Türk Dil Kurumu Haberleri - Son Dakika Türk Dil Kurumu Haber Güncel Gelişmeler

Türk Dil Bayramı kutlu olsun!

Her sene 26 Eylül'de kutlanan Türk Dil Bayramı, bu sene 92. yılını kutluyor. İlk ismiyle Türk Tetkik Cemiyeti olan Türk Dil Kurumu tarafından Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün talimatıyla 26 Eylül-6 Ekim 1932 tarihleri arasında Türk Dil Kurultayı düzenlenmiş, kurultayın açılışı ise o gün Türk Dil Bayramı olarak ilan edilmişti. TÜRK DİL BAYRAMI Milletin var olabilmesi için dilin en önemli unsur olduğuna dikkat çeken ve Türk dili üzerinde çalışmaları teşvik eden Mustafa Kemal Atatürk, 11 Temmuz 1932 tarihinde bir akşam yemeği esnasında, dil işlerine yoğunlaşılması gerektiğini söyleyerek bu konuda ciddi bir atılım gerçekleştirdi. Türk Dili Tetkik Cemiyeti adında 12 Temmuz 1932 tarihinde Türk dili ile ilgili bir kurum kuruldu. Daha sonra Samih Rifat, Ruşen Eşref (Ünaydın), Celâl Sahir (Erozan) ve Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) İçişleri Bakanlığına giderek başvuruda bulunmasıyla kurumun adı Türk Dil Kurumu olarak değiştirildi. Türk Dil Kurultayı, Türk dilinin gelişmesi ve zenginleşmesi adına önemli bir girişim olarak tarihe geçti. İlk kez 26 Eylül-6 Ekim 1932 tarihleri arasında toplanan Birinci Türk Dil Kurultayı'nda çok sayıda bilim adamı, gazeteci, yazar, devlet adamı ve sanatçı bir araya geldi. Kurultayın açılış günü olan 26 Eylül ise Türk Dil Bayramı olarak kabul edildi.

Kazakistan'da "Ortak Türk Alfabesi" için önemli toplantı

Türk Devletleri Teşkilatının öncülüğünde, Türk Dil Kurumu ve Uluslararası Türk Akademisinin işbirliğiyle Al Farabi Kazak Millî Üniversitesinin ev sahipliğinde “Ortak Türk Alfabesinin Bütünleştirici Rolü: Bilimsel ve Sosyal Yönleri Uluslararası Konferansı” 27 Ekim 2023 tarihinde Kazakistan’ın Almatı şehrinde gerçekleştirildi. Konferansa; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr. Derya Örs ve Türk Dil Kurumu Başkanı Prof. Dr. Osman Mert’in yanı sıra Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Danışmanı Malik Otarbayev, Kazakistan Aksakalı Prof. Dr. İkram Adırbekov, Uluslararası Türk Akademisi Başkanı Prof. Dr. Şahin Mustafayev, Al Farabi Kazak Millî Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Canseyit Tüymebayev ve Kazakistan Cumhuriyeti Parlamento Senatosu Milletvekili Prof. Dr. Darhan Kıdırali katıldı. Toplantıda ayrıca, Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) Genel Sekreter Yardımcısı Sakı Sadıkov, Türk Devletleri Teşkilatı Genel Sekreter Yardımcısı Sadi Jafarov, Türk Akademisi Başkan Yardımcısı Dr. Erhan Türbedar, Dr. Askhat Kessıkbayev, Türkiye’nin Almatı Eğitim Ateşi Ayhan Korkmaz ve diplomatik misyon temsilcileri ile alanının uzmanı akademisyenler katıldı. ORTAK İDEALLER İÇİN EN ÖNEMLİ ADIM ORTAK ALFABE ÜLKÜSÜ Prof. Dr. Derya ÖRS konuşmasında, Türk Devletleri Teşkilatının alfabe konusuna verdiği değerin günden güne arttığını dile getirerek bu durumun önemine değindi. Prof. Dr. ÖRS bu konunun önemli bir değişim ve dönüşüme yol açacağının bilincinde olduklarını kaydetti. Türk devletlerinin ortak ideallerini gerçekleştirmek adına atılacak en önemli adımın “ortak alfabe ülküsü” olduğunu vurgulayan Örs, ortak alfabeye geçiş süreci sonucunda Turk dünyasının birbirini daha iyi anlayıp daha iyi tanıyacağını belirtti. Türkiye'de 1928 yılından bu yana Latin alfabesinin kullanıldığını hatırlatan Örs, bu alfabenin; Azerbaycan, Türkmenistan ve Özbekistan’da her ülkenin kendi dil yapısına uygun olarak tatbik edildiğini ifade etti. TÜRK DÜNYASI İÇİN ORTAK ALFABE ZORUNLULUKTUR Prof. Dr. Osman Mert ise konuşmasında, 8. asırdan bu yana Türk milletlerinin atalarının çeşitli alfabeler kullansalar da alfabe birliğini her zaman kendi içlerinde sağladıklarını aktardı. Akademik olarak yapılan çalışmaların yazı dilinde ortaklık sağlamaya duyulan ihtiyacı gösterdiğini söyleyen Mert, Ötüken-Uygur Kağanlığı’ndan beri bu coğrafyanın pek çok alanına dağılmış bir şekilde tarihî serüvenini sürdürdüğünü sözlerine ekledi. Ayrıca Prof. Dr. Osman Mert, günümüzdeki gelişmelerden de yola çıkarak; ortak alfabe konusunda hep birlikte ortak politikalar geliştirilmesine vurgu yaptı. Üç oturum hâlinde gerçekleştirilen konferans, sırasıyla “Bütünleşme Unsuru Olarak Alfabe”, “Alfabe, Dil ve Kimlik” ve “Kapanış Oturumu ve Sonuç Bildirgesinin Kabul Edilmesi” başlıkları altında gerçekleştirildi. Konferansın Sonuç Bildirgesi, “Ortak Türk Alfabesinin Bütünleştirici Rolü: Bilimsel ve Sosyal Yönleri” konferansı katılımcıları adına Türk Akademisi Başkanı, Türk Dil Kurumu Başkanı ve Al-Farabi Kazak Millî Üniversitesi Rektörü tarafından 27 Ekim 2023 tarihinde Almatı’da imzalandı.

