Kırgızistan Haberleri - Son Dakika Kırgızistan Haber Güncel Gelişmeler

Kırgız yemeği beşparmağın UNESCO listesine alınması için başvuru hazırlanıyor

Merkezi Bakü'de bulunan Türk Kültür ve Miras Vakfına bağlı Türk Gençlik Derneğinin Başkanı Çınara Aytmatova, bir basın kuruluşuna verdiği röportajda derneğin Kırgızistan'ın kültürel yemeği "beşparmak"ın UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi'ne alınması için bir başvuru çalışmalarını başlattığını kaydetti. "BEŞBARMAK NEREDEYSE MİLLİ RUHUMUZUN BİR SİMGESİDİR" Aytmatova, verdiği röportajda beşparmak yemeğinin Türkistan'ın hemen hemen tüm halkları arasında yaygın olduğunu ancak Kırgızistanlılar arasında milli yemekler listesinde özel, baskın bir yer tuttuğunu belirtti. "Halkımız için beşbarmak neredeyse milli ruhumuzun bir simgesidir. Şarkılar ve eserler yazılmıştır, her Kırgız düğününün zorunlu bir özelliğidir. Kısacası, beşbarmak kültürümüzün ve tarihimizin ayrılmaz bir parçasıdır" şeklinde konuşan Aytmatova, ülkenin beşparmağı UNESCO listesine dahil etme başvurusunu hazırlamak için çalışmaların sürdüğünü ifade etti. ULUSLARARASI BEŞPARMAK FESTİVALİ DÜZENLEMEYİ PLANLIYORLAR Beşparmağı tanıtmak için bir girişim grubu oluşturulduğunu vurgulayan Dernek Başkanı, "Bu gruba meslektaşlarım ve kıdemli yol arkadaşlarım dahil. Ülkemizde tanınmış bir kültür figürü olan Assol Moldokmatova'dan grubumuza liderlik etmesini istedik." ifadelerini kullandı. Ayrıca Aytmatova, beşparmağı UNESCO'ya tanıtma çalışmalarının bir parçası olarak, başkent Bakü'nün en büyük restoranlarından birinde prömiyeri yapılacak uluslararası bir beşparmak festivali düzenlemeyi planladıklarını sözlerine ekledi. KIRGIZLARIN GELENEKSEL MİLLİ YEMEĞİ: BEŞPARMAK Kırgız ve Kazak halklarının en meşhur ve en köklü yemeklerinden biri olan beş parmak, adını yemeğin beş parmak ile yenmesinden almıştır. Eski Türk göçebe kültüründe çatal-kaşık yerine ellerle yemek yaygındı. Bu gelenek hâlâ bazı yerlerde sürmektedir. Beşparmak, genellikle at eti ya da koyun etiyle yapılır. Et, uzun süre haşlanarak yumuşatılır. Yanında ince açılmış hamur şeritleri (erişte gibi) ile birlikte servis edilir. Üzerine et suyu (şorpo) dökülerek sıcak olarak sunulur. Beşparmak, sadece bir yemek değil, aynı zamanda bir misafirperverlik ve paylaşma geleneğidir. Düğünlerde, cenazelerde, törenlerde ve büyük aile buluşmalarında hazırlanır. Yemeğin sunumu da önemlidir: en yaşlı ya da en onurlu misafirlere en iyi et parçası verilir. Beşparmak, Türk dünyasının ortak kültürel miraslarından biri olup Kırgızistan’da milli gurur kaynağıdır. Hem doyurucu hem de tarihi anlam taşıyan bu yemek, Kırgızların gelenek, töre ve sofra kültürünü yansıtır.

