Kazakistan'da Ocak olaylarının yıl dönümü: Kurbanların yakınları adalet istiyor

Kazakistan’ın başkenti Almatı'da, 2022 yılında yaşanan kanlı olaylarda hayatını kaybedenlerin yakınları, olayların yıl dönümünde bir araya geldi. 5 Ocak 2025 tarihinde Almatı Belediye Başkanlığı önünde toplanan kurbanların aileleri, anma töreni için yetkililerden bir organizasyon talep etti. Ancak, şehir yönetimi tarafından herhangi bir etkinliğe izin çıkmadı.

Kurban yakınları, Belediye Başkanı ile görüşme talep etti ancak yetkililer, başkanın şehirde olmadığını bahane ederek başka bir temsilci ile görüşme önerdi. Yaşanan gerginliğin ardından aileler, belediye binasına girerek taleplerini dile getirdi.

OCAK OLAYLARININ ARDINDAN GELEN BELİRSİZLİK

Kazakistan hükûmeti, Ocak olaylarının tam anlamıyla açıklığa kavuşturulmasını engellemeye devam ediyor. Soruşturmaların büyük bir kısmı, muhalifler ve insan hakları savunucuları tarafından yetersiz bulunuyor. Kazak halkı, yaşanan olayların sorumlularının yargılanmasını ve gerçeklerin ortaya çıkmasını talep etmeye devam ediyor.

KAZAKİSTAN'DAKİ OCAK OLAYLARI

Kazakistan’ın Mangıstav eyaletinde 2 Ocak 2022 tarihinde akaryakıt fiyatlarındaki artan zam nedeniyle başlayan protestolar ülke geneline hızla yayıldı. Almatı’da da başlayan gösteriler, ülke genelinde hükûmet karşıtı protestolara dönüşmüştü. Ülkede protestolar hükûmetin istifasına rağmen devam etti. Göstericiler, kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in dokunulmazlığının kaldırılmasını talep etmişti.

KAZAKİSTAN'DA OLAĞANÜSTÜ HÂL İLAN EDİLDİ

Diğer yandan; Kasım Cömert Tokayev, 5 Ocak 2022’de ulusa sesleniş konuşması yapmıştı. Tokayev, o günden itibaren Kazakistan Güvenlik Konseyi Başkanı olarak göreve başladığını duyurmuştu. Bu görevi, ülkede Kazakistan’ın kurucu Cumhurbaşkanı Nazarbayev yürütüyordu. Protestocular, Almatı ve Aktöbe’deki belediye binalarını ele geçirmişti. Tokayev, başkentte 5 Ocak 2022 tarihi saat 16:00’dan itibaren olağanüstü hâl ilan edilen kararı imzalamıştı. Olağanüstü durum, 19 Ocak gece yarısına kadar yürürlükte kalmıştı.

TOKAYEV, RUS ORDUSUNUN KAZAKİSTAN’A GİRMESİNE İZİN VERDİ

Kazakistan’da 5 Ocak 2022 itibarıyla tüm yurtta OHAL ilan edilmişti. Kazakistan kolluk güçlerinin göstericilere müdahale edeceği bildirilmişti. 6 Ocak 2022 gece erken saatlerde Almata’da Kazakistan kolluk güçleri, “terörle mücadele” operasyonuna başlamıştı. Ülkede göstericilerin çoğu etkisiz hale getirilmiş, bununla eş zamanlı olarak, Kazakistan Cumhurbaşkanı Tokayev, Rusya’nın başını çektiği askeri müdahale gücü yetkisi olan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütünden yardım istemişti. Öte yandan, Kazakistan’a Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütünü davet ederek, Rus ordusunun Kazakistan’a girmesine izin veren Tokayev, ayaklanmalardan yurt dışında eğitilen terörist grupları sorumlu tutmuştu.

KOLEKTİF GÜVENLİK ANTLAŞMASI ÖRGÜTÜ ASKERLERİ KAZAKİSTAN'DA

Kremlin, Rusya ve Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü kapsamında Kazakistan’a Rus ordusunu soktu. Bu kapsamda, ülkenin kuzeyindeki etnik Rusların durumu da merak konusu olmuştu. Son olarak Tokayev, 7 Ocak 2022'de Kazakistan’daki son durumu değerlendirmek üzere ulusa sesleniş konuşması yaparak ülkede en yüksek muhalefetin olduğu Almatı şehrinde 20 bin “terörist” bulunduğu dile getirmiş ve orduya “vur emri” verdiğini bildirmişti. Yine 7 Ocak'ta Kazakistan’daki Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü silahlı güçleri başına Rus Korgeneral Andrey Serdyukov'un getirildiği öğrenilmişti. Serdyukov, Rusya’nın Şubat 2014’te başlattığı Kırım’ı işgal etme operasyonunu yönetmesi ve 2019 yılında da Suriye’deki Rus birliklerinin komutanlığını yapmasıyla tanınıyordu. Serdyukov'un, Kırım ve Suriye dışında daha önceki dönemlerde Yugoslavya ve Çeçenya'daki çeşitli bölgelerdeki operasyonlarda görev aldığı biliniyordu.