Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Haberleri - Son Dakika Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Haber Güncel Gelişmeler

Tarih ve Kültür Konferansları'nda Nesip Yusufbeyli ve Şefika Gapsıralı konuşulacak

Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Vakfı her ay düzenli olarak tertip ettiği Tarih ve Kültür Konferansları kapsamında Bursa Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Minara Aliyeva Çınar'ı ağırlayacak. MEKTUPLAR: NESİP YUSUFBEYLİ'DEN ŞEFİKA GASPIRALI'YA Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin katkılarıyla 5 Nisan 2025'te organize edilecek programda, Doç. Dr. Minara Aliyeva Çınar kaleme aldığı, "Mektuplar: Nesip Yusufbeyli'den Şefika Gaspıralı'ya" isimli kitabını tanıtacak, ardından katılımcılara kitabını imzalayacak. Dr. Ahmed İhsan Kırımlı Sosyal Tesisi'ndeki Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi'nde düzenlenecek olan program saat 14.00'te başlayacak.

Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin ilk Genel Kurul Toplantısı gerçekleşti

Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği, ilk Olağan Genel Kurul Toplantısı'nı 8 Şubat 2025 tarihinde gerçekleştirdi. Saat 14.00'te Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezinde tertip edilen toplantıda Birliğin geleceği için önemli kararlar alınırken aynı zamanda ortak hedefler doğrultusunda atılacak adımlar tartışıldı. Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin gerçekleştirdiği toplantının gündeminde; yönetim kurulu faaliyet raporu ve mali tabloların görüşülmesi, dernek organlarının seçimi, planlama çalışmaları, üyelik aidatları gibi konular yer aldı. Aynı zamanda toplantı kapsamında Birliğin 11 kişiden oluşan yeni yönetim kurulu da seçildi. Ek olarak Birliğin daha etkin ve güçlü bir yapıya kavuşması için öneriler sunularak değerlendirildi. ŞEFİKA GASPIRALI ULUSLARARASI KADIN BİRLİĞİ Daha önce alanında çeşitli faaliyetler yürüten Şefika Gaspıralı Kadın İnisiyatifi, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği ismiyle yeniden teşkilatlanarak Ağustos 2024'te sivil toplum kuruluşu (STK) olarak kuruldu. Mayıs 2016’da Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi tarafından Ankara’da kurulan inisiyatif, Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Üyesi, İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Volodımır Vernadskıy Tavriya Milli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gayana Yüksel’in başkanlığında yeni üyeleri ile birlikte resmî olarak faaliyete geçti.

