Somut Olmayan Kültürel Miras Haberleri - Son Dakika Somut Olmayan Kültürel Miras Haber Güncel Gelişmeler

Kırgızistan'da Manas Destanı’nın korunmasına yönelik yeni yasa onaylandı

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, "Kırgız Cumhuriyeti Manas Destanı Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair" başlıklı yasayı imzaladı. Kırgızistan'ın resmî haber ajansı Kabar tarafından 11 Şubat 2025 tarihinde gündeme getirilen habere göre; Kırgızistan Parlamentosunda (Jogorku Keneş) 26 Aralık 2024 tarihinde kabul edilen yasa tasarısı, dünyanın en uzun destanı olan Manas Destanı üçlemesinin (Manas, Semetey ve Seytek destanları) kapsamlı bir şekilde incelenmesi ve popülerleştirilmesi için ek önlemler alınmasını sağlayacak. Yasa ile aynı zamanda, somut olmayan kültürel miras alanında farkındalığın oluşturulmasını hedeflenecek. Kanun; Manas Destanı üçlemesinin kaydedilmesi, korunması, geliştirilmesi, tanıtılması, korunması ve denetlenmesi alanında çalışmaları düzenliyor. Bu bağlamda, çeşitli çalışmaların hayata geçirilmesi hedefleniyor. ANLATININ GELENEKSEL YAPISI KORUNACAK Söz konusu düzenlemeye göre, geleneksel anlatı çerçevesinde Manas Destanı'nı ustalıkla icra eden manas şairlerinin yaratıcılığının kapsamlı gelişimine yönelik koşullar oluşturulacak. Ayrıca destanın geleneksel anlatımını geliştirmek ve geleneksel anlatım çerçevesinde anlatımın ustalıkla icra edilmesinin devamlılığını sağlamak için okullar kurulacak; destanın müfredata entegrasyonu sağlanacak. Bununla birlikte Kırgızistan ve yurt dışındaki Kırgızistan diasporalarının eğitim kurumlarında Manas Destanı’nın öğretilmesi ve öğrenilmesi konusunda çalışmalar yapılacak. Manas Destanı'nın fikir ve ideolojisini; çarpıtmalardan, yok etme girişimlerinden, içeriğini değiştirme girişimlerinden korumak ve başka dillere çevrilmesi sırasında geleneksel anlatının çerçevesinin bozulmasını önlemek için denetleme tedbirleri oluşturulacak. YASA BÜTÜNCÜL KORUMAYI HEDEFLİYOR Yasayla, Manas Destanı üçlemesinin yer aldığı antik el yazmalarının, belgesel materyallerin ve arkeolojik buluntuların incelenmesi, korunması, saklanması ve kayıt altına alınması amaçlanıyor. Ayrıca diğer devletlerin topraklarında bulunan Manas Destanı üçlemesiyle ilgili materyallerin korumasını ve saklanmasını sağlamak için sözlü veya yazılı olarak geleneksel anlatım çerçevesinde anlatılan el yazması metinlerin ve diğer kültürel ve tarihî değerlerin, Kırgızistan’a iade edilmesi hedefleniyor. USTA MANASÇILARIN DİLİNDEN Manas Destanı'nın klasik versiyonlarının Sagımbay Orozbakov ve Sayakbay Karalaev tarafından anlatılan versiyonları olduğu belirtilen yasada ayrıca, Manas Destanı üçlemesinin baş karakterlerinin adlarının, devlet, belediye, özel ve diğer mülkiyet türlerine ait nesnelerin ve bu kuruluşlar tarafından üretilen ürünlerin adlarında kullanılmasına, belirlenen usullere uygun olarak izin veriliyor. Manas Destanı anlatı geleneği; "Kırgız destansı üçlemesi: Manas, Semetey, Seytek" adıyla 2013 yılında İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi'ne kaydedilmişti.

Paylaşılan yemekle beraber kutun da geçtiğine inanılan bir Kazak geleneği: Sarkıt