Türk Dünyası ve Pir-i Türkistan: Kırgızistan'da Yesevi Yolu ve Mirası paneli

"Türk Dünyası ve Pir-i Türkistan: Yesevi Yolu ve Mirası" başlıklı panel; 2 Haziran 2025 tarihinde Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te, Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesinin (KTMÜ) ev sahipliğinde gerçekleşti. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi öncülüğünde sürdürülen "Yesevi Yolu ve Mirası" adlı projeye, Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı, Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) ve Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) destek sağladı. Manas Üniversitesinde gerçekleşen ve Türk dünyasının manevi lideri olarak nitelendirilen Hoca Ahmed Yesevi'yi konu alan panel ile Türk dünyasının gönül coğrafyasını Ahmet Yesevi'nin irfan mirası etrafında yeniden anlamlandırması ve bütünleştirmesi amaçlandı. AHMET YESEVİ'NİN KIRGIZİSTAN'DAKİ MANEVİ MİRASI VE ETKİLERİ KONUŞULDU Ahmet Yesevi'nin Türkistan'daki etkisi, çağdaş Türk dünyasındaki yansımaları ve manevi mirasının genç kuşaklara aktarılmasının ele alındığı panelin açılış konuşmasını, KTMÜ Rektörü Prof. Dr. Alpaslan Ceylan ile Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Alpaslan Aşık yaptı. Üniversitedeki "Ahmet Yesevi'nin Kırgızistan'daki Manevi Mirası ve Etkileri" başlıklı panelin moderatörlüğünü ise Proje Koordinatörü Prof. Dr. Sadullah Gülten gerçekleştirdi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesinden Prof. Dr. Haşim Şahin "Hoca Ahmed Yesevi ve Türk Dünyası", Prof. Dr. Abdullah Gündoğdu "Türk Şuubiye Hareketi ve Ahmet Yesevi", Prof. Dr. Fatih Ünal "Türk Şuubiye Hareketi ve Ahmet Yesevi" ile KTMÜ'den Yrd. Doç. Dr. Negizbek Şabdanaliyev "Kırgızistan'da Hoca Ahmed Yesevi ile Divan-ı Hikmet Üzerine Yapılan Çalışmalar ve Divan-ı Hikmet'in Kırgızca Çevirileri" adlı sunumlarını yaptı. PROJE, TÜRK DÜNYASININ ORTAK MANEVİ KODLARINI GÜÇLENDİRMEYİ AMAÇLIYOR Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Mesut Karakulak da Anadolu Ajansı (AA) muhabirine yaptığı açıklamada, "Yesevi Yolu ve Mirası" projesinin, yalnızca bir kültürel etkinlikler dizisi olmadığını aynı zamanda Türk dünyasının ortak manevi kodlarını güçlendirmeyi amaçlayan çok katmanlı bir kültürel diplomasi girişimi olduğunu belirtti. Karakulak, projenin, dijital külliyat oluşturma, Türk Dünyası İnanç Haritası hazırlama ve gençlere yönelik bilinçlendirme faaliyetleri gibi sürdürülebilir hedeflerle genişlemeye devam edeceğini kaydetti.

Birleşik Krallık, Kırgızistan'ın Avrupa'daki önemli stratejik ortağı olmaya devam ediyor

Kırgızistan Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı Edil Baisalov ile Birleşik Krallık'ın İstanbul Başkonsolosu, Doğu Avrupa ve Orta Asya Ticaret Komiseri Kenan Poleo 2 Haziran 2025 tarihinde bir görüşme gerçekleştirdi. Gerçekleşen görüşmede taraflar; siyasi diyaloğun geliştirilmesi, ticari ve ekonomik bağların güçlendirilmesi, altyapı projelerinin hayata geçirilmesi ve işçi göçü konularını ele aldı. Birleşik Krallık'ın Kırgızistan'ın Avrupa'daki önemli bir stratejik ortağı olmaya devam ettiğini belirten Baisalov, Kırgızistan'ın 700 milyon dolar tutarındaki ilk Eurobond'larının Londra Borsası'nda işlem görmesinin ülkenin yatırım imajını geliştirmede önemli bir adım olduğunu kaydetti. İKİ ÜLKE ARASINDA ORTAKLIKLAR DEĞERLENDİRİLDİ İki ülke arasında gelecek vaat eden projelere özellikle dikkat edildi. Concrete Canvas ile pilot iş birliği ve Çüy bölgesinde bir tesisin inşası, Narın bölgesindeki Kokomeren Nehri üzerinde bir hidroelektrik santrali inşa etme projesi ve Boston Consulting Group (BCG) ile kritik minerallerin kullanımına yönelik bir strateji geliştirmek için bir ortaklık değerlendirildi. MEVSİMLİK İŞÇİ PROGRAMININ ETKİNLİĞİ ELE ALINDI Öte yandan, 2024 yılı sonundan bu yana Avrupa ülkeleri içerisinde Birleşik Krallık, Kırgızistan'dan ürün ithal eden en büyük ithalatçı oldu. Ayrıca, iki ülke arasında Mevsimlik İşçi Programı'nın etkinliği de kaydedildi. 8 binden fazla Kırgızistan vatandaşının halihazırda Birleşik Krallık'ta istihdam edildiği ve yıllık kotanın 17 bin kişi olduğu belirtildi. Taraflar, ortaklığın daha da genişletilmesi ve yeni etkileşim biçimlerinin geliştirilmesi konusunda karşılıklı ilgi duyduklarını teyit ettiler.

