#Iklığ

Türkistan’dan Anadolu’ya bir çalgı: Yaşayan son ıklığ ustası Emin Kök hayatını kaybetti

Türk yaylı çalgılarının atası olarak bilinen beş bin yıllık ıklığın son üretici ve son üstadı Emin Kök, 25 Ocak 2025 tarihinde 85 yaşında vefat etti. Antalya’nın Serik ilçesinde yaşayan Kök, kabak kemanenin atası olarak bilinen ve yörüklerin geleneksel çalgısı olan ıklığın yaşayan son ustasıydı. Büyük usta, ömrünü geçirdiği Serik ilçesinin Demirciler Mahallesi’nde toprağa verildi.  Anadolu Yörük kültürünün simge isimlerinden biri olarak bilinen Kök, 2017 yılında Anadolu Ajansına (AA) verdiği röportajda ıklığ çalma sanatının kendisinden sonra yok olacağına dair olan endişelerini paylaşmıştı.  Öyle ki, “5 oğlum var, hiçbirisi bu işe heves etmedi. Ben öldükten sonra bu iş kapanacak. Ancak şimdi 5 yaşında olan bir torunum var. O çok meraklı gibi görünüyor ama kırabilir diye ıklığı eline veremiyorum. Biraz büyüdükten sonra torunuma ıklığ çalmasını öğreteceğim” ifadelerini kullanan Kök, kendine bir çırak aradığını söylemişti. TÜRKLERİN İLK YAYLI ÇALGISI: IKLIĞ En eski Türk kemençesi olan ıklığ (oklu), etimolojik olarak “Ik” (ok) ve “ık” (olan) kelimelerinin birleşmesinden oluştu. Diğer Türk lehçelerinde “ık”, “uk”,” ıyuk”ve “igil” gibi isimlerle de adlandırılan ıklığ, ilk olarak Uygur Türkleri tarafından çalındı. Iklığ, Türklerin Türkistan’dan batıya doğru olan göç sürecinde ise Anadolu’ya taşındı. Iklığ, sap, gövde (klavye), kanat (sap ve klavye arasındaki bölge), tekne (kabak), eşik ve ayak bölümlerinden oluşur. Bununla beraber “sürgaaç”, sürgeç” veya “çubuk” adı verilen yay ile çalınan ıklığın gövdesi, su kabağından; yayı ise, at kılından yapılır.