Galiçya Şehitliği'nde 100. yıl anması

Osmanlı  Türk askerlerinin Birinci Dünya Savaşı sırasında Batı Ukrayna'da şehit düşmelerinin 100. yıldönümü dolayısıyla Lviv ve çevresinde düzenlenecek etkinlikler kapsamında, Lopuşniya Türk Şehitliği'nde 20 Mayıs Cuma günü anma töreni gerçekleştirildi. Tören esnasında Mehter Birliği de bulunuyordu.

Türkiye Kiev Büyükelçisi Yönet Can Tezel, konuşma esnasında Galiçya'daki Türk şehitlerinin anısına ve Galiçya Cephesi'ndeki Türk ordusunun kahramanlıklarına değindikten sonra Ukrayna halkına da Türk şehitliklerine sahip çıktıkları için teşekkür ederek Türk-Ukrayna dostluğuna atıfta bulundu.

Ukrain milli kıyafetlerini giymiş Ukraynalı çocukların da bulunduğu anma töreni adeta hem ortak tarihi yaşanmışlıklara hem de Ukrayna-Türkiye dostluğuna bir saygı duruşu niteliğindeydi.

Mehter Birliği tören esnasında, "Gafil Ne Bilir" marşını icra ederken:

Törenin ardından Rohatin’de Belediye Meydanı’nda Mehter Birliği konser verdi. Mehter Birliği konser esnasında "Ey Güzel Kırım" şarkısını icra ederken:

Daha önce Türkiye'nin Kiev Büyükelçiliği, Galiçya muharebelerinin yıl dönümüyle alakalı olarak Ukrayna'dan çeşitli kurumlarla ortaklaşa bir dizi etkinlik yapılacağını duyurmuştu.

Etkinlik duyurusunda, "Bu sene Osmanlı İmparatorluğu’nun Birinci Dünya Savaşı sırasında Galiçya cephesinde Almanya ve Avusturya–Macaristan’a talepleri üzerine destek vermesinin ve bu muharebelerde, günümüz Batı Ukraynasında yaklaşık 8 bin Osmanlı askerinin Rus birliklerine karşı çarpışırken şehit düşmesinin 100. yıl dönümüdür. Batı Ukrayna’da şehit düşen Osmanlı askerleri bölgedeki 6 Türk şehitliğinde yatmaktadır. Ukrayna halkı, Osmanlı askerlerinin cesaretini ve fedakarlığını saygı ve takdirle hatırlamış, şehitliklere de sahip çıkmıştır. Bu, Türk-Ukrayna dostluğunun temellerini güçlendirmiştir" ifadelerine yer verilmişti.

Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliği tarafından 19, 20 ve 21 Mayıs 2016 tarihlerinde Lviv ve çevresinde düzenlenecek anma etkinliklerinin Ukrayna Kültür Bakanlığı, Lviv Valiliği, Belediye Başkanlığı, Lviv İvan Franko Ulusal Üniversitesi ve “Citadel” adlı askeri tarih dergisi tarafından destekleneceği bildirilmişti.

Tümü halka açık olan etkinliklerden ilki 19 Mayıs 2016, Perşembe günü Türk ve Ukraynalı konuşmacılarının katılımıyla düzenlenen “100. Yıl dönümünde Galiçya Cephesine Osmanlı/Türk Katkısı” konulu  akademik konferans oldu.

Türkiye'nin Kiev Büyükelçisi Yönet Can Tezel'in de Galiçya Cephesi'nin Türkiye açısından tarihi önemine dair bir konuşma yaptığı konferansa Kültür ve Turizm Bakanlığı Tanıtma Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Ali Temurci ve Lviv Valisi Oleh Syniutka da katılmıştı.

Konuşmasında Galiçya muharebelerinde Osmanlı ordusunun verdiği desteğin çok bilinmediğini ifade eden Tezel, Türk askerinin beş büyük Rus taarruzunu geri püskürterek bölgede büyük başarılar elde edildiğini, 8 bin askerin şehit olduğunu hatırlatmış, bölgede bulunan şehitliklere Sovyetler döneminde Ukrayna halkının sahip çıktığını belirterek bunun nedeninin Osmanlı Türk askerlerinin çok iyi hatırlanması ve cesaretlerinin takdir görmesi olduğunu söylemişti.

1990'ların sonundan itibaren Türkiye'nin askeri ataşelik ve eski büyükelçilerin katkılarıyla bahsi geçen şehitliklerden altı tanesinin bulunarak anıtlar inşa edildiğini belirten Tezel, Galiçya ile ilgili tarih yazımında Ukraynalı tarihçilerin daha fazla önem verdiklerini ifade edip şu açıklamada bulunmuştu:

"Bizim tarihimizin yazımında Galiçya biraz unutulmuş. Ukraynalı tarihçiler bu muharebeleri çok önemsiyor. Ukraynalı tarihçiler, aslında Türk askerinin savaştığı Çarlık Rusyası askerlerinin, gerçekte boğazlara yönelik taarruz planları bulunan birlikler olduğunu, dolayısıyla bir anlamda Türk askerlerinin onlara karşı boğaz savunması yaptığı yönünde ilginç analizlerde bulunuyorlar. Bu konu kesinlikle daha fazla araştırılmalıdır. Harvard Üniversitesi’nden aldığım bir mesajda bu konuyla ilgilendikleri, daha fazla çalışmak istedikleri ve araştırma projesi geliştirmekte olduğu bana belirtildi ve bizden de görüş istendi. Bu bir başlangıç. Geçmişte de bazı toplantılar oldu. Ama daha fazla akademisyen ve tarihçimizin bu konuya eğilmesini istiyoruz. Özellikle de bu konunun ayrıntılarını kavrayıp, tarihten husumet değil, dostluk çıkarma anlayışı içinde bu konuyu biraz daha deşmemiz gerekiyor. Ukrayna’da bu konuda güzel bir ilgi var.”

Galiçya Cephesi ve Osmanlı Ordusu

Galiçya, I. Dünya Savaşı'nın başlarında Rusya ve Avusturya-Macaristan arasındaki çatışma alanlarından biridir. İlk Galiçya Muharebesi (Savaşı), Rusya'nın savaşın başlarında burayı işgal etmesiyle başlamış, 26 Ağustos-11 Eylül 1914'te gerçekleşmiştir. Avusturya-Macaristan ordularının kesin yenilgisiyle sonuçlanan muharebenin ardından Ruslar Lemberg'i ve Doğu Galiçya'yı ele geçirmişlerdir. Daha sonra Almanlarca takviye edilen müttefik güçler Rusları yenilgiye uğratarak bölgeyi geri ele geçirmişlerdir. Galiçya bölgesinde Osmanlı Devleti müttefiki Avusturya-Macaristan'a destek vermek amacıyla 15. Kolordusunu 22 Ağustos 1916'da bu muharebeye göndermiştir.

Osmanlı askeri Galiçya'da, Almanya'nın verdiği demir miğferlerle

Türk askerleri burada Rusların zehirli gaz saldırısı dahil pek çok zorlukla karşılaşmış, Rus hücumlarına karşı müttefiklere verdikleri destekleri ve verilen kayıplar nedeniyle dönemin Alman ordusunun yayınladıkları bildirilerde iki millet (Türkler ve Almanlar) "kan kardeşi" ilan edilmiştir.

Alman İmparatoru II. Wilhelm (Kaiser), Galiçya'daki Türk birliğini ziyaret ediyor