Kırgızistan ekonomisi hızla büyüyor

Avrasya Kalkınma Bankası, haftalık makroekonomik raporunu yayımladı. Rapora göre Kırgızistan'nın gayri safi yurtiçi hasılası (GSYH), 2025'in ilk dört ayında yüzde 11,7 oranında büyüdü. KIRGIZİSTAN EKONOMİSİNİN ANA İTİCİ GÜÇLERİ NELER OLDU? Analistlerin raporda belirttiği üzere; Kırgızistan'ın ekonomik büyümesinin ana itici güçleri, GSYİH dinamiklerinde yüzde 2,6 puanlık bir artış sağlayan sanayi sektörü oldu. Ekonomik büyümeye inşaat sektörü yüzde 2,5 katkı sağlarken; iç ticarette ise bu yüzde 2 oranında oldu. Uzmanların analizine göre, sunulan veriler Kırgızistan'da istikrarlı bir makroekonomik duruma işaret ediyor. Ana sektörlerde istikrarlı bir büyümenin gözlenmesi de ülke için önem arz ediyor. MİLLİ PARA BİRİMİ İSTİKRARINI KORUYOR Ayrıca, Kırgızistan'da ana sektörlerin yanında ülkede tarım ve hayvancılık göstergeleri de iyileşmiş durumda ve sosyal açıdan önemli olan malların fiyatları da istikrarlı seyrediyor. Bu durum, enflasyonist süreçleri frenliyor ve milli para biriminin istikrarını da koruyor.

Kırgızistan’da sınır çatışmalarında şehit olan askerler için anıt açıldı

Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, 28 Mayıs 2025 tarihinde Ata-Beyit Milli Tarih ve Anıt Kompleksi'nde Kırgızistan devlet sınırını savunurken ölen askerlerin anısını yaşatmak ve toplumsal hafızada yer etmesini sağlamak amacıyla inşa edilen anıtın açılış törenine katıldı. Cumhurbaşkanı Caparov'a Kırgızistan Bakanlar Kurulu Başkan Yardımcısı ve Devlet Milli Güvenlik Komitesi Başkanı Kamçıbek Taşiyev (Kamchybek Tashiev) ve diğer yetkililer eşlik etti. Askerler anıtın örtüsünü kaldırdıktan sonra, Kırgızistan Milli Marşı okundu. Anıta çiçek bıraktıktan sonra, katılımcılar hayatını kaybeden askerleri bir dakikalık saygı duruşuyla andı. Üç el saygı atışının yapılmasının ardından Kuran-ı Kerim okudu. Son olarak kahramanların yakınlarıyla bir araya gelen Cumhurbaşkanı Caparov, kahramanların cesaretlerinin Kırgız halkının hafızasında sonsuza dek yaşayacağını kaydetti.

