Mustafa Kemal'in Çanakkale'de "İşte kazandığımız an, bu andır!" dediği hatırası
Ömer Cihad KAYA
Çanakkale Savaşları, Birinci Dünya Savaşı sırasında 1915-1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası'nda Osmanlı Devleti ile İtilaf devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir. Çanakkale, Türk ve dünya tarihinin dönüm noktalarından birisidir. Türk’ün tarihin akışına “dur” dediği topraklardır.
Çanakkale, dünyanın en yenilmez denilen, en güçlü donanmaları karşısında kahraman Türk askerinin yazdığı destansı zaferin adıdır. Türk askeri, Çanakkale’nin herhangi bir cephe olmadığını biliyordu. O cephe düşerse İstanbul düşecek ve Türk yurdunun bağımsızlığı tehlikeye girecekti. Bu yüzden Çanakkale geçilmemeliydi ve geçilmedi.
Çanakkale’yi geçilmez kılan irade, yüz yıllar süren emperyalizme, sömürgeciliğe ve mandacı zihniyete karşı Türk'ün vatan mücadelesidir. Çanakkale, Bir milletin çoluk çocuk, genç yaşlı demeden topyekûn işgale karşı cepheye koştuğu, canını hiçe sayarak istiklal ve bağımsızlık için kan döktüğü yerdir.
Gelecekte Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu olacak olan “Anafartalar Kahramanı” Kurmay Albay Mustafa Kemal, bir milletinin kaderini değiştiren bu savaşta en ön cephedeydi. Mustafa Kemal, Çanakkale Savaşı’nda "Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum" sözleriyle tarihe adını altın harfler ile kazımıştır.
Türk ordusu, Çanakkale’de kendinden katbekat fazla olan düşman kuvvetlerine karşı denizde ve karada 200 binin üzerinde şehit verdi. Çanakkale Savaşı’nda, dönemin Osmanlı Devleti sınırları içerisinden ve Türk dünyasından binlerce asker şehadet şerbetini içti. Çanakkale Boğazı'ndan kolayca geçerek Türk yurdunu işgal etmeyi düşünen dünyanın en güçlü donanmaları, Türkün çelik iradesi ile karşılaştı.
Düşman güçleri, karşılarında göğsünü siper ederek, canını vatanına sorgusuz sualsiz feda etmek için hazır Mehmetçikleri buldular. 18 Mart 1915 düşman gemilerinin Çanakkale'nin serin sularına gömüldüğü gündür.
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK VE ÇANAKKALE SAVAŞLARI
Mustafa Kemal, yaklaşık 11 ay süre boyunca Çanakkale Cephesi’nde bulunmuştur. 20 Ocak 1915’te 19’uncu Tümen Komutanı olarak cephede göreve atanmış, 10 Aralık 1915’te cepheden ayrılmıştır. Çanakkale Savaşları’na Yarbay rütbesi ile katılmış, 1 Haziran 1915’te Albaylığa terfi etmiştir. Cephede 19’uncu Tümen Komutanı, Maydos Mıntıka Komutanı, Arıburnu Kuvvetleri Komutanı ve Anafartalar Grup Komutanı görevlerinde bulunmuştur. Yararlı hizmetlerinden dolayı 30 Nisan’da Gümüş İmtiyaz Harp Madalyası’na, 17 Mayıs’ta ise Altın Liyakat Madalyası’na layık görülmüştür. Tekirdağ/Yarçeşme’den sonra Eceabat, Bigalı, Düztepe Güneyi, 180 Rakımlı Tepe Güneyi ve Çamlıtekke’yi karargâh olarak kullanmıştır.
Mustafa Kemal, Arıburnu, Anafarta ve Kireçtepe bölgelerindeki üç önemli kritik askerî müdahalesi ile Çanakkale Savaşları’nın kaderini tayin etmiştir. Bunlardan Arıburnu müdahalesi, 25 Nisan 1915 tarihinde İngilizlerin ilk çıkarma teşebbüsleri olan Arıburnu çıkarmasına karşı yapılmıştır. Conkbayırı-Anafarta müdahalesi, 6 Ağustos 1915 tarihinde ikinci çıkarma teşebbüsleri olan ve Conkbayırı-Anafarta hattını ele geçirmek teşebbüsüne karşı 9 ve 10 Ağustos 1915 tarihlerinde; Kireçtepe müdahalesi ise, Anafarta çıkarması sonrası kuşatma manevrası amacıyla yapılan Kireçtepe sırtlarını ele geçirme hedefli İngiliz girişimine karşı 16 Ağustos 1915’te gerçekleşmiştir.