Ankara’da Türk kadın hareketinin öncüsü Şefika Gaspıralı konuşuldu

Dilara Dilşah Kaya QHA Ankara Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği ile Etimesgut Kırım Tatarları Kültür ve Dayanışma Derneği ortaklığında 11 Ocak 2025 tarihinde Türk kadınının millî ve medenî uyanışının önemli bir figürü olan Şefika Gaspıralı, “Şefika Gaspıralı: Bir Dava, Bir Ömür” panelinde ele alındı. Etimesgut Kent Konseyi Konferans Salonu’nda saat 14.00’da başlayan panel; Etimesgut Kırım Tatarları Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Reyhan Kadriye Tanılmış, Kırım Tatar Millî Meclisi (KTMM) Üyesi ve Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Prof. Dr. Gayana Yüksel, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Serra Menekay ve Azerbaycan Kültür Derneği Genel Merkez Kadınlar Kolu Başkanı Nesrin Ünal’ın konuşmalarıyla gerçekleştirildi. Programa Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı Denis Zolotaryov, Etimesgut Belediye Başkan Yardımcısı Ebru Keyvan, Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, Etimesgut Kent Konseyi Başkanı Ayhan Yılmaz, siyasi parti temsilcileri, Azerbaycan Kültür Derneği başta olmak üzere çok sayıda sivil toplum kuruluşundan temsilci ve Kırım Tatar diasporasından birçok kişi katılım sağladı. Ankara’da “Şefika Gaspıralı: Bir Dava, Bir Ömür” paneli gerçekleşti pic.twitter.com/QpDpX12NmF — QHA - Kırım Haber Ajansı (@qha_kirimhaber) January 11, 2025 Program, saygı duruşunun ardından İstiklal Marşı ve Kırım Tatar Millî Marşı Ant Etkenmen’in okunmasıyla başladı. Hatice Füsun Taştan’ın moderatörlüğünü yaptığı panelde açılış konuşmaları Etimesgut Kent Konseyi Başkanı Ayhan Yılmaz’ın konuşmasıyla başladı. Yılmaz, bir ömrünü mücadeleyle geçirmiş olan Şefika Gaspıralı’nın bir rehber niteliği taşıdığını vurguladı. BİRLİK; KIRIM TATAR, UKRAYNA VE TÜRKİYE’DEKİ KADINLAR ARASINDAKİ ETKİLEŞİMİ GÜÇLENDİRECEK Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı Denis Zolotaryov ise, gerçekleştirdiği konuşmada, düzenlenen bu etkinliğin Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin çalışmalarının başladığını işaret ettiğini kaydetti. Zolotaryov; “Kırım Tatar halkının önde gelen milli şahsiyetlerinden biri olan İsmail Gaspıralı’nın kızı, Bağımsız Azerbaycan’ın ilk hükûmet başkanı Nesib Bey Yusufbeyli’nin eşi ve Kırım Tatar halkının ilk kurultayının delegesi Şefika Gaspıralı’nın önemli bir sembolik isim” olduğunu vurguladı. Kırım Tatarlarının ana vatanın ve Ukrayna’nın bazı topraklarının geçici işgal altında olduğunu vurgulayan Zolotaryov, böyle bir zamanda özgürlük ve demokrasi ideallerini destekleyen kadınların dayanışmasının son derece önemli olduğunu kaydetti. Canlandırılan birliğin Kırım Tatar, Ukrayna ve Türkiye’deki kadınların arasındaki etkileşimi güçlendireceğini kaydetti. Zolotaryov, sözlerini “Asil davanızda başarılar, barış ve refah diliyoruz.” diyerek sonlandırdı. EVLAT, KADIN, EŞ, ANNE: BAŞLI BAŞINA BİR KADIN HAREKETİNİN TEMSİLCİSİ Etimesgut Kırım Tatarları Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Reyhan Kadriye Tanılmış, sözlerine Şefika Gaspıralı’nın şu sözleriyle başladı: Bilmem ki benim hatıralarım ve içinde bulunmuş olduğum şartlar, Türkiyeli insanı ilgilendirecek mi? Yalnızca günümüzde mi? 100 yıl sonra ilgi çekecek midir? Hatıralarım tarihi kıymette olup 100 yıl sonra da ilgi ile okunacak mı, yoksa 100 günde unutulacak mı bilmiyorum… 100 gün veya 100 yıl sonra belki unutulur fakat korktuğum, gülünç olmaktır. Türkiye’nin bünyesinde; Osmanlı'dan günümüze kadar birçok çeşitlilik ve kimlik zenginliğinin barındığını belirten Tanılmış, kadınların erkeklerle birlikte sosyal, kültürel, siyasi tarihin inşa ve ihyasında büyük rol taşıdığını vurguladı. Türkçülüğün yolunun geçmişine sahip çıkmaktan geçtiğini vurgulayan Tanılmış; bir evlat, kadın, eş, anne ve tüm bunların ötesinde başlı başına bir kadın hareketinin temsilcisi olan Şefika Gaspıralı’yı tanımanın öneminin altını çizdi. Tanılmış, konuşmasını başlattığı Gaspıralı’nın sözlerine “Bilmelisiniz ki, sizin hatıralarınız ve içinde bulunmuş olduğunuz şartlar Türkiyeli insanları da ilgilendirecektir. Yalnız günümüzde değil, 100 yıl sonra da ilgi çekecektir. Hatıralarınız tarihi kıymetli olup, 100 yıl sonra da ilgi ile okunacak, 100 günde unutulmayacaktır. 100 gün veya 100 yıl sonra da asla unutulmayacak olan hatıralarınız gülünüç değil, övünç kaynağımız olacaktır.” şeklinde cevap vererek sonlandırdı. KIRIM TATAR HALKININ KIYMETLİ MİRASI ŞEFİKA GASPIRALI Kırım Tatar Millî Meclisi (KTMM) Üyesi ve Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Prof. Dr. Gayana Yüksel; gerçekleştirdiği konuşmada canlandırdıkları birliğin önemine değindi. Şefika Gaspıralı’nın genelde babası İsmail Bey’in çerçevesinde incelendiğini belirten Yüksel, toplum olarak Şefika Gaspıralı’nın taşıdığı önemin yeni anlaşıldığını vurguladı. Yüksel, Kırım Tatar halkının kıymetli bir mirası olduğunu vurguladığı Şefika Gaspıralı hakkında “Tam 100 yıl önce bir Kırım Tatar kadını, diğer dört kadınla birlikte ilk kez Kırım’da yapılan Kırım Tatar Millî Kurulatayı delegesi oldu. 79 delegenin içerisindeki 5 kadından biri Şefika Gaspıralı. Daha sonra Kırım Tatar Başkan Vekili oluyor. Bunu yapan bir kadın.” ifadelerini kullandı. Hem Kırım Tatar kadınlarının hem de Türk kadınlarının güçlü bir kişiliğe sahip olduğunu vurgulayan Başkan, devraldığı Şefika Gaspıralı Kadın İnisiyatifi’nin artık bir dernek olması gerektiğini düşünerek Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği adı altında çalışmalarına devam edeceğini belirtti. 2024 yılının ağustos ayında kurulan derneğin Amerika, Romanya, Polonya, Ukrayna’da çalışmalarının devam ettiğini vurgulayan Başkan, Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası platformlarda da çalışmalar yapacaklarını duyurdu. Yüksel; derneğin güçlü tarihten ve kadınların eşsiz potansiyellerinden ilham alarak oluştuğunu, dünya ve özellikle Türk dünyasından kadınların bilgiye, kaynaklara, kendilerini geliştirme fırsatlarına erişimlerini artırmak, kadın haklarının korunması ve toplumsal eşitlik konularında farkındalık oluşturmak olduğunu vurguladı. Yüksel, şu ifadeleri kullandı: Vizyonumuz; kadınların yalnızca bireysel potansiyellerini değil, aynı zamanda toplulukları üzerindeki dönüştürücü güçlerini de açığa çıkararak dünya çapında etkili bir dayanışma ağı oluşturmaktır. Biz inanıyoruz ki kadınların gücü, toplumların geleceğini şekillendiren en önemli dinamiktir. TÜRK DÜNYASININ İLKLERİ, İSMAİL BEY GASPIRALININ EĞİTİM REFORMLARI İLE GERÇEKLEŞTİ Şefika Gaspıralı’nın Türk dünyasında ve Türkiye’de çok iyi bilinmediği ve atlanmaması gerektiğini düşündüğü bir şahsiyet olduğunu belirten Birliğin Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Serra Menekay, Gaspıralı’nın tanınması amacıyla 2017 yılında “Şefika” romanını yazdığını belirtti. Menekay; Şefika Gaspıralı’nın annesi Zöhre Hanım’ın kadın hareketlerinde yer aldığını, vefatından sonra bu tohumları kızına bıraktığını ve Gaspıralı’nın yalnızca Rusya’daki Türk kadın hareketinin lideri olmadığını, Türk dünyasındaki aydınlanmanın da kadın lideri olduğunu vurguladı. İsmail Bey Gaspıralı’nın Kırım’da kurduğu Tercüman gazetesinin Türk kadın hareketinde taşıdığı önemin altını çizen Menekay, Gaspıralı’nın yaptığı eğitim reformlarını da kız çocuklarının eğitimini temel alarak gerçekleştirdiğini aktardı. Menekay; konuşmasında "Dilde, fikirde, işte birlik" şiarının büyük öncüsü, fikir adamı, eğitimci ve yazar, yayıncı İsmail Bey Gaspıralı’nın Kırım ve Türk dünyası için büyük önem taşıyan faaliyetlerinden, Şefika Gaspıralı’nın Tercüman gazetesindeki faaliyetlerinden, Usul-i Cedid okullarından, Alem-i Nisvan dergisinden bahsetti. Ayrıca Menekay, Şefika Gaspıralı’nın çıkardığı Alem-i Nisvan dergisinin örnek teşkil ettiğini ve ardından Azerbaycan’da “Işık”, Kazan’da “Süyümbike” isimli dergilerin çıkarıldığını vurguladı. Konuşmacı; İsmail Gaspıralı’nın yarattığı eğitim reformu sayesinde Türk dünyasında ilk kadın hekim, profesör, tiyatro sanatçısı, ses sanatçısı, milletvekili, kadı, meclis başkanı ve ilk ve tek olarak kızı Şefika Gaspıralı’nın yürüttüğü meclis başkan vekilliğinin ortaya çıktığını kaydetti. AZERBAYCAN’IN GELİNİ, TÜRK DÜNYASI KADIN HAREKETİNİN EFSANESİ ŞEFİKA Azerbaycan Kültür Derneği Genel Merkez Kadınlar Kolu Başkanı Nesrin Ünal, Türk dünyasındaki kadın hareketinin önemli isimlerinden olan Şefika Gaspıralı’nın yalnızca Kırım için değil Azerbaycan için de taşıdığı öneme dikkat çekti. “Azerbaycan’ın gelini” olarak bahsettiği Şefika Gaspıralı’nın Nesib Bey Yusufbeyli ile yaptığı evlilik nedeniyle geldiği Azerbaycan’dan ve göç ettiği Türkiye’deki yaşamından bahsetti. Ünal, ilk olarak Yusufbeyli ve Gaspıralı’nın tanışma sürecinden, aynı idealleri ve ülküyü paylaşan bu kişilerin arkadaşlıktan dünya evine girme yoluna giden hikayelerinden bahsetti. Gaspıralı’nın evlendikten sonra geldiği Azerbaycan’da da Azerbaycan'daki kadın hareketlerine katıldığını, buradaki kadın hareketinde de önemli bir yer taşıdığını vurguladı. Ünal, Gaspıralı’nın eşi Yusufbeyli’yi kaybettikten sonra zor zamanlar geçirdiğini ve çocuklarına bakmak için farklı işlerde çalıştığını kaydetti. Mustafa Kemal Atatürk'ün Bolşevik İhtilali ile işgal edilen Türk topraklarında neler yaşandığından haberdar olmak için bir mümessillik kurduğunu belirten Ünal; sahip olduğu öncü kimlik nedeniyle güvende olmayan Gaspıralı’nın, Azerbaycan'daki mümessil Memduh Şevket Esendal ile karşılaşmasıyla Türkiye’deki yaşamının başladığını ifade etti. Ünal, Gaspıralı’nın İstanbul’daki yaşamında da boş durmadığını ve çeşitli çalışmalar gerçekleştirdiğini, farklı işlerde çalıştığını, Kırım Müslüman Cemiyeti ve Kırım Kadınlar Birliğinde aktif rol aldığını kaydetti. Gaspıralı’nın zor yaşamındaki en güçlü dayanağının yaşadığı üç toprağın da Türk yurdu olması olduğunu vurgulayan Ünal, Türkiye’deki yaşamında da Azerbaycan ve Kırım Tatar diasporasından bağlarını koparmadığını ve Türk dünyası için çalışmalar sunmaya devam ettiğini aktararak, konuşmasını “Şefika Gaspıralı; Türkiye Cumhuriyeti’nde bir yerde saklanan, kadın hareketi adına bir hazineydi. Biz, çok önemli tarihler boyunca o hazinenin varlığını çok az bildik. Yeterince Anadolu Türklüğünü aktaramadık. Biz kendi bünyemizden, 1900’lü yılların başında mucizeler yaratmış şahsiyetleri tanımakta ve ilham almakta çok geç kaldık.” ifadeleriyle sonlandırdı. KIRIM TATARLARININ GELENEKSEL DANSLARI SUNULDU Ayrıca program kapsamında Şefika Gaspıralı’nın anlatıldığı bir kısa film, izleyicilerin ilgisine sunuldu. Programda, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi Müzik ve Dans Topluluğu Cıyın Ansambli de sahne alarak; katılımcılara Kırım Tatarlarının “Bayram Kaytarması”, “Güvercin”, “Ağır Ava ve Kaytarma” geleneksel danslarını sundu. Panel sonunda katılımcılara teşekkür belgesi takdim edildi.