26 Eylül Türk Dil Bayramı

Bundan tam 91 yıl önce İstanbul Dolmabahçe Sarayı’nda Birinci Türk Dil Kurultayı hayata geçirildi. O gün, Türk Dil Bayramı olarak ilan edildi. Türkiye'nin kurucu lideri Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatıyla 26 Eylül 1932-6 Ekim 1932 tarihleri arasında düzenlenen Birinci Türk Dil Kurultayı'nın açılış günü olan 26 Eylül tarihi, her yıl “Türk Dil Bayramı” olarak kutlanıyor. “Türk Dili Tetkik Cemiyeti” adıyla 12 Temmuz 1932’de kurulan ve ardından “Türk Dil Kurumu” ismini alan cemiyetin düzenlediği Birinci Türk Dil Kurultayı'nda çok sayıda bilim adamı, gazeteci, yazar, devlet adamı ve sanatçı bir araya geldi. Türkçe’nin önemine dikkat çekmek adına 26 Eylül günü “Türk Dil Bayramı” ilan edildi. TÜRK DİL BAYRAMI TARİHİ Milletin var olabilmesi için dilin en önemli unsur olduğuna dikkat çeken ve Türk dili üzerinde çalışmaları teşvik eden Mustafa Kemal Atatürk, 11 Temmuz 1932 tarihinde bir akşam yemeği esnasında, dil işlerine yoğunlaşılması gerektiğini söyleyerek bu konuda ciddi bir atılım gerçekleştirdi. Türk Dili Tetkik Cemiyeti adında 12 Temmuz 1932 tarihinde Türk dili ile ilgili bir kurum kuruldu. Daha sonra Samih Rifat, Ruşen Eşref (Ünaydın), Celâl Sahir (Erozan) ve Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) İçişleri Bakanlığına giderek başvuruda bulunmasıyla kurumun adı Türk Dil Kurumu olarak değiştirildi. Türk Dil Kurultayı, Türk dilinin gelişmesi ve zenginleşmesi adına önemli bir girişim olarak tarihe geçti. “TÜRK DİLİ, DİLLERİN EN ZENGİNLERİNDENDİR” “Milli his ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Dilin milli ve zengin olması, milli hissin gelişmesinde başlıca etkendir. Türk dili, dillerin en zenginlerindendir; yeter ki bu dil şuurla işlensin. Ülkesini, yüksek istiklalini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.” Gazi Mustafa Kemal Atatürk

TDK, "Tarihi Kırım Türkçesinde Fiil-Kırım Diplomatik Yarlıkları" eserini yayımladı

Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Öğretim Görevlisi Banu Başer'in hazırladığı "Tarihi Kırım Türkçesinde Fiil-Kırım Diplomatik Yarlıkları" adlı eseri Türk Dil Kurumu (TDK) tarafından basıldı. 2023 yılının Eylül ayında yayın hayatına giren eser, TDK'nın e-Mağaza sitesinde yayımlandı. KIRIM HANLIĞI VE DİL BİLGİSİ Kırım Türkçesi'nin dil bilgisini barındıran eser, ilk olarak Kırım Hanlığının tarihi serüvenine dikkat çekiyor. İnternet sitesinde söz konusu çalışmayla ilgili olarak, "Çalışma dört ana bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde, Kırım Hanlığı ve Tarihî Kırım Türkçesi hakkında bilgi verilerek sahanın tanıtılması amaçlanmıştır. İkinci bölümde, “Yapı Açısından Fiiller” başlığı altında, basit, türemiş ve birleşik fiiller incelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünü “Çekim Açısından Fiiller” başlığı oluşturmaktadır. Bu bölümde, bağımlı bir biçim birim olan fiillerin kullanım sahasına hangi şekillerde çıktıkları incelenmiştir. Bu bölüm temel olarak iki alt başlığa bölünmüş ve fiil çekiminin temel iki kategorisini oluşturan “Fiil Çekiminde Kişi ve Sayı” ile “Fiil Çekiminde Zaman ve Kip” başlıkları burada verilmiştir" ifadeleri kullanıldı.

Kırım Tatar Türkçesi Sözlüğü çıktı

Türk Dil Kurumu (TDK) Yayınları tarafından basılan Kırım Tatar Türkçesi Sözlüğü raflardaki yerini aldı. Sözlük, 7 Aralık Kilis Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Seher Maşkaraoğlu tarafından hazırlandı. Kırım Tatar Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumunun e-mağazası'nda satışa sunuldu. KIRIM TATAR TÜRKÇESİ SÖZLÜĞÜ ÇIKTI Sözlüğün sunuş kısmında şu ifadeler yer aldı: "Kırım Tatar Türkçesi, Karadeniz-Hazar bölgesi Kıpçak dil alanı içerisinde yer almaktadır. Hem Türk yazı dilleri arasındaki özel konumu hem de sahip olduğu geniş söz varlığı sebebiyle alan uzmanları için önemli bir kaynak durumundadır. Bugün Türkiye’de azımsanmayacak bir Kırım Tatar göçmen grubu vardır. Ülkemizde kalabalık bir kitle oluşturan Kırım Tatar kökenli yurttaşlarımızın yararlanacağı dil öğretim kılavuzları, özgün edebiyat antolojileri ve kapsamlı bir sözlük yoktur. Bu çalışma özellikle bu türden bir katkı oluşturabilmek gayesiyle hazırlanmıştır. Kırım Tatar Türkçesi Sözlüğü’nün esas kaynağını Seyran Useinov’un üç ciltlik Kırım Tatarca-Rusça-Ukraince Lugat adlı eseri oluşturmaktadır. Çalışmada, ilk olarak Useinov’un üç ciltlik sözlüğünden dizilen madde başları bilgisayar ortamına aktarılmış ve Rusça açıklamaları Türkçeye çevrilmiştir. Daha sonra elde edilen açıklamalı sözlük maddelerinin altına metinlerden taranan cümle, kıta, beyit veya mâni türünden örnekler işlenmiştir. İşlenen bu örnek cümlelerin Türkiye Türkçesi karşılıkları da verilmiştir. Böylelikle 27.243 adedi madde başı, 18.937 adedi alt maddeden oluşan toplam 46.180 madde hazırlanmıştır. Sözleri örneklendirmek için 8.910 örnek alıntı kullanılmıştır."

Türk Dil Kurumu bazı sözcüklerin yazımını değiştirdi

Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlüğünün 12. baskısı raflardaki yerini aldı. Türkçe'nin kullanımında vatandaşlara rehber olan Türk Dil Kurumu (TDK) bu adımla birlikte bazı kelimelerin ve deyimlerin yazılışında değişikliğe gitti. TDK'dan yapılan açıklamada, sözlüğün 12. baskısında güncelenen kelimelerin eski ve yeni yazımı konusunda örnekler verildi. "ÇİĞ BÖREK" DEĞİL "Çİ BÖREK" Bu durumda, "unvan yerine ünvan, çiğ börek yerine çi börek, kümeden düşmek yerine küme düşmek, Doğubeyazıt yerine Doğubayazıt, horon vurmak yerine horon tepmek, yeşilzeytin yerine yeşil zeytin, Marmara Ereğlisi yerine Marmaraereğlisi, yakan top yerine yakantop, kayyum yerine kayyım, yeşilsoğan yerine yeşil soğan, hasıraltı yerine hasır altı, akça armudu yerine akçaarmut, Sultan efendi yerine Sultanefendi, akzambak yerine ak zambak, yeşilbiber yerine yeşil biber, boy bos yerine boy pos, pilili yerine pileli, yürük yerine yörük" kullanılacak.

#Türk Dil Kurumu