Moğolistan’da Türklere ait olduğu düşünülen mezarlar bulundu!

Türk ve Moğol arkeologlar tarafından Moğolistan'ın Tuv ili Altanbulag ilçesine bağlı Şovh Uul Dağı ve Tuul Irmağı havzasında yer alan, Orta Çağ dönemi konar göçerlerin anıt ve mezar alanlarında gerçekleştirilen arkeolojik kazılarda yeni gelişmeler elde edildi.

Projenin Türkiye temsilcisi ve aynı zamanda kazı başkanı olan Prof. Dr. Kürşat Yıldırım, Anadolu Ajansına verdiği röportajda üzerine çalıştıkları projeyi, “Konar göçerlerin tarihi, Türklerin ve Moğolların tarihi, kültürü ve sanatı üzerine 'Atlılar Kültürü-2024' projesini başlattık. Bu yıl ilk yılımız. 3 yıllık bir dönem planladık ve ilk yılımızda Atlılar Kültürü başlığı altında ortak saha çalışmaları ve bu saha çalışmaları altında da Türk-Moğol ortaklığında Şovh Uul'da bir kazı gerçekleştiriyoruz.” ifadeleriyle açıkladı.

Tuul Irmağı havzasında bulunan mezarın 5.-8. Yüzyılla arasına ait olduğunu tahmin ettiklerini ifade eden Prof. Dr. Yıldırım, aynı zamanda bulunan mezarların Türk geleneklerine göre inşa edildiğini belirtti. Bu tahminlerini “Bu yönüyle mezar Juanjuanlar, Göktürkler veya bir ihtimal Uygurlar dönemine ait olabilir. 10 metreye 10 metre ölçülerinde kare planlı bir mezar kompleksi. Burada eski Türk geleneğine göre bir kurban alanı var ve kare planlı olması da bu mezarı diğerlerinden ayırıyor. Çünkü o dönemdeki Türklerde dört yöne, yani dünyanın dört bir yanına hâkim olma görüşü var. Bu görüş çerçevesinde yapılmış bir mezar olduğunu görüyoruz.” cümleleriyle ifade etti.

Kazı çalışmalarının tarihi açıdan önemini vurgulayan Yıldırım, “Çin kaynaklarından edindiğimiz bilgilere göre, Tula Irmağı, tarihi Ötüken bölgesi içinde yer almaktadır. Ötüken'i tam olarak Orhun ve Tula ırmakları arasına yerleştiren kaynaklar 5-6. yüzyıllarda yüz binlerce Töles'in Çogay Dağları'nın güneyine göçtüğünü, Dokuz Oğuzların Tula Irmağı'nın kuzeyinde yayıldıklarını anlatır. Yine Çin kaynakları, Tula Irmağı'nın kuzey kıyılarında Uygur, Pugu, Bayırku gibi Türk boylarının yaşadığından ve boy beylerinin Erkin unvanı taşıdığından bahsetmektedir. 581'de başa geçen Işbara Kağan'ın kardeşi Anluo Tula kıyılarında oturmuş ve 'İkinci Kağan' olarak adlandırılmıştı. Uygur Beyi Pusa, otağını Tula Irmağı'nın kıyılarında kurmuş, Göktürklerden bağımsız hareket etmeye başlamış, 630 yılına doğru Erkin'den daha yüksek bir unvan olan İlteber'i kullanmaya başlamıştı. Türk yazıtları ise Tula kıyılarında Dokuz Oğuz yurtlarını haber verir. Bilge Tonyukuk'un boyunun yurdu da Tula kıyılarıdır, kendi yazıtı bu havalide dikilmiştir. Bu tür tarihi bilgiler, bize Tula kıyılarında 5-8. yüzyıllara ait çok sayıda abidenin tarihi zeminini bildirmektedir. Bu bakımdan kazdığımız kurgandan çıkacak neticeler tarihimiz bakımından büyük bir öneme sahiptir.” açıklamalarında bulundu.

Kazı sonuçlarında ulaşılacak bilgilerin hem Türkiye’den hem de Moğolistan’dan ortak makaleler içerisinde yayınlanacağı, ek olarak çalışmanın sonradan kitaplaştırılacağı da bildirildi.