Etimesgut'ta "Şefika Gaspıralı: Bir Dava, Bir Ömür" paneli

Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği ile Etimesgut Kırım Tatarları Kültür ve Dayanışma Derneği ortaklığında 11 Ocak 2025 tarihinde Türk kadınının millî ve medenî uyanışının önemli bir figürü olan Şefika Gaspıralı anılacak. "ŞEFİKA GASPIRALI: BİR DAVA BİR ÖMÜR" "Şefika Gaspıralı: Bir Dava Bir Ömür" ismli panel, Etimesgut Belediyesi Kent Konseyi Konferans Salonu'nda saat 14.00'te gerçekleştirilecek. Hatice Füsun Taştan'ın moderatörlüğünü yürüteceği panelde; Etimesgut Kırım Tatarları Kültür ve Dayanışma Derneği Başkanı Reyhan Kadriye Tanılmış, Kırım Tatar Millî Meclisi (KTMM) Üyesi, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Prof. Dr. Gayana Yüksel, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Dr. Serra Menekay ve Azerbaycan Kültür Derneği Genel Merkez Kadınlar Kolu Başkanı Nesrin Ünal konuşmacı olarak yer alacak. Program kapsamında Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Müzik ve Dans Topluluğu Cıyın Ansambli sahne alacak. ŞEFİKA GASPIRALI KİMDİR? 20. yüzyıl başlarında "Dilde, Fikirde, İşte Birlik" sözleriyle Türk dünyasında kültürel ve siyasi uyanışın önderliğini yapan ve ebedileştiren ünlü gazeteci, eğitimci, politikacı ve reformcu İsmail Bey Gaspıralı'nın kızı, Türk kadınının millî ve medenî uyanışının önemli bir figürü olan Şefika Gaspıralı, 14 Ekim 1886’da Kırım’ın Bahçesaray şehrinde hayata gözlerini açtı. Babası, bütün Türk milliyetçilerinin mutlaka tanıması gereken aydın ve Tercüman gazetesinin kurucusu İsmail Bey Gaspıralı, annesi ise Kazan Tatarlarının tanınmış Türkçü âilelerinden Akçura âilesine mensup Zühre Hanım’dır. Türkçülüğün önde gelen isimlerinden Yusuf Akçura da Şefika Hanım’ın dayısının oğludur. Şefika Hanım’ın hem anne hem de baba tarafı eğitime her zaman büyük önem verdi. Zühre Hanım, vefat ettiği 1903 senesine kadar matbuat işleriyle uğraşarak, dönemin sosyal ve siyasi meseleleriyle yakından ilgilenerek bu yönüyle kızına rol model oldu. Şefika Gaspıralı okuma-yazmayı babasından öğrendi; daha sonra eğitimine babasının Kırım'daki Usûl-ü Cedit Mektebinde devam etti. Annesinin vefatından sonra 17 yaşında evin sorumluluğunu üstlenen Şefika Gaspıralı, bir yandan da Tercüman gazetesinin yayınlarının yönetimi, yazışmaları ve Rusçadan çevirilerin yapılması, posta ve dağıtım işleri konularında babasının en önemli yardımcısı oldu. Şefika Hanım ilk yazısını 1903'de Tercüman'da yayımladı. Bu sıralarda Şefika Hanım, babasını sıkça ziyaret eden gençlerden Genceli Nesib Bey Yusufbeyli ile tanıştı. Siyasi konularda başlayan mektuplaşmalarının duygusal yakınlaşmaya dönüşmesiyle iki genç 1906 yılında evlendi. Şefika Gaspıralı, 1906-1912 yılları arasında, dünyanın ilk kadınlara özel dergisi haftalık Âlem-I Nisvân dergisinin yönetimini üstlendi. Buradaki ilk yazısı da Kırım Tatar masalları ve folklorüne dairdi. Kadın hürriyeti, erkek-kadın eşitliği, kadının her alanda eğitim ve çalışma hakkı gibi temel konularda tohumlar eken Şefika Gaspıralı, ayrıca 1. Kırım Tatar Milli Kurultayı Başkanlık Divanı üyesi ve iki dönem milletvekili oldu. Ayrıca Moskova’da gerçekleşen Bütün Rusya Müslümanları Birinci Kongresi’nde de yönetim kurulu üyeliğine seçildi ve Müslüman Türk kadınları içinde siyâsete giren ilk kadın oldu. 30 Nisan 1919’da Bolşeviklerin Kırım’ı işgal ettikten sonra Şefika Gaspıralı ailesi ile birlikte Bahçesaray’dan ayrılmak zorunda kalarak Bakü’ye geldi. Burada, Azerbaycan Halk Eğitim Bakanlığına bağlı çocuk okullarında eğitim verecek eğitimcileri yetiştirmek gâyesiyle kurslar açtı. Bolşevikler Bakü’yü de işgal edip kocası Nesip Yusufbeyli’yi şehit edince, Şefika Gaspıralı bağımsız tek Türk devleti olan Türkiye’ye kaçmak zorunda kaldı. Kırım’da ve bütün Türk coğrafyasında kadınların lideri olan Şefika Hanım, Türkiye’de maddî sıkıntılar çekti; dikiş dikerek, hastânede, yetimhânelerde, Kızılay’da çalışarak hayatını idâme ettirdi. Yaşadığı sıkıntılara rağmen siyasi faaliyetlerden geri durmayan Şefika Hanım, 1930’da Kırım Kadınlar Cemiyetini kurdu. Bu cemiyeti kurarak, Kırım’da yaşayan Türklerin çektiği zulmü bütün dünya kamuoyuna duyurmak istedi. 35 yaşında geldiği Türkiye'de 54 yıl yaşan Şefika Gaspıralı uzun yıllar Kızılay'a hizmet etti. Ayrıca Kırım Dergisi, Emel Dergisi için yazılar yazdı. Şefika Gaspıralı kendi hayatı ile birlikte Rusya'daki Türk Kadın Hareketi'ni bir kitap haline getirmeyi planlıyordu. Bu konuda elinde bulunan belgeleri Necip Hablemitoğlu ve Şengül Hablemitoğlu'na verdi. Bu çalışma daha sonra "Şefika Gaspiralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893-1920)" ismiyle yayımlandı. 31 Ağustos 1975 tarihinde İstanbul'da hayatını kaybeden Şefika Gaspıralı Zincirlikuyu Asri Mezarlığına defnedildi.

