Emel Konferanslarında Karay Türkleri konuşuldu

Emel Konferanslarında, bu hafta “Karay Türkleri” konferansı gerçekleştirildi. Konferansın konuşmacısı Varşova Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi, Türkoloji bölümünden Dr. Anna Sulimowicz-Keruth oldu.

Emel Kırım Vakfı’nın her hafta düzenlediği Emel Fikir Kültür Konferanslarına, bu hafta Varşova Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi, Türkoloji bölümünden Dr. Anna Sulimowicz-Keruth konuşmacı olarak katıldı. “Karay Türkleri” başlıklı konuşmasında Sulimowicz-Keruth, Karay Türklerinin tarihini, inanışlarını ve bugünkü durumlarını anlattı.

Çevrimiçi olarak Zoom platformu üzerinden 7 Şubat 2021 tarihinde düzenlenen konferansa; Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) ve Dünya Kırım Tatar Kongresi (DQTK) Başkanı Refat Çubarov, Polonya'nın Ankara Büyükelçisi Jakub Kumoch, Kırım Derneği Genel Merkezi Başkanı Mükremin Şahin,  Dünya Kırım Tatar Kongresi (DQTK) Genel Sekreteri Av. Namık Kemal Bayar, Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Türkiye Temsilcisi ve Emel Kırım Vakfı Başkanı Zafer Karatay katıldı.

Varşova doğumlu olup 1988'den beri Varşova Üniversitesi Şarkiyat Fakültesi Türkoloji bölümünde çalışmalarını sürdüren Dr. Sulimowicz-Keruth, konferansta Karayların tarihleriyle birlikte en yoğun yaşadıkları şehirlere ve şimdiki durumlarına değindi. Karay Türkçesinin korunmasından Karayların nüfusuna yönelik tartışmalara değin pek çok başlıktan da bahsetti. Katılımcıların yoğun ilgisiyle, Karay Türkleri ile ilgili merak edilenlerin sorulduğu soru-cevap kısmı ile etkinlik akşam saatlerine kadar sürdü.

Takdimi Varşova Üniversitesi Tarih Bölümü Doktora Öğrencisi, Araştırmacı Edige Burak Atmaca yaparken, teşekkür konuşmasını Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) Türkiye Temsilcisi ve Emel Kırım Vakfı Başkanı Zafer Karatay gerçekleştirdi. Karatay teşekkür konuşması esnasında 2007 yılında yapımcılığını üstlendiği, Neşe Sarısoy Karatay'ın yönetmenliğini yaptığı Özü Türk Karaylar belgesinden bahsederek bu belgeselin çekimi esnasında Dr. Sulimowicz-Keruth ile görüştüklerini hatırlattı. Belgeselden görüşme anları da konferansın başlangıcında gösterildi. Karatay ayrıca Varşova'da, Emel Kırım Vakfı kurucularından olan ve Emel dergisi yöneticiliği de yapan, 4 Şubat 1999'da hayatını kaybeden Murat Yakuboğlu'nu da bu vesile ile andı.

Karaylarla ilgili akademik çalışmalar ve projeler haricinde, Polonya Karaim Derneği başta olmak üzere Karay Türklerinin sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarıyla da ilgilenen, Karayların çeşitli yayınları bünyesinde yer alan Dr. Sulimowicz-Keruth, konuşmasına Karaim ve Karay Türkü tabirlerini açıklayarak başladı.

Karaimliğin bir inanış olduğunu ifade eden araştırmacı, Yahudi gibi gösterilseler de Karay Türklerinin Musevi Türkler olduğunu açıkladı. Karaim mezhebinin 8. yüzyılda Mezopotomya ve Filistin'de ortaya çıktığını, Kuzey Afrika, Bizans ve İran topraklarına yayılmaya başladığını söyleyen Dr. Sulimowicz-Keruth, 9. yüzyılda Kırım'a ulaştığını belirtti. Karaimlerin direkt Hazarlardan gelmediklerini ancak Hazar topraklarında yaşayan bir Türk topluluğunun soyundan geldiklerini vurgulayan araştırmacı, Kırım'daki en eski Karaim yerleşimi Çufutkale'den başlayarak Ukrayna (Kırım ve Halych), Polonya ve Litvanya'daki (Trakai) Karay Türkü yerleşimlerinden, nüfus yapılarından bahsetti.

Prof. Mihail Nemeth'in son çalışmalarına atıfta bulunarak Karay Türkçesinin tek dil olarak Litvanya'nın eski başkenti Trakai'ye geldiğini ve sonradan güneye yayıldığın düşünüldüğün söyleyen Dr. Sulimowicz-Keruthi, Karay Türkleriyle alakalı en tartışmalı konunun nüfus meselesi olduğunu söyledi.

Litvanya'da birkaç yüz Karaim'in olduğunu, Trakai'de birkaç ailenin bulunduğunu ifade eden Dr. Sulimowicz-Keruth, Litvanya'da Karaimce konuşabilenlerin kayıt altına alındığı bir projeden bahsederek, Trakai dışındaki Karaimlerin dillerini daha iyi koruyabildiğinin söz konusu olduğunu bildirdi.

Ukrayna'da Halych'te 1 Karaim'in kaldığını söyleyen araştırmacı, burada bir Karaim mezarlığının ve müzesinin yer aldığını açıkladı.

Karayların ağırlıklı olarak Polonya, Ukrayna, Litvanya'da yaşadıklarını, Ukrayna ve Türkiye'de yaşayanlarının rakamlarının kesin olmadığını söyleyen Dr. Sulimowicz-Keruth, takriben Polonya'da 100, Litvanya'da 300 Karay Türkünün olduğunu söyledi.

Karay Türklerinin kültürel hususiyeytlerine de değinen Dr. Sulimowicz-Keruth, Musevilikte insan resmi yapmanın günah sayıldığını ama fotoğrafın basılmış tasvir olması sebebiyle bol bol fotoğraf çekildiklerini söyleyerek, geçmişte Karay Türklerinin çekildiği fotoğraflardan bazılarını gösterek sosyal yaşamlarından kesitler sundu. Ayrıca kıbın ve akhalva gibi geleneksel yemeklerini Karayların halen yaptığını da söyledi.

Programın tamamının Emel Kırım Vakfı YouTube kanalında yayınlanacağı duyuruldu. Hem bu konferansın hem de önceki konferanların kayıtları buradan seyredilebilir.