"Yüzyılımdaki Cumhuriyet" belgeseli, Ankara'da yankı buldu
Yapımcı, Yönetmen Neşe Sarısoy Karatay'ın "Yüzyılımdaki Cumhuriyet" isimli belgesel filmi, 21 Mart 2025 tarihinde başkent Ankara'daki Alman Kültür Merkezinde (Goethe Institut) gösterildi. Anadolu Sanat Tarihçileri Derneğinin organizasyonuyla düzenlenen "Belgesel Gösterimi ve Söyleşi" programı saat 14.30'da başladı.
Programın koordinatörü, Yapımcı ve Yönetmen Kerime Senyücel yaptığı açılış konuşmasında, Yapımcı, Yönetmen Neşe Sarısoy Karatay ve "Yüzyılımdaki Cumhuriyet" isimli belgesel hakkında bilgiler verdi ve belgesel filmin önemine dikkat çekti.
BELGESEL İZLEYENLERİN BEĞENİSİNİ TOPLADI
Cumhuriyet'in ilk yıllarına tanıklık eden öğretmen, akademisyen, işçi, yazar, sanatçı ve eczacı gibi mesleklere sahip vatandaşların, 18 yaşındaki Ecrin Abay isimli öğrenci ile gerçekleştirdiği söyleşiden oluşan belgesel film, program kapsamında katılımcılara izletildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılına ithaf edilen ve demokrasinin ne anlama geldiğini vurgulayan belgesel, büyük ilgiyle takip edildi.
"CUMHURİYET'İN İLKELERİNİ DEVAM ETTİRECEĞİME SÖZ VERİYORUM"
Gösterimin ardından filmin yönetmeni Neşe Sarısoy Karatay, belgeselde yer alan öğrenci Ecrin Abay ve "Türkiye 100" bestesine hayat veren ve belgeselde kullanılan eserin sahibi Turan Manafzade ile söyleşi gerçekleştirildi. Moderatör Hacettepe Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Pelin Şahin Tekinalp, konuklara çeşitli sorular yöneltti. Tekinalp, Atatürk'ün ilkelerini önemsediğini, bu belgesel film ile birlikte yeniden Kurtuluş Savaşı şehitlerine, Cumhuriyet'in ilkelerini devam ettiren isimlere borçlu olduğunu söyledi. Tekinalp, "Bu ilkeleri devam ettireceğime kendi adıma söz veriyorum." dedi.
CUMHURİYET'İN 100. YILINA ÖZEL BELGESEL FİKRİ NASIL OLUŞTU?
Karatay, "Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılına özel olarak böyle bir belgesel filmine hayat verme fikri nasıl oluştu?" sorusuna kapsamlı bir yanıt verdi. Karatay, Cumhuriyet'in nasıl kurulduğunu tarihsel anlamda anlatmanın en güzel yollarından birinin görüntülerle olabileceğini, bu nedenle Cumhuriyet'in tanıklarıyla belgesel çekmeyi düşündüğünü dile getirdi. Karatay, "Cumhuriyet'in ilk yıllarını görmüş, o heyecanı duymuş, motivasyonu hissetmiş, Cumhuriyet ilkelerine göre eğitim almış 100 yaşındaki vatandaşlarımız geldi aklıma." diyerek, belgesel çekimine nasıl adım attığını belirtti.
Belgesel filmdeki karakterlerin çoğunun vefat ettiğini aktaran Karatay, "İyi ki onlarla konuşabilmişiz. Bilgiden ziyade o ruha odaklandık. Soyut ve somut olarak onlardan almaya çalıştık. Aynı zamanda Ecrinimiz'e (vatandaşlarla söyleşi yapan öğrenci) ne katabilirlerdi bunu düşündük. Didaktik anlamda anlatmak istemedim, o duyguyu ve ruhu yakalamak istedim." bilgisini verdi.
Neşe Sarısoy Karatay, belgeselin eğitim kurumlarında öğrencilere izletildiğini de sözlerine ekledi.