Ankara'da Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin tanıtım toplantısı yapıldı

Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi bünyesinde resmî olarak Ağustos 2024'te kurulan Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği, 13 Aralık 2024 tarihinde açılış toplantısını gerçekleştirdi. Toplantıya; Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Oleksiy Çernışev, Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı Denis Zolotarov, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığından Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Aylin Nazlıaka, Ankara Büyükşehir Belediyesi Belpa A.Ş. Yönetim Kurulu Başkanı Ferhan Özkara, Türkiye Cumhuriyeti eski Başbakanı ve Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu’nun eşi, Dr. Sare Davutoğlu, Çankaya Belediye Başkan Yardımcısı Tutku Kurt Bayyurt, Sincan Belediye Başkan Yardımcısı Yasemin Serap İşleyen, Etimesgut Belediye Başkan Yardımcısı Ebru Keyvan, Ankara Kent Konseyi Yüksek İcra Kurulu Üyesi Ayşe Sucu, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Mükremin Şahin, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, Kırım Tatar Teşkilatları Platformu ve Kırım Gelişim Vakfı Başkanı Ümit Şilit, Türkiye Ukrayna Dostluk Derneği Başkanı Celil Sümer, Dünya Kırım Tatar Kongresi (DQTK) Genel Sekreteri ve Kırım Derneği Genel Başkan Vekili Namık Kemal Bayar, Kırım Derneği Başkan Yardımcısı İsmet Yüksel, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkan Yardımcısı ve Tuvgan Til İnternet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar Şahin, Bakü Devlet Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Nüşabe Sadıhlı, Ukrayna Kadınlar Birliği Başkanı Leokadiya Gerasımenko, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Yönetim Kurulu Üyesi, yazar Serra Menekay ile STK temsilcileri, dernek, birlik ve vakıf yönetim kurulu üyeleri ile çok sayıda kişi katılım sağladı. ŞEFİKA GASPIRALI'NIN MANEVİ MİRASININ İZİNDE: ŞEFİKA GASPIRALI ULUSLARARASI KADIN BİRLİĞİ Tanıtım toplantısının sunuculuğunu üstlenen Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Pınar Ayhan, etkinliğin açılışını; “Şefika Gaspıralı, ‘Dilde, Fikirde, İşte Birlik’ sözünün sahibi, fikir insanı İsmail Bey Gaspıralı’nın kızı, Kırım ve Türkistan coğrafyasında Türk kadın hareketinin lideri, 1917 yılında Kırım Halk Cumhuriyeti’nde Milletvekili ve Meclis Başkan Vekili seçilmiş ilk Türk kadınıdır. Bizler onun manevi mirasına sahip çıkarak, tüm dünya kadınlarına ışık tutmak üzere derneğimizi kurduk” ifadeleriyle yaptı. Program, Kırım Derneği Müzik ve Dans Topluluğu Cıyın Ansambli’nin Ağır Ava ve Kaytarma performansı ile başladı. İLK TÜRK KADIN MİLLETVEKİLİ ŞEFİKA GASPIRALI Ardından Kırım Tatar Millî Meclisi (KTMM) Üyesi, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Prof. Dr. Gayana Yüksel konuşma yaptı. Şefika Gaspıralı’nın ömrü boyunca eğitim, eşitlik, insan hakları ve aydınlanma üzerine çalışmalar yürüttüğünü dile getiren Yüksel, 1917 yılında Kırım Halk Cumhuriyeti’nde Milletvekili ve Meclis Başkan Vekili olarak seçilmesinin dünya tarihindeki kadınların mücadelesi için önemli bir gelişme olduğunu vurguladı. Yüksel, Şefika Gaspıralı’nın üstlendiği bu görevlerle dünyada bir ilki gerçekleştirdiğini de sözlerine ekledi. Şefika Gaspıralı’nın hem Kırım hem de Türk dünyasındaki yeri ve önemine işaret eden Yüksel, "Tomris Hatun’dan Canike Hanım’a, Süyümbike’den Nene Hatun’a, Şerife Bacı'ya, Bacıyan-ı Rum’dan Sabiha Gökçen’e ilk Türk devleti Göktürk Kağanlığı kadınlarından günümüz liderlerine kadar örnekler, Türk kadınının en zorlu koşullarda bile nasıl bir güç kaynağı olabileceğini göstermektedir. Bugün de Türk kadınının tarihten gelen bu güçlü liderlik ve katkı geleneği, çağdaş dünyada da devam etmektedir. Bilim, sanat, politika, askerî, spor ve diğer pek çok alanda Türk kadınının başarıları dikkat çekmektedir” ifadelerini kullandı. "AMACIMIZ; KADINLARIN EŞİT HAKLARA SAHİP OLDUĞU BİR DÜNYA YARATMAKTIR" Yüksel sözlerine son verirken başkanlığını yaptığı Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin hedeflerinden şu ifadelerle bahsetti: Bizler inanıyoruz ki Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği, dünya kadınlarının ve hususen Türk dünyası kadınlarının bilgiye, kaynaklara ve kendilerini geliştirme fırsatlarını sağlamanın yanı sıra kadın haklarının korunması, kültürel bilinç ve toplumsal eşitlik konularında güçlü bir farkındalık yaratacaktır. Amacımız; kültürel, toplumsal, ekonomi ve siyasî alanlarda kadınların güçlü bir şekilde varlık gösterdiği eşit haklara sahip olduğu bir dünya yaratmaktır. Yüksel’in konuşmasının akabinde Şefika Gaspıralı’nın hayatını anlatan belgesel gösterildi. Büyük bir ilgiyle takip edilen belgesel sunumunun ardından Ukrayna’nın Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Oleksiy Çernışev konuşma yaptı. "BİRLİK, İSMAİL GASPIRALI'NIN 'DİLDE, FİKİRDE, İŞTE BİRLİK' SLOGANINA YENİ BİR SOLUK KAZANDIRACAK" Sözlerine Türkçe bir şekilde, “İyi akşamlar” diyerek başlayan Çernışev, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin Ukrayna ve Türkiye Cumhuriyeti kadınları arasındaki iş birliğini güçlendirmeye katkı sağlayacağını söyledi. Birliğin Şefika Gaspıralı’nın adını taşımasının sembolik olduğunu ifade eden Çernışev, “Bu yeni kurulan birlik, Sayın İsmail Gaspıralı’nın ‘Dilde, Fikirde, İşte Birlik’ sloganına yeni bir anlam ve soluk kazandıracaktır. Çünkü bizim ortak dilimiz sivil halka yönelik saldırı ve terörü kınama dilidir” dedi. Çernışev, Ukrain ve Kırım Tatarlarının işgal altındaki toprakların özgürlüğüne kavuşması konusunda ortak düşüncede olduğunun altını çizdi. ŞEFİKA GASPIRALI'NIN AZERBAYCAN'A ETKİLERİ Kürsü konuşmaları, Bakü Devlet Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Nüşabe Sadıhlı ile devam etti. Şefika Gaspıralı’nın büyük Türk dünyasının önderi ve idolü olduğunu belirtti. Şefika Gaspıralı’nın Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin kurucularından Nesib Bey Yusufbeyli’nin eşi olduğunu hatırlatan Sadıhlı, Gaspıralı’nın Azerbaycan’a yönelik etkilerinden söz etti. Şefika Gaspıralı’nın ikinci vatanının Azerbaycan olduğunu vurgulayan Sadıhlı, “Şefika Hanım, Kırım’ın işgalinden sonra Azerbaycan’da yaşadı ve burada Azerbaycan halkının eğitimi için çalışmaya başladı. 1907’de Ermeniler Gence’yi talan ederken Şefika Hanım, ‘Burada büyük bir facia yaşandığını gözlerimle gördüm. Ama bundan da büyük bir facia insanların bilgisizliğiydi’ sözlerini içeren bir yazı yazmıştı.” diyerek Gaspıralı’nın eğitime verdiği önemin altını çizdi. KARABAĞ GİBİ KIRIM DA BİR GÜN KURTULACAK! Sadıhlı, Azerbaycan’da da kültürlü kadınların olduğunu ve Şefika Gaspıralı’yla ilmi yaymak için birlikte çalışmalar yürüttüklerini belirtti. Sadıhlı, “Şefika Hanım bütün varlığıyla kadın maarifçiliği uğruna mücadele eden bir kadındı. Hayatımdaki en büyük izi budur” dedi. Ayrıca Sadıhlı konuşmasının sonunda, Azerbaycan toprağı Karabağ'ın bir zamanlar işgal altında olduğunu ancak kurtarıldığını, Ukrayna’nın bir parçası olan Kırım’ın da bir gün özgürlüğüne kavuşacağını ifade etti. "ONUN BAŞARILARININ ARKASINDA SARSILMAZ BİR İRADESİ VARDI" Tanıtım toplantısında; Ukrayna’nın en çok kadın üyeli, ilk teşkilatlanmasını Kırım’da gerçekleştiren Ukrayna Kadınlar Birliği Başkanı, Barış Elçisi Leokadiya Gerasımenko konuşma yaptı. Şefika Gaspıralı’nın; Kırım, Azerbaycan ve Türkiye’deki kadınların hakları ile eğitimlerine yönelik ihtiyaçlarını savunduğuna vurgu yapan Gerasımenko, “Onun başarılarının arkasında sarsılmaz bir irade vardı. Hayatın tüm darbelerine rağmen son nefesine kadar cesurca direndi” ifadelerine yer verdi. Kısaca Ukrayna Kadınlar Birliğinden söz eden Gerasımenko, Rus saldırıları altındaki Ukrayna’nın mevcut durumunu anlattı. Son 3 yıl içinde Ukraynalı askerlerin gücü, diplomatların uzmanlığı ve halkın güveni ile Ruslara karşı mücadele ettiklerini ifade eden Gerasımenko, bu bağlamda birlik olarak kadınlara yardımcı olduklarını bildirdi. UKRAYNA KADINLAR BİRLİĞİ İLE ŞEFİKA GASPIRALI ULUSLARARASI KADIN BİRLİĞİ ARASINDA İŞ BİRLİĞİ YAPILACAK Gerasımenko, Ukrayna Kadınlar Birliği olarak 14 Aralık 2024 tarihinde Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği ile iş birliği mutabakat zaptı imzalayacaklarını duyurdu. "İş birliğinin büyük bir öneminin olduğuna inanıyoruz. Her gün attığımız küçük adımların büyük değişimlere yol açabileceğine yürekten inanıyoruz. Birlikte dünyayı daha iyi bir yer haline getirmek için çalışıyoruz. Eminim ki; iş birliğimiz ortak zaferimize giden yolda tüm engelleri aşmamıza yardımcı olacak” diyen Leokadiya Gerasımenko, yürüttüğü başarılı faaliyetlerden dolayı Gayana Yüksel’e teşekkür etti. Gerasımenko; kültür diplomasisi, hoşgörü, kadın-erkek eşitliği, milletlerarası diyalog, sivil inisiyatif, gönüllülük ve diğer faaliyetlere katkılarından dolayı Yüksel’e belge takdim etti. Tanıtım toplantısı; Cıyın Ansambli’nin icra ettiği Tım Tım ve Bahçesaray Kaytarması ile devam etti. Kırım Tatar halk oyunları, katılımcıların beğenisini topladı. "İSTEDİK Kİ; TÜRK KADINLARI OLARAK DÜNYADAKİ TÜM MAZLUM KADINLARA EL VEREBİLELİM" Hekim, yazar, sivil toplum gönüllüsü ve Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Üyesi Serra Menekay, 2017 yılında kaleme aldığı “Şefika: İsmail Gaspıralı’nın Kızı” isimli kitabından dizeler okudu. Menekay’ın kaleme aldığı satırlar katılımcılar tarafından alkışla karşılandı. Öte yandan Menekay, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu ve kurtarıcısı Mustafa Kemal Atatürk’ün ebedî istirahatgâhına yaptıkları ziyarette, Anıtkabir Özel Defteri’ne yazılan cümleleri okudu. Menekay şu ifadelere yer verdi: Anadolu Türklerinin kurtarıcısı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu, büyük lider Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği olarak huzurunuzdayız. Sizin kurduğunuz ve temellerini kadim Türk kültürüne oturttuğunuz modern Türkiye Cumhuriyeti'nin kadınları olarak köklerimizin uzandığı tüm coğrafyalardan size saygı, selam ve hürmet getirdik. Sizin Türk Tarih ve Türk Dil Kurumlarını kurarkenki vizyonunuzu ve bize işaret ettiklerinizi anlayarak Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğini kurduk. Derneğimize ilk Türk kadın milletvekili Şefika Gaspıralı’nın adını verirken istedik ki; 1917 yılında Kırım Halk Cumhuriyeti'nde Milletvekili ve Meclis Başkan Vekili seçilmiş değerli bir Türk aydını olan Şefika Gaspıralı yolumuza ışık olsun. İstedik ki; biz de o ışıkla aydınlanan yolda köklerimizden beslenerek büyüyelim ve kollarımızı ihtiyaç duyan tüm dünya kadınlarına uzatalım. İstedik ki; Türk kadınları olarak dünyadaki tüm mazlum kadınlara biz el verebilelim. İstedik ki; bizler de tıpkı sizin bir asır önce yaptığınız gibi emperyalizme karşı her daim mazlumların yanında durabilelim ve bunun lideri olacak bir dernek olabilelim. İstedik ki; sizi anladığımızı biliniz ve ruhunuz şad olsun. Tanıtım programı, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğine gönül ve emek verenlere çiçek ve plaket takdimi ile sona erdi. Katılımcılar daha sonra kokteyl davetine geçti.

Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinden Anıtkabir ziyareti

Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği, tanıtım toplantısı ve kokteyli öncesi 12 Aralık 2024 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve kurtarıcısı Mustafa Kemal Atatürk'ün kabrini ziyaret etti. Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği üyeleri ile birlikte Ukrayna Kadınlar Birliği Başkanı Leokadiya Gerasımenko da ziyarette yer aldı. MOZOLEYE ÇELENK BIRAKILDI Ziyarette ilk olarak Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Prof. Dr. Gayana Yüksel ve beraberindeki üyeler, Atatürk mozolesine çelenk bıraktı. Ardından Yüksel, Anıtkabir Özel Defteri'ne şu ifadeleri yazdı: Anadolu Türklerinin kurtarıcısı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu, büyük lider Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği olarak huzurunuzdayız. Sizin kurduğunuz ve temellerini kadim Türk kültürüne oturttuğunuz modern Türkiye Cumhuriyeti'nin kadınları olarak köklerimizin uzandığı tüm coğrafyalardan size saygı, selam ve hürmet getirdik. Sizin Türk Tarih ve Türk Dil Kurumlarını kurarkenki vizyonunuzu ve bize işaret ettiklerinizi anlayarak Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğini kurduk. Derneğimize ilk Türk kadın milletvekili Şefika Gaspıralı’nın adını verirken istedik ki; 1917 yılında Kırım Ahali (Halk) Cumhuriyeti'nde Milletvekili ve Meclis Başkan Vekili seçilmiş değerli bir Türk aydını olan Şefika Gaspıralı yolumuza ışık olsun. İstedik ki; biz de o ışıkla aydınlanan yolda köklerimizden beslenerek büyüyelim ve kollarımızı ihtiyaç duyan tüm dünya kadınlarına uzatalım. İstedik ki; Türk kadınları olarak dünyadaki tüm mazlum kadınlara biz el verebilelim. İstedik ki; bizler de tıpkı sizin bir asır önce yaptığınız gibi emperyalizme karşı her daim mazlumların yanında durabilelim ve bunun lideri olacak bir dernek olabilelim. İstedik ki; sizi anladığımızı biliniz ve ruhunuz şad olsun. Başta Kırım Tatar kadınları olmak üzere Türk dünyası kadınlarının haklarını savunan, Ağutsos 2014 tarihinde kurulan Uluslararası Şefika Gaspıralı Kadın Birliği, bugün tanıtım toplantısı ve kokteyl gerçekleştirecek.

