#Usul-Ü Cedid

QHA - Kırım Haber Ajansı - Usul-Ü Cedid haberleri, son dakika gelişmeleri, detaylı bilgiler ve tüm gelişmeler, Usul-Ü Cedid haber sayfasında canlı gelişmelerle ulaşabilirsiniz.

Haber

Çağını Aşan Bir Bilge: Türk Dünyasının Tercümanı İsmail Bey Gaspıralı

İsmail Bey Gaspıralı, ünlü “Dilde, Fikirde, İşte Birlik” şiarıyla Türkiye’de ve Türk dünyasında bayraklaşan büyük bir mefkure ve hamle insanıydı. Onun eserleri, Tercüman gazetesiyle yaydığı misyon ve hayata geçirdiği “Usûl-ü Cedîd” okulları, Türk modernleşmesine büyük bir katkı sağladı. Kırım Tatar siyasetçi, düşünür, yazar, eğitimci ve yayıncı İsmail Bey Gaspıralı, 20 Mart 1851’de Bahçesaray yakınlarındaki Avcıköy’de dünyaya geldi. İsmail Bey, eğitimine Bahçesaray, Akmescit, Voronej ve Moskova’da devam etti. Henüz 17 yaşındayken Bahçesaray’da bulunan Zincirli Medrese’de eğitmenlik yaptı. İsmail Gaspıralı, 1874'te bir Osmanlı zabiti olma arzusu ile İstanbul’a geldi burada Osmanlı aydınlarıyla bir araya geldi ve çeşitli dergilerde makaleler yazdı. Çağını aşan bu büyük bilge, milli bir basının oluşturulmasını ve tüm Türk topluluklarının birbirinden haberdar olmasını arzu ediyordu. Öyle ki; İstanbul'daki bir kayıkçıyla Doğu Türkistan'daki koyun çobanının dahi anlayabileceği bir ortak dil hayal etmişti. Bu doğrultuda, ünlü Tercüman gazetesi, 22 Nisan 1883’te yayın hayatına başladı. Türk dil birliğinin öncüsü olan Tercüman gazetesi, 1912 yılına gelindiğinde günlük olarak çıkmaya başlamış ve Türk dünyasında büyük bir etkinlik kazanmıştı. Tercüman gazetesi ve beraberinde Gaspıralı’nın modern eğitim reformu düşüncesinin en güzel örneği olan Usûl-ü Cedîd okulları, Türk modernleşmesine büyük katkı sundu. Çağdaş eğitim gereksinimlerine uygun biçimde donatılan okullarda, Türkçe okuma-yazma, temel aritmetik, hat, Kur’an okuma ve İslam esaslarını öğretmeye yönelik dersler verilmekteydi. Gaspıralı’nın Usûl-ü Cedîd sistemi ve okulları, 1917 yılına kadar "Ceditçiler" olarak adlandırılan milli reformcuları yetiştirmede büyük bir rol oynadı. GASPIRALI İSMAİL BEY VE MİLLİ UYANIŞ İÇİN YAYINCILIK 1874 yılında eskiden beri istediği gibi bir Osmanlı zabiti olmak için İstanbul’a geçen Gaspıralı, 1 yıllık bekleyişinin ardından müraacatına olumlu yanıt alamadığı için Kırım’a geri döndü. 1878-1884 yılları arasında Bahçesaray Belediye Başkanlığı görevini yürüten İsmail Bey, Kırım ve yurt dışındaki ülkelerde yaptığı gözlemler ve geniş tecrübe birikimiyle birlikte yabancıların hakimiyeti altında yaşayan soydaşlarının seslerini dünya kamuoyuna duyurmak ve milli bir uyanış yaratmak amacıyla yayıncılığa başladı. Rusya Müslümanları hakkında pek çok yazı kaleme alan Gaspıralı, Türk-Müslüman topluluklarının ayağa kalkması için gerekli eğitim ve reformun gerçekleştirebilmesi adına çağa uygun bir maarif sisteminin hayata geçirilmesi konusunda büyük çaba gösterdi. GASPIRALI'NIN TÜRK MODERNLEŞMESİNE KATKISI Milli maarif sistemiyle birlikte Gaspıralı’nın tasavvurunda Türk toplulukları için ortak bir edebi dilin teşekkülü bulunuyordu. Ortak bir edebi dilin katkısıyla birlikte milli bir Türk basını teşkil edilerek tüm Türk topluluklarının birbirinden haberdar olmasını arzu ediyordu. Bu şekilde milli kaynaşma ve bilinç sağlanabilecekti. Yine bu amaç doğrultusunda ilk nüshasını, 22 Nisan 1883’de Türk dilinde gerçekleştirdiği “Tercüman” gazetesini hayata geçirdi. Osmanlı Türkçesi ile hazırlanan gazetede diğer Türk lehçelerinden de takviye kelimeler kullanılmaktaydı. Bahçesaray merkezli gazete önceleri haftada bir gün, 1903’te haftada iki gün, 1912’de günlük hale geldi. Tercüman gazetesiyle birlikte Gaspıralı’nın maarif reformu düşüncesinin en güzel örneği olan “Usûl-ü Cedîd” ve okulları, Türk modernleşmesine büyük katkı sağlamıştır. Modern eğitimin gereklerine uygun olarak dizayn edilen ve donatılan okullarda, Türkçe okuma-yazma öğretiminin yanısıra, temel aritmetik, hat, Kur’an okuma ve İslâm’ın esaslarını öğretmeye yönelik dersler yer almakta, buna bir üst basamakta genel coğrafya ve tarih, İslâm ve memleket tarihi hakkında giriş bilgileri ve tabiat bilgisi dersleri de ilâve olunmaktaydı. Karşılaştığı büyük engellere rağmen Gaspıralı’nın Usûl-ü Cedîd sistemi ve okulları, 1917 yılına kadar “Ceditçiler” olarak bilinen milli reformcuların yetiştirilmesine büyük katkı sağladı. Türk dünyasındaki milli uyanış hareketlerinin öncülerinden ve en büyük fikir adamlarından olan Kırım Tatarı İsmail Bey Gaspıralı 24 Eylül 1914’de Bahçesaray’da hayata gözlerini yumdu. Ömrü boyunca birlik içinde ve güçlü bir Türk dünyası hayalinin peşinden koşan, fikirleri ve eserleriyle Kırım’dan Türk dünyasına milli aydınlanma hareketlerine ışık tutan Gaspıralı’yı, doğumunun 174. yılında saygı ve özlemle anıyoruz. Türk dünyası, bu büyük fikir adamını asla unutmayacaktır!

