜRK CUMHURİYETLERİNE GİTTİĞİNDE YAZILARI OKUYABİLECEK”

Mert, komisyon tarafından bütün lehçelerin ihtiyacı olan harflerin teker teker belirlendiğini ve belirlenen tüm harflerin oy birliğiyle kabul edildiğini belirtti ve "Bizim alfabemizde ve Azerbaycan'ın alfabesinde herhangi değişiklik söz konusu olmayacak. Fakat bizim kullandığımız 29 harf Türk Cumhuriyetlerinin kullandığı alfabelerde yer alacak. Bizim herhangi bir vatandaşımız Türk Cumhuriyetlerine gittiğinde tabelaları okuyabilecek, yazıları okuyabilecek." şeklinde konuştu.

TÜRK DÜNYASI ORTAK ALFABE KOMİSYONU

Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu, TDT'nin girişimiyle her Türk devletinden sorumlu iki temsilcinin katılımıyla kurulmuş olup, Uluslararası Türk Akademisine bağlı olarak faaliyet göstermektedir. Şimdiye kadar 2 toplantı yapıldı. İlk toplantı 28-29 Mayıs 2023'te Astana'da, ikinci toplantı ise 6-7 Mayıs 2024'te Bakü'de gerçekleşmişti. Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Şahin Mustafayev, çalışmalar doğrultusunda Türk dünyası ortak alfabesinin 14 harfinin onaylandığını duyurmuştu.  9 Eylül 2024 tarihinde Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu 3. toplantısında 34 harften oluşan ortak alfabe son halini almıştı.

.