Şefika Gaspıralı doğumunun 138. yılında ABD'de konuşulacak

Kırım Tatar aydını, Tercüman gazetesinin kurucusu, Türk dünyasının abide şahsiyetlerinden biri olan fikir insanı İsmail Bey Gaspıralı'nın en büyük yardımcısı ve kızı, Türk kadın hareketinin öncüsü Şefika Gaspıralı, Kırım Tatarları başta olmak üzere tüm Türk dünyası sevdalıları tarafından anılıyor. Bu kapsamda doğumunun 138. yılında Şefika Gaspıralı dünya ülkelerinde tanıtılmaya devam ediyor. ŞEFİKA GASPIRALI ABD'DE TANITILACAK Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği ABD Temsilciliği ve Kırım Türkleri Amerikan Birliği bünyesindeki İsmail Gaspıralı Okulu tarafından "Kadın Lideri Öncülerinden Şefika Gaspıralı" başlıklı tanıtım programı düzenlenecek. ABD'nin New York kentindeki Kırım Türkleri Amerikan Birliğinde 19 Ekim 2024 tarihinde icra edilecek olan etkinlikte; Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği ABD Temsilcisi Huriye Altan açılış konuşması gerçekleştirecek. Ardından Leyla Memetova "Şefika Gaspıarlı Kimdir?" sunumunu Kırım Tatarca, Esma Resulova ise İngilizce yapacak. Huriye Altan'ın “Women’s Rights, Activist and Politician” başlıklı İngilizce sunumunun ardından okulun öğrencileri şiir dinletisi gerçekleştirecek ve Kırım Tatar halk oyunları sergilenecek. Saat 15.00'te başlayacak olan program Altan'ın kapanış konuşmasıyla sona erecek. ŞEFİKA GASPIRALI KİMDİR? 20. yüzyıl başlarında "Dilde, Fikirde, İşte Birlik" diyerek Türk dünyasında kültürel ve siyasi uyanışın önderliğini yapan ve ebedileştiren ünlü gazeteci, eğitimci, politikacı ve reformcu İsmail Bey Gaspıralı'nın kızı, Türk kadınının millî ve medenî uyanışının önemli bir figürü olan Şefika Gaspıralı, 14 Ekim 1886’da Kırım’ın Bahçesaray şehrinde hayata gözlerini açtı. Babası, bütün Türk milliyetçilerinin mutlaka tanıması gereken aydın ve Tercüman gazetesinin kurucusu İsmail Bey Gaspıralı, annesi ise Kazan Tatarlarının tanınmış Türkçü âilelerinden Akçura âilesine mensup Zühre Hanım’dır. Türkçülüğün önde gelen isimlerinden Yusuf Akçura da Şefika Hanım’ın dayısının oğludur. Şefika Hanım’ın hem anne hem de baba tarafı eğitime her zaman büyük önem verdi. Zühre Hanım, vefat ettiği 1903 senesine kadar matbuat işleriyle uğraşarak, dönemin sosyal ve siyasi meseleleriyle yakından ilgilenerek bu yönüyle kızına rol model oldu. Şefika Gaspıralı okuma-yazmayı babasından öğrendi; daha sonra eğitimine babasının Kırım'daki Usûl-ü Cedit Mektebi'nde devam etti. Annesinin vefatından sonra 17 yaşında evin sorumluluğunu üstlenen Şefika Gaspıralı, bir yandan da Tercüman gazetesinin yayınlarının yönetimi, yazışmaları ve Rusçadan çevirilerin yapılması, posta ve dağıtım işleri konularında babasının en önemli yardımcısı oldu. Şefika Hanım ilk yazısını 1903'de Tercüman'da yayımladı. Bu sıralarda Şefika Hanım, babasını sıkça ziyaret eden gençlerden Genceli Nesib Bey Yusufbeyli ile tanıştı. Siyasi konularda başlayan mektuplaşmalarının duygusal yakınlaşmaya dönüşmesiyle iki genç 1906 yılında evlendi. Şefika Gaspıralı, 1906-1912 yılları arasında, dünyanın ilk kadınlara özel dergisi haftalık Âlem-I Nisvân dergisinin yönetimini üstlendi. Buradaki ilk yazısı da Kırım Tatar masalları ve folklorüne dairdi. Kadın hürriyeti, erkek-kadın eşitliği, kadının her alanda eğitim ve çalışma hakkı gibi temel konularda tohumlar eken Şefika Gaspıralı, ayrıca 1. Kırım Tatar Milli Kurultayı Başkanlık divanı üyesi ve iki dönem milletvekili oldu. Ayrıca Moskova’da gerçekleşen Bütün Rusya Müslümanları Birinci Kongresi’nde de yönetim kurulu üyeliğine seçildi ve Müslüman Türk kadınları içinde siyâsete giren ilk kadın oldu. 30 Nisan 1919’da Bolşeviklerin Kırım’ı işgal ettikten sonra Şefika Gaspıralı ailesi ile birlikte Bahçesaray’dan ayrılmak zorunda kalarak Bakü’ye geldi. Burada, Azerbaycan Halk Eğitim Bakanlığına bağlı çocuk okullarında eğitim verecek eğitimcileri yetiştirmek gâyesiyle kurslar açtı. Bolşevikler Bakü’yü de işgal edip kocası Nesip Yusufbeyli’yi şehit edince, Şefika Gaspıralı bağımsız tek Türk devleti olan Türkiye’ye kaçmak zorunda kaldı. Kırım’da ve bütün Türk coğrafyasında kadınların lideri olan Şefika Hanım, Türkiye’de maddî sıkıntılar çekti; dikiş dikerek, hastânede, yetimhânelerde, Kızılay’da çalışarak hayatını idâme ettirdi. Yaşadığı sıkıntılara rağmen siyasi faaliyetlerden geri durmayan Şefika Hanım, 1930’da Kırım Kadınlar Cemiyeti’ni kurdu. Bu cemiyeti kurarak, Kırım’da yaşayan Türklerin çektiği zulmü bütün dünya kamuoyuna duyurmak istedi. 35 yaşında geldiği Türkiye'de 54 yıl yaşan Şefika Gaspıralı uzun yıllar Kızılay'a hizmet etti. Ayrıca Kırım Dergisi, Emel Dergisi için yazılar yazdı. Şefika Gaspıralı kendi hayatı ile birlikte Rusya'daki Türk Kadın Hareketi'ni bir kitap haline getirmeyi planlıyordu. Bu konuda elinde bulunan belgeleri Necip Hablemitoğlu ve Şengül Hablemitoğlu'na verdi. Bu çalışma daha sonra "Şefika Gaspiralı ve Rusya'da Türk Kadın Hareketi (1893-1920)" ismiyle yayımlandı. 31 Ağustos 1975 tarihinde İstanbul'da hayatını kaybeden Şefika Gaspıralı Zincirlikuyu Asri Mezarlığına defnedildi.

