Romanya'daki Kırım Tatar Milli Hareketinin öncülerinden: Mehmet Niyazi

Dobruca’daki Türklerin milli kültürlerinin canlanmasında, Kırım Türklerinin arasında Kırım milli ruhunun uyanmasında öncü olan ve büyük hizmetlerde bulunan şair ve eğitimci Mehmet Niyazi Dobruca'ya bağlı Aşçılar köyünde 1878 yılında doğdu. Babasının adı İsmail, annesinin adı Azize’dir. Mehmet Niyazi’nin ailesi Kırım’dan Dobruca’ya göç eden Kırım Tatarlarındandı. İlköğrenimini doğduğu köyde tamamladı. 1889'da ailesiyle birlikte Dobruca’dan İstanbul’a göç etti. İstanbul’da Darülmuallimîn'e (Öğretmen Okulu) kaydoldu. Burada Türk Dili ve Edebiyatı eğitimi aldı.

1898 ve 1900'da iki kez Kırım’da öğretmenlik yaptı. 1904'te babasının ölümü üzerine İstanbul’dan Köstence’ye gitti. Köstence Türk Mektebi ve Mecidiye Müslüman Okulu’nda öğretmenlik ve idarecilik yaptı. 1910-1912 yılları arasında Dobruca Sadası ve Teşvik gazetelerinde çalıştı. Mecidiye’de Işık adlı gazeteyi, Mektep ve Aile adlı dergileri çıkardı. 1918'de Kırım'da Hak Ses gazetesine başmuharrir oldu. Bahçesaray Maarif Müdürlüğü yaptı. Rusların Kırım’ı işgali üzerine 1920'de Köstence’ye döndü ve öğretmenlik görevine devam etti. Safiye Hanım'la evlendi. Dört kızı, iki oğlu oldu. Çocuklarından üçünün ölümü Mehmet Niyazi’yi derinden sarstı ve 28 Kasım 1931'de 53 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Mehmet Niyazi'nin ilk dönem şiirleri İthâfât, son dönem şiirleri ise Sagış (Özlem) adlı şiir kitabında toplanmıştır.

Mehmet Niyazi'nin iyi bir şair ve yazar olmasında İstanbul'daki kültür ve sanat ortamının hiç şüphesiz büyük katkısı oldu. Yüksek öğrenimi sırasında Namık Kemal ve Abdülhak Hamit’ten oldukça etkilendi. İttihatçı fikirleri benimseyen Mehmet Niyazi, Öğretmen okulunun son sınıfında ateşli bir milliyetçi hâline geldi. Mehmet Niyazi, hayatını öğretmenlik ve yazarlık yaparak geçirmiştir. Kalemini milletinin uyanışına ve ilerlemesine hasretmiştir. Dobruca Türkleri arasında fikrî ve edebî alanda derin izler bırakan Mehmet Niyazi, ölünceye kadar Dobruca’da Türklük bilincinin yerleşmesi, Kırım sevgisinin kazanılması ve ana dilinin yaşatılması için çalışmıştır.