"BU DUYGULARI YAŞAMIŞ İNSANLARDAN CUMHURİYET'İ ÖĞRENMEK ZAMANDA YOLCULUK YAPMAK GİBİ"
Kendisine yöneltilen soru üzerine Abay ise belgeselin kendisine çok şey kattığını söyledi. Abay, "Bana en büyük katkısı; kitaptan okuyarak öğrenmektense o günleri bizzat yaşayan insanlardan dinlemek oldu. Sanki o günleri yaşamış gibi oldum. Çünkü bunları, aynı duyguları yaşamış insanlardan dinlemek zamanda yolculuk yapmak gibi oluyor. Daha canlı ve daha derinden öğrenmiş oldum." ifadelerine yer verdi.
"MÜZİĞİM CUMHURİYET'E OLAN DUYGULARIMIN VE TEMENNİLERİMİN TEMSİLİYETİDİR"
Öte yandan söz ve müziği kendisine ait olan "Türkiye 100" eseriyle Türkiye'de büyük bir ilgi ve takdir gören Azerbaycan Türkü sanatçı Turan Manafzade de parçasının belgeselde kullanılmasından dolayı mutluluk duyduğunu ifade etti. Moderatör Tekinalp'in sorusu üzerine Manafzade eseri nasıl bestelediğini anlattı. Manafzade, "100. yıl bir kere geliyor. Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılına armağan ettiğim müzik, Cumhuriyet'e olan en güzel duygularımın ve temennilerimin bir temsiliyetidir." dedi.
2023 yılının başında ürettiği bestenin Karatay'ın teklifi ile belgeselde yer edindiğini belirten Manafzade, film için farklı versiyonları da çektiklerini aktardı. Manafzade, Türkiye Cumhuriyeti'ni emanet eden bütün şehitleri andığı konuşmasında Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün tüm kadınlara verdiği haklara dikkat çekti. Manafzade, "Kadınların toplum içinde eğitim alması çok önemli. Azerbaycan'da da 1918'de birçok Avrupa ülkesinden önce kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmesi, ilk operanın Üzeyir Hacıbeyli tarafından yazılmış olması bizde de Cumhuriyet'in elit bir tabaka tarafından Mehmet Emin Resulzade'nin önderliğinde kurulmuş olması çok kıymetli" ifadelerini kullandı.
Atatürk'ün isminin böyle bir eserde yer alması gerektiğinin altını çizen Manafzade, çok onurlu ve mutlu olduğunu belirtti.
BELGESELDEKİ KARAKTERLER NASIL SEÇİLDİ?
Tekinalp'in "Belgeseldeki karakterleri nasıl seçtiniz?" sorusuna ilişkin olarak Karatay, ilk olarak internet mecrasından araştırmalar yaptığını ardından Aydın'ın Nazilli Basma Fabrikasının kuruluşuna şahitlik edenlerle iletişime geçtiğini, Atatürk'ün zaman zaman dinlenmeye gittiği Yalova'daki insanlarla konuştuğunu dile getirdi.
Karatay, bütün karakterlerin Cumhuriyet sevdalısı olduğunu, bu duygunun Ecrin'e geçtiğini ifade etti. Karatay espirili bir şekilde, "Ecrin, kendisine devredilen bayrağı 118 yaşında başka bir gence devredecek." dedi. Gençlerin yurt dışına çıkmasını eleştiren Karatay, belgeselde yer alan 102 yaşındaki (6 Şubat 2025'te vefat etti) Prof. Dr. Zeynep Korkmaz'ın tahsilini tamamladığı Almanya'da kendisine gıpta ile bakıldığını, Atatürk'ün kadınlara eğitim imkânı tanımasına şaşkınlıkla baktıklarını söyledi. Karatay daha sonra Korkmaz'ın Türkiye'ye dönerek Ankara Üniversitesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesinde Türk gençlerine eğitim verdiğini, ülkesini bırakmadığını belirtti.
"NASIL BİR CUMHURİYET HAYAL EDİYORSUN?"
Karatay Abay'a, "Önümüzde nasıl bir Cumhuriyet hayal ediyorsun?" sorusuna karşılık olarak, "Bize, Türk gençliğine inanıyorum. Herkesin işinin başında olduğu, başarılı olmak için çalışıp çabaladığı, pes etmediği, ülkesi için çalışmaya devam ettiği bir geleceğin olacağına inanıyorum." yanıtını verdi.
Söyleşi, katılımcıların soruları ve teşekkür konuşmaları ile devam etti.
Programın koordinatörü Kerime Senyücel ise konuşmacılara, "Teşekkür Belgesi" takdim etti. Program toplu fotoğraf çekimi ile sona erdi.