Ankara’da Türk kadın hareketinin öncüsü Şefika Gaspıralı tanıtıldı

İrem Kaya / QHA Ankara Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği , 5 Ekim 2024 tarihinde “Kadın Aydınlanmasının Öncülerinden Şefika Gaspıralı” adlı panel düzenlendi. Saat 13.30'da başlayan panel, Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi'nde bulunan Ahmet İhsan Kırımlı Sosyal Tesisi Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi'nde faaliyet gösteriyor. ???? “Kadın Aydınlanmasının Öncülerinden Şefika Gaspıralı” adlı panel, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin organizasyonlarıyla pic.twitter.com/ts5Wkq8mh9 — QHA - Kırım Haber Ajansı (@qha_kirimhaber) 5 Ekim 2024 Panelin katılımcıları; yazar Serra Menekay “Bir kadın direniş lideri olarak Şefika Gaspıralı” , Azerbaycan Kültür Derneği Kadın Kolları Başkanı Nesrin Askeran Ünal “Azerbaycan'dan Türkiye'ye Şefika Gaspıralı” , Şikago Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Bölümünde araştırmacı olarak görev yapan Gül Banu Kayır Üçsu “İlmî kaynaklarda Şefika Gaspıralı” ve son olarak Şefika Gaspıralı'nın soyundan gelen, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde Yüksek Lisans yapmakta olan Gülnara Seyitvaniyeva “Şefika Gaspıralı ve Aile” sunumu gerçekleştirdi. Ayrıca panele; Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Başkanı Mükremin Şahin, Kırım Derneği Genel Başkan Yardımcısı İsmet Yüksel, Kırım Vakfı Başkanı Tuncer Kalkay, Necla Kalkay, Kırım Tatar Teşkilatları Platformu ve Kırım Gelişim Vakfı Başkanı Ümit Şilit, Ukrayna'nın Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı Denis Zolotaryov, Kazan Tatar tarihçi, araştırmacı yazar, çevirmen Roza Kurban, Ankara Kazan Tatarları Kültür Dayanışma Derneği, Azerbaycan Kültür Derneği temsilcileri ve Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği yönetim kurulu üyeleri Saadet Aslan Bayar, Ülkü Aksel, Pınar Ayhan, Evelina Kemileva, Doç. Dr. Nariye Seydametova, Gönül Şamilkızı, Prof. Dr. Zühal Yüksel ve diasporadan isimler katılım sağladı. Panel, Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) üyesi ve Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Doç. Dr. Gayana Yüksel ile Tuvgan Til İnternet Sitesi Koordinatörü Oya Deniz Çongar Şahin’in konuşmalarıyla başladı. Yüksel, Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği hakkında bilgi verdi. Birliğin çalışmalarının yalnızca Kırım’da, Ukrayna’da veya Türkiye’de ses bulmasını değil, tüm uluslararası topluma ulaşmasının hedeflendiğini belirtti. Yüksel, kadın birliğindeki ilk etkinliğin Şefika Gaspıralı’nın tanıtılması hususunda olmasının büyük bir önemi olduğunu ifade etti. ŞEFİKA GASPIRALI, TÜRK KADIN HAREKETİNİN TOHUMLARINI ANNESİ ZÖHRE HANIMDAN DEVRALDI İlk konuşmacı yazar Serra Menekay, Şefika Gaspıralı’yı konu alan kitabı “Şefika”yı yazarken ulaştığı bilgileri aktardı. Menekay, konuşmasına Şefika Gaspıralı’nın hayatından, babası, "Dilde, fikirde, işte birlik" şiarının büyük öncüsü, fikir adamı, eğitimci ve yazar, yayıncı İsmail Bey Gaspıralı’nın faaliyetlerinden bahsederek başladı. Şefika Gaspıralı’nın Tercüman gazetesindeki faaliyetlerinden, Usul-i Cedid okullarından, Alem-i Nisvan dergisinden bahseden Menekay, Türk Müslüman Kadın Hareketinin başlamasında Tercüman gazetesinin etkili olduğunu vurguladı. Şefika Gaspıralı’nın destekleriyle Tercüman gazetesinin tüm Rusya’daki Türk kadın örgütlenmesinin basın organı haline geldiğini ifade etti. Konuşmacı, Tercüman gazetesinde babasının yanında çalışan Şefika Gaspıralı’nın, Türk kadın hareketinin tohumlarını atan annesi Zöhre Hanımdan bu tohumları miras aldığını vurguladı. Menekay, 1917 yılında Kırım’da yapılan Kurultay seçimlerinde, 5 kadın milletvekilinin Şefika Hanımın sürdürdüğü kadın hareketi sayesinde KTMM'ye seçildiğini belirtti. Menekay, Türk kadın hareketinde ilk olmayı başarmanın sırrının yüksek entelektüel düzey ve yüksek ahlak düzeye sahip olmak olduğunu vurguladı. Ayrıca Menekay, Kırım Tatar halkının millî lideri ve Ukrayna Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nun şu sözünden bahsetti: Bizim milli hareketimizin prensiplerinden birisi silah kullanmamaktır. Terör kullanmak İslam prensiplerine, İsmail Gaspıralı’nın presiplerine aykırıdır. Bir hareketin arkasında masum insanların kanı dökülecek olsa, bir çocuğun göz yaşı dökülecek olsa o başarı, başarı değildir. Menekay, konuşmasını Şefika Gaspıralı’nın sözleriyle bitirdi: Şimdi bana göre bir kadın hareketine katılan kadınların öncelikle düşünce sistemlerinin kafa yapılarının gelişmiş olması gerekir. Bu kadınlar her türlü kompleksin ve kişisel menfaat hesapları gibi şeylerin üzerine çıkmayı başarabilmelidir. Manevi yönleri güçlü olmalıdır. Tolerans sahibi ve anlayışlı kişiler olmalıdırlar. Halktan kopuk hiçbir hareket başarıya ulaşamaz. O yüzden halkla iç içe ilişkiler içinde olmalıdırlar. Böyle bir harekete kalkışanlar akıl almaz anlamsızlıklar ve dirençle karşılaşabileceklerini bilmeli ve bu durumda metanet gösterme erdemine sahip olmalıdırlar. Yürekleri vatan aşkı ve millet sevgisiyle dolu olmalıdır. Davalarına büyük bir samimiyetle bağlı, fikirleri ve imanları güçlü, milli konularda ilim, irfan sahibi olmalıdırlar. Böyle kadınlar arttıkça zaten toplum da yücelir. -Şefika Gaspıralı İLMÎ KAYNAKLARDA ŞEFİKA GASPIRALI Panele çevrimiçi sunumu ile katılım sağlayan Gül Banu Kayır Üçsu, ilmî kaynaklarda Şefika Gaspıralı’ya yer verilmesinden bahsetti. Şefika Gaspıralı üzerine yoğunlaşan çalışmaların onun etkin olduğu “kadın hakları, eğitim ve yayıncılık” alanlarını kapsadığını belirtti. Şefika Gaspıralı’nın kadın haklarını ele aldığı, kadın haklarını iyileştirmek adına faaliyetlerde bulunduğunu ve kadın hareketlerinin öncüsü olduğunu vurgulayan Üçsu, aynı zamanda Müslüman kadın örgütlenmesiyle feminizm hareketinin de başlangıcını temsil ettiğini vurguladı. AZERBAYCAN’DAN TÜRKİYE’YE ŞEFİKA GASPIRALI Azerbaycan Kültür Derneği Kadın Kolları Başkanı Nesrin Askeran Ünal ise Şefika Gaspıralı’nın 89 yıllık hayatında doğup büyüdüğü topraklar olan Kırım’dan, evlilik nedeniyle geldiği Azerbaycan’dan ve canını korumak adına evlatlarıyla göç ettiği Türkiye’deki yaşamından bahsetti. Konuşmacı Ünal, Şefika Gaspıralı’nın hayatının geçtiği bu üç toprağın da Türk toprağı olmasının, yaşadığı acılara en büyük teselli olduğunu vurguladı. Ünal, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin ideologu ve ikinci Başbakanı Nesip Yusufbeyli ile evlenerek Azerbaycan'a gelini olan Şefika Gaspıralı'nın Azerbaycan için de büyük önem taşıdığını belirtti. Konuşmacı Ünal, önemli şahsiyetlerin eşi ve kızının ortaya çıkması yanı sıra Şefika Gaspıralı'nın Azerbaycan'daki kadın hareketlerine katılmasıyla ve oradaki kadın sivil toplum örgütleriyle iletişim kurmasıyla da kendi önemli bir şahsiyet haline geldiğini vurguladı. Şefika Hanım'ın eşi Nesip Bey'i kaybetmesinin ardından Azerbaycan'da zor zamanlar yaşadığını söyleyen Ünal, Mustafa Kemal Atatürk'ün Bolşevik İhtilali ile işgal edilen Türk topraklarında neler yaşandığından haberdar olmak için bir mümessillik kurduğunu belirtti. Azerbaycan'daki mümessilin Memduh Şevket Esendal olduğunu ifade eden Ünal, Esendal'ın Şefika Gaspıralı'yı çocuklarıyla birlikte trene bindirerek Türkiye'ye kaybettiğini kaydetti. Bir süre Kars'ta durduktan sonra İstanbul'a gelen Şefika Gaspıralı'nın burada da boş durmadığını ve çeşitli çalışmaların yapıldığını, Kırım Müslüman Cemiyeti ve Kırım Kadınlar Birliğinde aktif rol aldığını belirtti. Ünal, son olarak Şefika Gaspıralı'nın 1930 yılında duyurduğu bir bildiride yer alan cümlelere dikkat çekti: Kırım'ın demografik olarak soykırımı tabidir. Kırım harcanıyor. Bir tarih gelecek, Kırım'da Kırım Tatarı kalmayacak. ŞEFİKA GASPIRALI'NİN SOYUNDAN: GÜLNARA SEYİTVANİYEVA Panelde katılmayı sağlayan Şefika Gaspıralı'nın soyundan gelen ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde Yüksek Lisans yapmakta olan Gülnara Seyitvaniyeva da Şefika Gaspıralı'nın soyundan ve aile ilişkilerinden bahsedildi. Gaspıralı ayrıntıları detaylı olarak soy ağacını veren Seyitvaniyeva, Şefika Gaspıralı'nın soyundan şahsiyetleri anlatarak konuşmasını sonlandırdı.

Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği ilk toplantısını yaptı!

Şefika Gaspıralı Kadın İnisiyatifi, resmî başvuru sürecini 20 Ağustos 2024 tarihinde tamamlanmasının ardından faaliyetlerini “Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği” adıyla kurumsal kimliğe sahip bir sivil toplum kuruluşu olarak sürdürecek. Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Derneği kurucu üyelerinin ilk resmî toplantısı, 24 Ağustos 2024 tarihinde Dr. Ahmed İhsan Kırımlı Sosyal Tesisi'ndeki Bekir Sıtkı Çobanzade Kütüphanesi'nde gerçekleştirildi. Toplantıda Doç. Dr. Gayana Yüksel, Oya Deniz Çongar Şahin, Saadet Aslan Bayar, Ülkü Aksel, Pınar Ayhan, Dr. Serra Menekay Öncel, Evelina Kemileva, Doç. Dr. Nariye Seydametova, Gönül Şamilkızı, Prof. Dr. Zühal Yüksel ve Necla Kalkay’dan oluşan Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin 11 kurucu üyesi hazır bulundu. Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı, Kırım Tatar Milli Meclis (KTMM) Üyesi, İstanbul Üniversitesi ve Tavriya Milli Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gayana Yüksel oldu. Derneğin Kurucu Yönetim Kurulunda yer alan isimler ise şu şekilde: “Başkan : Doç. Dr. Gayana Yüksel Başkan Yardımcısı : Oya Deniz Çongar Şahin Sekreter : Ülkü Aksel Sayman : Saadet Aslan Bayar Üye : Pınar Ayhan Üye : Dr. Serra Menekay Öncel Üye : Gönül Şamilkızı Üye : Prof. Dr. Zühal Yüksel Üye : Evelina Kemileva Üye : Necla Kalkay Üye : Doç. Dr. Nariye Seydametova” Şefika Gaspıralı Kadın İnisiyatifi, 2016 yılının mayıs ayında Kırım Derneği Genel Merkezi bünyesinde Kırım Derneği Genel Başkanı Mükremin Şahin’in önerisiyle Dilşad Ekinci Uludağ, Saadet Aslan Bayar, Asuman Özel, Oya Deniz Çongar Şahin, Gülnur Ağıral, Necla Kalkay, Nilay Aktaran ve Ülkü Aksel tarafından kurulmuştu. ŞEFİKA GASPIRALI ULUSLARARASI KADIN BİRLİĞİ Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Başkanı Doç. Dr. Gayana Yüksel 25 Ağustos 2024 tarihinde yaptığı paylaşımda birliğin amaçları ve vizyonuna ilişkin şu ifadelere yer verdi: “Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği Türk dünyası kadınlarının sosyal, kültürel ve eğitimsel gelişiminde öncü bir güç olmayı amaçlıyor. Farklı kültürlerden ve milletlerden kadınları bir araya getirerek Kırım Tatar mirasının yanı sıra kadın haklarının ve toplumsal eşitliğin korunarak yaygınlaştırılması için ortak çalışma platformu oluşturmayı hedefliyor. Kökeni ne olursa olsun her kadının potansiyelini ortaya çıkararak adil ve eşit bir toplum inşa etme sürecine katkıda bulunma fırsatına sahip olduğu bir dünya hayal ediyor. Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliğinin misyonu kadınları bilgi, kaynak ve kendini gerçekleştirme fırsatlarıyla destekleyerek gelişimine katkıda bulunmaktır. Birlik aynı zamanda Kırım Tatar kültürü ve tarihi hakkında farkındalığı artırmayı, kadın haklarını korumayı, diyalog ve iş birliği için platformlar oluşturmayı, toplumun eşitlik, hoşgörü ve karşılıklı anlayış temelinde gelişmesine katkıda bulunacak kültürel değişimi teşvik etmeyi hedefliyor. Dernek, Türk kadın aydınlanmasının önemli liderlerinden biri olan Şefika Gaspıralı’nın hayatı, çalışmaları ve faaliyetlerini örnek alarak Türk ve dünya kadınlarına Şefika Gaspıralı’nın bıraktığı miras ışığında sosyal, kültürel ve sosyo-ekonomik alanlar başta olmak üzere insan hayatının her alanında destek olmak, kadınları aydınlatıcı, temsil kabiliyetlerini arttırıcı faaliyetler yürütmek, kadınlar arasında yardımlaşma ve dayanışmayı artırmak amacı ile kurulmuştur. Türk dünyasının önemli bir parçası olan Kırım’ın Bahçesaray şehrinde doğan Şefika Gaspıralı, Türk kadın aydınlanmasının önde gelen bir ismi olarak kadınların eğitimi ile iş, sanat, sanayi, ticaret ve siyasi alanda daha çok temsil edilmeleri için çalışmalar yapmıştır. Şefika Gaspıralı, 1917 yılında Kırım’da yapılan, kadınların seçme ve seçilme hakkına sahip olduğu Kırım Halk Cumhuriyeti seçimlerinde 5 kadın milletvekilinden biri olarak Kırım Tatar Millî Kurultayına (Kırım Tatar Parlamentosu) seçilmiş ve bu parlamentonun oylarıyla tarihteki ilk kadın parlamento başkan vekili olmuştur. Onun hayatı Türk ve dünya kadınları için eşsiz bir örnektir. Kırım Tatar kadınları her zaman siyasî, ilmî ve sosyal alanlarda aktif olmuşlardır. Kırım Tatar halkının yarısını kadınlar oluşturuyor ve bu kadınlar, ailelerine, evlerine, çocuklarına bakarken aynı zamanda toplumsal görevlerini de yerine getirerek önemli başarılara imza atıyorlar.”

#Şefika Gaspıralı Uluslararası Kadın Birliği