Bişkek’te 8. Dünya Halklarının Destanları Festivali düzenlenecek

Kırgızistan’ın başkenti Bişkek, 28-30 Mayıs 2025 tarihlerinde 8. Uluslararası Dünya Halklarının Destanları Festivali’ne ev sahipliği yapacak. Kırgızistan Cumhurbaşkanlığının desteğiyle düzenlenen festival, büyük Manasçı Sayakbay Karalayev’in doğumunun 130. yılı dolayısıyla tertip ediliyor. Kırgızistan Enformasyon Spor ve Gençlik Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, festival kapsamında dünyanın çeşitli ülkelerinden destan bilimcileri ve geleneksel anlatı mirasını inceleyen akademisyenlerin katılımıyla uluslararası bilimsel-pratik sempozyumlar gerçekleştirilecek. Ayrıca göçebe halkların yaşam felsefesini yansıtan yuvarlak masa toplantıları, konferanslar ve kültürel yarışmalar da programda yer alacak. SEYTEKÇİLER DE YARIŞACAK Etkinlik çerçevesinde “En İyi Kırgız Yurdu”, “Büyük Miras” gelenekleri, “Sarkeç Göçebe” ve anlatıcılar arasında ilk kez düzenlenecek olan “Seytekçi” (Manas Destanı’nın bir kısmını bilen) yarışmaları da yapılacak. Bu organizasyon, Kırgız kültürünün en önemli miraslarından biri olan Manas Destanı’nın yaşatılmasına katkı sunmayı amaçlıyor. Festival; Kırgızistan Kültür, Enformasyon ve Gençlik Politikaları Bakanlığı, Manas Millî Akademisi, Kırgız Millî Manas Tiyatrosu ve Art-Araba Kamu Vakfı iş birliğiyle 2006 yılından bu yana düzenleniyor. Bu yıl düzenlenecek olan etkinliklerin, hem akademik hem de kültürel boyutuyla katılımcılara zengin bir program sunması bekleniyor.

Türk Devletleri Teşkilatında bir ilk!

Türk Devletleri Teşkikatı (TDT) tarafından yapılan açıklamaya göre, Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın ev sahipliğinde, 20-21 Mayıs 2025 tarihlerinde Devlet Başkanları Gayriresmi Zirvesi toplanacak. Zirveye, TDT üye devletleri Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ve Özbekistan’ın cumhurbaşkanları katılım sağlayacak. TDT Gözlemci Ülkelerinin temsilcileri ile Teşkilatın Genel Sekreteri de zirveye iştirak edecek. Zirve, TDT tarihinde ilk defa bir Gözlemci Ülke ev sahipliğinde gerçekleştirilecek. Zirve bu yönüyle Macaristan’ın Türk devletleri ile kapsamlı iş birliğini kararlılıkla derinleştirme yönündeki artan rolünü vurgulayacak. “Doğu ile Batı’nın Buluşma Noktası” temasıyla gerçekleştirilecek zirve, Devlet Başkanları için öncelikli alanlarda iş birliğini ilerletmek, bölgesel ve küresel ölçekteki ortak meseleleri ele almak adına önemli bir fırsat sunacak. Zirvenin sonunda, TDT'nin ortak vizyonunu ve stratejik yönelimini teyit eden Budapeşte Bildirisi’nin kabul edilmesi ve çeşitli önemli karar ile girişimlerin kamuoyuyla paylaşılması öngörülüyor. Gayriresmi zirve öncesinde, TDT Dışişleri Bakanları Konseyi Budapeşte’de toplanarak zirve gündemini ve devlet başkanlarının onayına sunulacak belgeleri nihai hale getirecek.