Haber

Kazakistan milli matbuatının öncüsü Kazak gazetesi 110 yaşında

Kazakistan'da 2 Şubat Milli Gazetecilik ve Maneviyat Günü olarak kutlandı. 110 yıl önce, yirminci yüzyılın başlarında Kazak gazetesinin ilk sayısı yayımlandı. Kazakistan Enformasyon ve Sosyal Kalkınma Bakanı Darhan Kıdırali, konuyla ilgili sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Bir asır önce, Kazak halkının umut ve korkuyla mücadele ihtiyacını araştıran ve ortaya koyan Kazak gazetesi tarihimize damga vurmuştur. Kazak halkının milli diriliş döneminin başında adı geçen gazete halkımızın aklını ve şuurunu bambaşka bir mecraya çevirdiğini görüyoruz." değerlendirmesini yaptı. BAKAN KIDIRALİ: KAZAK GAZETESİ, HALKIN SESİNİ DUYURMUŞTUR Kazakistan Enformasyon ve Sosyal Kalkınma Bakanı Darhan Kıdırali, söz konusu Kazak gazetesinin halkın milli şuurunun oluşturulmasına dikkat çekti Ayrıca Bakan Kıdırali, bağımsız Kazakistan'In bugünkü basın yayın organlarını "Kazak" gazetesinin izinde ülkenin milli bağımsızlığı ve hürriyeti için çalıştığının altını çizdi. "GAZETE HALKIN GÖZÜ, KULAĞI VE DİLİDİR" 110 yıl önce, "Kazak" gazetesinin ilk sayısında, İsmail Bey Gaspıralı’nın temellerini attığı bütün Türkistan’a yayılan Usul-i Cedid adlı eğitim sistemini devam ettiren Ahmet Baytursınulı'nın, "Gazete halkın gözü, kulağı ve dilidir" sözü dikkat çekti. Bu kelime, bir asırdan fazla bir süredir Kazak basınının gelişiminin dayanak noktası ve sloganı haline geldi.