Sarkıt geleneği; Kazakistan kültüründe birlik ve beraberliğin yemek yoluyla paylaşılmasını yansıtıyor. Cömertliği, misafirperverliği ve paylaşma sevincini yaşatan bir gelenek olarak aktarılmaya devam ediyor. Geleneğe göre; düğün, cenaze ve aile toplantıları gibi kültürel etkinliklerde; ikram edilen yiyecekler, gelen misafirlere veriliyor ve misafirler yemekleri evlerine götürüyor. Bununla beraber Sarkıt geleneği Kazakistan’da hâlâ yaşatılıyor. Kazak Türkleri, düğün ve cenaze gibi toplumun bir araya geldiği günlerden yiyecekler alıyor ve onları evlerine götürüyor. Aynı zamanda misafir için yapılan ikramların, evden ayrılırken misafirlere verilmesi de sarkıt adını alıyor. Böylece hiçbir misafir evden aç ayrılmıyor; yemek paylaştıkça bereketleniyor. Öyle ki misafirlerle yenilen yemekten sonra ev sahibi, gelen her misafire poşet veriyor ve masada bulunan her yemekten almasını istiyor. DÜĞÜNLERDE SARKIT GELENEĞİ Kazak kültüründe düğün sonlarında, garsonlar düğüne gelen misafirlere ikramlardan dağıtıyor. Kazak kültüründe bu ikramlar et ürünlerinden oluşuyor; büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar kesiliyor. Ayrıca gelen her misafir için ayrı tabaklar hazırlanıyor. Sıbaga tabakta, düğün veya ziyafet gününe katılamayan saygın ve yaşlı kimselere orta kemik, omurga, bel omurga ve kaburga, kuyruk yağı ikram edilirken; oşak tabakta toyda veya taziye evlerinde kesilen koyundan hazırlanan yemekler, gelen komşu, akraba ve tanıdıklara ikram ediliyor. "NE YERSEN OSUN SEN" Bu bakımdan Kazak Türklerinin yemeğe kutsiyet atfetmesi, sarkıt geleneğini daha da önemli bir hâle getiriyor ve sarkıt sunma geleneğinin ortak nimetler için bir umudu yansıttığına inanılıyor. Bu sebeple sarkıt aynı zamanda, kutlanan düğünün kutunun da paylaşılması olarak da görülüyor. Aynı zamanda kutlamalara katılan misafirler; niteliklerinin gelecek nesillere ilham verebileceğini umarak batırıs (savaşçılar) veya akınıs (şairler) gibi önde gelen şahsiyetlerle ilişkili yiyecek porsiyonları alabiliyor. Öte yandan cenazeye gelenler de bu inançla yemekleri evlerine götürmekten kaçınıyor. Çünkü yas tutan ailenin yasının evlerine gireceklerine inanıyorlar.

Geleneksel Tulum Yapımcılığı ve İcrası, UNESCO listesine girdi

Türkiye, aktif olarak rol aldığını Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) 2003 Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi listelerine, yaşayan mirasları kaydetmeye devam ediyor. Geleneksel Tulum Yapımcılığı ve İcrası, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası olarak kabul edilirken ayrıca daha önce listeye giren Nevruz dosyasına Moğolistan da eklendi. UNESCO 19. Hükûmetler Arası Somut Olmayan Kültürel Miras Komitesi 2 Aralık 2024 tarihinde Paraguay’da toplandı. 7 Aralık 2024 tarihine kadar sürecek Komite toplantısında “Geleneksel Tulum Yapımcılığı ve İcrası”, İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası olarak kaydedildi. Geleneksel Tulum Yapımcılığı ve İcrası, Türkiye ve Kuzey Makedonya tarafından İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi’ne sunuldu. Farklı ülkelerden temsilcilerin bulunduğu 19. Hükûmetler Arası Somut Olmayan Kültürel Miras Komitesi Değerlendirme Organı ise, Geleneksel Tulum Yapımcılığı ve İcrası'nın Sözleşme’nin İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi’ne kaydedilmesine karar verdi. Bu bakımdan Türkiye’nin Doğu Karadeniz Bölgesi’nde ve Kuzey Makedonya’nın Trakya bölgesinde icra edilen geleneksel tulum/gayda yapımcılığı ve icrası; Türk kültüründe yaşatılan ve aktarılan bir yaşayan miras olarak kabul edildi. TÜRKİYE EN ÇOK UNSUR KAYDETTİREN İKİNCİ ÜLKE Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy konuyla ilgili yapmış olduğu açıklamada, “Kültürümüz UNESCO’da büyümeye devam ediyor.” vurgusunda bulundu. Ersoy ayrıca, “Geleneksel Tulum Yapımcılığı ve İcrası” unsurunun İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi’ne kaydedilmesiyle Türkiye’nin listede bulunan unsur sayısının 31’e yükseldiğini duyurarak, “Türkiye, UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde en çok unsur kaydettiren 2. ülke konumunu başarıyla korumaktadır.” dedi. NEVRUZ DOSYASINA MOĞOLİSTAN DA EKLENDİ Bununla birlikte her yıl 21 Mart’ta “baharın müjdecisi” olarak kabul edilen Nevruz; 2016’da Afganistan, Azerbaycan, Hindistan, İran, Irak, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Türkiye tarafından düzenlenen çok uluslu ortak dosya ile İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası olarak kaydedilmişti. Devam eden 19. Hükûmetler Arası Somut Olmayan Kültürel Miras Komitesi’nde ise çok uluslu Nevruz ortak dosyasına Moğolistan da eklendi.

#Somut Olmayan Kültürel Miras

Kırgızistan'da Manas Destanı’nın korunmasına yönelik yeni yasa onaylandı

Paylaşılan yemekle beraber kutun da geçtiğine inanılan bir Kazak geleneği: Sarkıt

Geleneksel Tulum Yapımcılığı ve İcrası, UNESCO listesine girdi