Kırgızistan'da eğitim reformu: İki yeni bakanlık kuruldu

Kırgız Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığından yapılan yazılı açıklamaya göre, Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Eğitim ve Bilim Bakanlığının kaldırılarak yerine Eğitim Bakanlığı ile Bilim, Yüksek Öğretim ve Yenilik Bakanlığı adlarında iki bakanlığın kurulmasına ilişkin kararnameyi imzalandı. YENİ BAKANLIKLARIN GÖREV ALANLARI BELİRLENDİ Kararnamede, Eğitim Bakanlığının görevi okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, genel eğitim ve temel mesleki eğitim alanları; Bilim, Yüksek Öğretim ve Yenilik Bakanlığının görevi ise bilimsel, teknik ve yenilikçi faaliyetler, yükseköğretim ve fikri mülkiyet alanları olarak tanımlandı. BAKANLIKLARA ATAMALAR YAPILDI Cumhurbaşkanı Caparov'un imzaladığı bir diğer kararname ile bu bakanlıklara atamalar da yapıldı. Buna göre, Eğitim Bakanlığına 2023 yılından bu yana Eğitim ve Bilim Bakanı olan Dogdurkul Kendirbayeva getirilirken; Bilim, Yüksek Öğretim ve Yenilik Bakanlığına ise Bahtiyar Orozov atandı. Ayrıca daha önce Cumhurbaşkanına bağlı olan Milli Tasdik Komisyonu, Kırgız Cumhuriyeti Bilim, Yüksek Öğrenim ve Yenilikler Bakanlığına bağlı Yüksek Tasdik Komisyonuna dönüştürüldü. Cumhurbaşkanlığı İdaresi Basın Servisinden yapılan açıklamada, "Bu değişiklikler, eğitim, bilim ve inovasyon alanlarındaki etkileşimlerin koordinasyonunu iyileştirmek, genç bilim insanlarını desteklemek ve yönetim verimliliğini artırmak amacıyla hayata geçirildi" ifadeleri yer aldı. TURGUNBEK UULU: ARTIK YENİ TEKNOLOJİLERİN ÇAĞI Öte yandan, Kırgızistan meclisinden güvenoyu alarak görevine başlayan bakanları kabul eden Meclis Başkanı Nurlanbek Turgunbek uulu, Eğitim ve Bilim Bakanlığının iki bakanlığa bölünmesinin sadece bu sektörün gelişimi açısından değil, aynı zamanda ülkenin geleceği açısından da doğru bir karar olduğunu vurguladı. Turgunbek uulu, bakanlara hızlı çalışmaları ve en kısa sürede sonuç göstermeleri çağrısında bulunarak, "Artık yeni teknolojilerin çağı. Üniversiteler ve bilimsel kurumlar, bilimsel keşiflerin ve icatların merkezi olmalı." ifadelerini kullandı.

Türkiye ve Kırgızistan, sosyal politika alanında iş birliğini görüştü

Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş ile Kırgızistan'ın Ankara Büyükelçisi Ruslan Kazakbaev, 6 Mayıs 2025 tarihinde bir araya geldi. Taraflar, görüşmede sosyal politika alanında ikili iş birliğinin güncel konularını ele alındı. Ailelerin desteklenmesi, kadın haklarının korunması, engelli ve yaşlılara yardım sağlanması konularına özel önem verildi. TÜRK DÜNYASINDA ORTAK KÜLTÜRE DİKKAT ÇEKİLDİ Bakan Göktaş, resmî hesabından yaptığı yazılı açıklamada 2025 Aile Yılı kapsamında, ülkeler arasındaki iş birliğini geliştirme imkanlarını ele aldıklarını ve iki ülke arasında imzalanan mutabakat zaptı çerçevesinde oluşturulacak çalışma planlarını değerlendirdiklerini aktardı. Kırgızistan'ın Türkiye açısından önemli bir ortak olduğunu vurgulayan Göktaş, açıklamasında "Türk dünyası ile sahip olduğumuz ortak kültür ve köklü bağlar, aileyi merkeze alan sosyal politikalarımıza güçlü bir zemin sunuyor." ifadeleriyle ortak kültüre ve bağlara dikkat çekti. TARAFLAR TECRÜBE PAYLAŞIMINA AÇIK Kırgız Büyükelçi Kazakbaev ise Kırgızistan'da yürütülen sosyo-ekonomik reformların önemine değinerek Türkiye ile uzman kuruluşlar düzeyinde iş birliğinin genişletilmesine ilgi duyduklarını dile getirdi. Kazakbaev, Kırgız tarafı için öncelikli alanlarda sosyal koruma alanında Türkiye'nin tecrübesini paylaşmak da dahil olmak üzere her alanda iş birliğine hazır olduklarını dile getirdi. Görüşmede, sosyal alanda ikili iş birliğinin daha da derinleştirilmesi yönündeki karşılıklı ilgi teyit edilirken, iki ülkenin ilgili bakanlıkları arasında çalışma grupları kurulması konusunda mutabakata varıldı.