Bir Uygur Türkü daha cezaevine gönderildi
Norveç'teki Uygur Fonunun aktardığı bilgilere göre, İlham Tohti'yi gözetleyen hapishane görevlisi Gapur Abdurreşit, 2024 yılı şubat ayında "devlet gizliliğini ihlal etme" suçlamasıyla tutuklandı.
Fonun aktardığına göre Abdurreşit, Tohti’nin hapishanede hastalandığını ve Çinli yetkililerin tedavi etmediğini ifşa ettiği için 7 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
İLHAM TOHTİ KİMDİR?
Çin işgalindeki Türk toprağı Doğu Türkistan'ın Artuş şehrinde, 1969 yılında dünyaya gelen Tohti o dönem "Merkez Milliyetler Üniversitesi" olarak bilinen bugünkü adı Kuzeydoğu Normal Üniversitesi ve Ekonomi Okulu olan kurumdan mezun oldu. 2006 yılında "Uygur Online" adında bir internet sitesi kuran Tohti burada Çin ve Uygur ilişkilerindeki sosyal meseleleri irdeleyen makaleler kaleme aldı. 2008'de Tohti Çinli yetkililer tarafından diasporadaki fanatik Uygurlar ile Çin içindeki Uygurlar arasında bağ oluşturmakla suçlandı ve internet sitesi kapatıldı.
BÖLGESEL ETNİK ÖZERKLİK YASASI
Daha sonra 2009'da Tohti, Özgür Asya Radyosuna (RFA) verdiği röportajda Çin hükûmetinin Doğu Türkistan'da göçmen işçilerin girmesine izin veren politikasını eleştirirken Uygur kadın işçilerin Çin'in doğusuna iş bulmak için göç etmeye başladığından bahsetti. Röportaj sırasında Uygur Özerk Bölgesi Valisi Nur Bekri'yi de eleştiren Tohti, Bekri'ye Çin'in 1984 yılına ait Bölgesel Etnik Özerklik Yasası'nı daha keskin şekilde yorumlaması ve uygulaması için çağrıda bulundu. Tohti bu röportajın ardından gözaltına alındı ve bölücülükle suçlanarak sorgulandı.
ÇİN HALK CUMHURİYETİ BÖLGESEL ETNİK ÖZERKLİK YASASI ÇELİŞKELİ
Uygurların Mandela'sı olarak anılan Tohti daha önce Çin hükûmetinin bizzat talebi üzerine, henüz hapse girmeden birkaç ay önce taslağını hazırladığı ve doğrudan Doğu Türkistan sorununu ele alan bir rapor Daxiong Gonghui sitesinde yayınlanmıştı. Tohti hazırladığı raporda Uygur kökenli üniversite öğrencilerinin sadece yüzde 17’sinin iş bulabildiğini, tüm Uygur nüfusunun sadece yüzde 10’unun şehirde yaşadığını, nüfusun çoğunun Uygur olmasına rağmen iş bulma konusunda Uygurlar’ın ayrımcılığa uğradığını, Han Çinlileri’nin tercih edildiğini belirtmişti. Öte yandan bu durumların Çin Halk Cumhuriyeti Bölgesel Etnik Özerklik Yasası 23. maddesinde belirtilen ve devlet daireleri ve işletmelerinde yapılan iş alımlarında etnik azınlıklara öncelik verilmesi ibaresiyle çeliştğini açıkça dile getirmişti.
2019 YILINDAN BU YANA NOBEL BARIŞ ÖDÜLÜ'NE ADAY GÖSTERİLDİ
Tohti, Çin yönetimi tarafından 23 Eylül 2014 tarihinde göstermelik bir duruşmada sözde "bölücülük" ile suçlanmış ve müebbet hapis cezasına çarptırılmıştı. Tohti onlarca hürriyet ve insan hakları ödülüne layık görüldü. Öte yandan Tohti, 2019 yılından bu yana Nobel Barış Ödülü'ne aday gösteriliyor. Tohti, 2020 ve 2023 senelerinde finalistler kategorisinde beş adaydan biri olmuştu.
Web.tv