Arıburnu müdahalesi, 25 Nisan 1915 tarihinde saat 04.30’dan itibaren Kabatepe açıklarından çıkarma yapan, birçoğu Avustralya ve Yeni Zelanda askerlerinden oluşan İngiliz birliklerine karşı yapılmıştır. 27’nci Alay’a bağlı kıyı gözetleme postalarıyla karşılaşan İngiliz birlikleri kısa sürede Conkbayırı sırtlarına hızlıca ilerlemişlerdir. Kocaçimen-Conkbayırı hattı tüm yarımadanın en yüksek mevkii olup burada tutunacak birliklerin, savaşın neticesini belirleyecek nitelikte olduğu muhakkak iken Bigalı’da ihtiyat tümeni olarak konuşlanmış olan 19’uncu Tümen, 25 Nisan çıkarmasının haberini saat 05.30’da almıştır; fakat düşmanın tam olarak nereye çıktığı ve miktarının ne olduğu hakkında henüz yeterli bir bilgi yoktur. Mustafa Kemal, sabahın erken saatlerinden itibaren birliklerini harekete hazır bir hale getirerek çıkarma hakkında detaylı bilgi almaya çalışmıştır. Nitekim kolordudan kesin bir emir almaksızın harekete geçme kararı vermiş ve 57’nci Alay ile bir dağ bataryasını yanına alarak Kocaçimen istikametine yürüyüşe başlamıştır. Bigalı’dan Kocaçimen’e doğru gitmek için kullanılabilecek tek yol, Kocadere’den geçmekle mümkün olabilirdi; fakat burası geniş bir düzlüğe sahip olduğu için düşman gözetleme birlikleri, bu yürüyüşü fark edebilir ve donanma ya da uçak bombardımanına maruz kalınabilir, endişesi ile Mustafa Kemal, emrindeki birlikleri Bigalı-Matikderesi-Kocaçimen istikametinde fundalık, dere ve kayalıklar arasından yürütmüştür. Kocaçimen sırtlarına gelindiğinde birliklerine 10 dakikalık bir istirahat verip Abdalbayırı-Conkbayırı istikametine gelmelerini söylemiştir. Kendisi de yanına yaverini alarak durumu yakından görmek üzere Conkbayırı’na doğru yol almış; bu esnada düşmanın çıkarma teşebbüsüne karşı koyan 27’nci Alay’a ait gözetleme postasının bazı askerlerinin Düztepe bölgesinden Kocaçimen’e doğru kaçıştıklarını görmüştür. Bizzat bu askerlerin önüne geçerek onları durdurmuş ve mevzi almalarını sağlamıştır. Mustafa Kemal, hazırladığı raporunda bunu şöyle anlatır:
– Niçin kaçıyorsunuz, dedim.
– Efendim, düşman, dediler
– Nerede, dedim.
– İşte! Diye 261 Rakımlı tepeyi gösterdiler.
– Düşmandan kaçılmaz, dedim.
– Cephanemiz kalmadı, dediler.
– Cephaneniz yoksa süngünüz var, dedim ve bağırarak süngü taktırdım ve yere yatırdım.
Bunun üzerine düşman askeri de yere yatmış ve kazanılan kısa bir müddetten sonra 57’nci Alay ve dağ bataryası bölgeye yetişmiştir. Mustafa Kemal, Ruşen Eşref’e verdiği mülakatta içinde bulunulan bu durumu, Çanakkale Savaşları’nın en önemli anı olarak değerlendirir ve İşte, kazandığımız an, bu andı der. Gerçekten de saat 10.00’da taarruza başlayan 57’nci Alay birlikleri kısa sürede Conkbayırı-Kocaçimen hattının güvenliğini sağlamıştır. Yarımadanın en yüksek tepesi olan Kocaçimen’in elde tutulması, Mustafa Kemal’in öngörüsü sayesinde olmuştur. Bu hat, neredeyse tahliyenin yapıldığı 19/20 Aralık 1915 gecesine kadar değişikliğe uğramadan Türk birliklerinin elinde kalmıştır.
Kaynakça:
Ruşen Eşref Ünaydın, Anafartalar Komutanı Mustafa Kemal ile Mülakat, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara 2001., akt: Çanakkale Cephesinde Mustafa Kemal (ATATÜRK)
Web.tv
