“Bir Zamanlar Dobruca: İki Dünya Savaşı Arasında Kırım Tatar Milli Hareketi” kitabı çıktı
Şerife Beyza Satılmaz / QHA ANKARA
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Filiz Tutku Aydın Bezikoğlu, Köstence Ovidius Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Metin Omer ve Varşova Üniversitesi Doktorant Edige Burak Atmaca tarafından kaleme alınan “Bir Zamanlar Dobruca: İki Dünya Savaşı Arasında Kırım Tatar Milli Hareketi” kitabı neşredildi.
Sekiz bölümden oluşan kitap, altın varaklı bir şekilde Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) tarafından 500 adet basıldı. İçindeki fotoğrafların en kaliteli şekilde restorasyonuna ve basılmasına önem verildi. Eser, Kırım Milli Arşivindeki Selim Ortay'ın fotoğraf albümünü gün yüzüne çıkarmak üzere hazırlandı.
Kitabın takdim kısmında YTB Başkanı Abdullah Eren’in yazısı yer aldı. Eren takdim yazısında şu ifadelere yer verdi:
“Bu çalışma, Türkiye, Romanya, Polonya, Ukrayna tarihleri ve uluslararası Türk tarihi araştırmalarına katkıda bulunacak olmasının yanında, adı geçen coğrafyalar arasında geçmişteki verimli kültürel iş birliklerini ve diyalogları hatırlatarak bugün de Balkan coğrafyasındaki farklı toplumların bir arada yaşama kültürünün oluşturmasında bir rehber olacaktır.
Geçmişimizi yad etmek ve yeni nesillere hakkıyla aktarmak, tarihin bizlere yüklediği kutsal bir sorumluluktur. Bu anlamda Kırım Tatarlarına ilişkin hafızanın korunmasını sağlayacak bu çalışmada emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunuyor, başta Kırım Tatarları olmak üzere, tüm soydaşlarımızı saygıyla selamlıyorum.”
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Filiz Tutku Aydın Bezikoğlu, “Bir Zamanlar Dobruca: İki Dünya Savaşı Arasında Kırım Tatar Milli Hareketi” adlı kitaba ilişkin Kırım Haber Ajansına (QHA) bilgi verdi.
Bezikoğlu, kitabın fikrinin kendisinin Kırım Milli Arşivindeki bazı fotoğraflara erişmesi ile ortaya çıktığını söyledi. Bezikoğlu, Kırım Milli Arşivi ile ilgilenen Avukat Ünsal Aktaş’ın kendisi ile fotoğraf albümünü paylaştığını ve bu albümde Kırım millî hareketinin duayenlerinden Selim Ortay’ın 1930’lu yıllarda Dobruca'ya Kırım milli hareketi temsilcileriyle birlikte yaptığı gezinin gün be gün fotoğraflayarak koyduğunu aktardı.
KIRIM TARİHİNDE TARAK TAMGALI İLK ANIT
Bezikoğlu albüm kapsamında fotoğraflara ilişkin “Bu fotoğraflar arasında Dobruca’da birçok köyden toplu fotoğrafı var. Mehmet Niyazi'nin anıtını dikmişler. Ki, Kırım tarihinde Tarak Tamgalı ilk anıttır. Onun mezarına bir anıt yaptırılıyor. Bu vesileyle Romanya'da 4 bin kişinin katıldığı büyük bir tören düzenleniyor. Orada siyasi mürşidimiz Cafer Seydahmet Kırımer bir konuşma yapıyor. Yine o konuşmanın fotoğrafları, halkın ne kadar dikkatli dinlediği ve bununla birlikte başka diğer önemli olayların fotoğrafları albümde yer alıyor.” diyerek örnekler verdi.
Selim Ortay'ın fotoğraf günlüğüne bağlı kalmadıklarını söyleyen Bezikoğlu, kitabın diğer yazarlarından olan Dr. Metin Omer’in Romanya arşivlerinden Mecidiye Medresesini bulduğunu ifade etti. Bezikoğlu, Mecidiye Medresesinin Kırım Tatarları açısından öneminde dikkat çekti ve buradan da fotoğrafların kitapta yer aldığını söyledi.
Fotoğrafların antropolojik değeri olduğunu belirten Bezikoğlu, “O dönemde halkımız nasıl görünüyor? Ne gibi kıyafetler giyiyor? Okulları nasıl? Ne gibi sosyal faaliyetleri var? Dobluca'daki iki savaş arası dönemde halkımızın nasıl göründüğü, nasıl bir hayatı olduğu, evlerinin biçimlerine kadar burada görebiliyoruz.” dedi.
“İNSANLAR EVLERİNİN KİREMİTLERİNİ GÖÇ EDEBİLMEK İÇİN SATMIŞLAR”
Bezikoğlu, “Son olarak kitap göç fotoğraflarıyla bitiyor. Çünkü biliyorsunuz ki, Türkiye-Romanya arasındaki göç anlaşması vesilesiyle Dobruca’dan çok büyük bir göç oldu. Gemileri aylarca bekledikleri için göç kervanlarının köstence limanının etrafında biriktiğine, halkın perişan olduğuna dair fotoğraflar var. Gerçekten üzücü ve acıklı fotoğraflar var. Mesela insanlar evlerinin kiremitlerini göç edebilmek için satmışlar. Bu evlerin fotoğrafları var. Bu şekilde o dönem yaşanmış çok önemli olayların hem Kırım Tatar milli hareketinin hem oradaki Tatarlarının durumunun Dobruca'daki fotoğraflarla görselleştirerek bir profilini vermiş olduğumuz düşünüyoruz.” ifadelerini kullandı.
KİTAP TÜRKÇE, ROMENCE VE İNGİLİZCE OLMAK ÜZERE ÜÇ DİLDE HAZIRLANDI
Bezikoğlu bu noktada şu ifadeleri kullandı:
“Bütün dünyada okunmasını istiyoruz. Çünkü burada Kırım Tatarlarının Romanya'da bir zamanlar yaşadıkları hayat var, unutulmuş bir tarih var. Bu bilinmiyor. Bunun bilinmesini istiyoruz. Onun dışında kitabın Romence dilinde olması ile de Türk-Romen ilişkilerine katkıda bulunmak istiyoruz. Çünkü Kırım Tatarlarının, Romanya tarihinde çok büyük önemi var. Onlar Romanya'nın her zaman hem sadık hem de saygın bir azınlığı. Romanya, Kırım Tatarlarının zaten gitmesini istemiyor. Çünkü hiç sorun çıkartmayan çok çalışkan insanlar olduklarını düşünüyor. Fakat Türkiye Cumhuriyeti kurulduğu için Türkiye Büyükelçisi Hamdullah Suphi Tanrıöver mutlaka bu çalışkan insanları Türkiye Cumhuriyeti'ne katkıda bulunması gerektiği konusunda çok büyük lobi yapıyor. Sonuçta imzalanan göç anlaşmasıyla Kırım Tatarları Türkiye’ye iskanlı olarak yerleştiriliyor .“
“Bir Zamanlar Dobruca: İki Dünya Savaşı Arasında Kırım Tatar Milli Hareketi” kitabı Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü (DÖSİMM) sitesinde satışa sunulacak. Romanya/ Köstence'de Eylül 2024’te kitapla ilgili resim sergisi yapılacak.
