Türkiye Mangala Federasyonu Başkanı Özgen: Mangala'nın tanınması için önemli bir adım atıldı

Ozan Barış ERİM/ QHA Ankara

Türkiye, Kırgızistan ve Kazakistan’ın UNESCO’ya sunduğu zeka ve strateji oyunu Mangala diğer adıyla Göçürme, UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne kaydedildi. Türkiye Mangala Federasyonu Başkanı Rauf Özgen Kırım Haber Ajansı'na (QHA) konu ile ilgili açıklamalarda bulundu. Özgen, Mangala'nın UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne kaydedilmesi ile ilgili, "Oyunun tanınması adına çok önemli bir gelişme." dedi.

Kökleri derin bir geçmişe dayanan geleneksel strateji ve zeka oyunu Mangala/Göçürme insanlığın ortak mirası oldu. Türkiye, Kazakistan ve Kırgızistan ile ortaklaşa sunulan "Geleneksel Zeka ve Strateji Oyunu: Togyzqumalaq, Toguz Korgool, Mangala/Göçürme" adlı çok- uluslu adaylık dosyası, 14- 19 Aralık 2020 tarihlerinde sanal olarak düzenlenen 15’inci Somut Olmayan Kültürel Miras Komite Toplantısı’nda UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne kaydedildi. Türkiye Mangala Federasyonu Başkanı Rauf Özgen, bugün QHA'ya yaptığı açıklamada, "2015 yılında uluslararası bir Mangala turnuvasına katıldığımda oyun, Afrika oyunu olarak biliniyordu. Bu turnuvada oyunun aslında bir Türk kökenli bir oyun olduğunun mücadelesini verdim. Şu an uluslararası seviyede oyunu oynayan herkes, oyunun atasının Orta Asya'dan çıkan 9 Kumalak olduğunu kabul ediyor." diye konuştu.

"OYUN BİLİNMEDİĞİ İÇİN FEDERASYON KURULDUĞUNDA SIKINTI YAŞADIK"

Özgen, Türkiye Mangala Federasyonun kurulduğu dönemde oyunun bilinmemesinden kaynaklı sıkıntılar yaşadıklarını belirterek, "Federasyonumuz, 1 Nisan 2015 yılında kuruldu. Kurulduğumuz dönemde Mangala oyunu ülkemizde çok bilinen bir oyun olmadığı için çok ciddi sıkıntılar yaşadık. Daha çok yurt dışında bilinen bir oyundu. Afrika ve Amerika kıtasında oynanan Oware versiyonu, Türk dünyasında ise 9 Kumalak versiyonu sebebiyle yurtdışında bilinen bir oyundu. O nedenle yurt dışında Türkiye'den çok daha rahat bir şekilde ilerleyebildik. Geldiğimiz süreçte elimizden geldiği kadar her yere destek olmaya çalışıyoruz. Letonya, Altay Cumhuriyeti, Kırgızistan ve Afrika ülkelerine yani bizimle iletişim kuran herkese imkanlarımız doğrultusunda yardımcı oluyoruz. Yurt dışında düzenli olarak turnuvalar düzenliyoruz. Macaristan, Çek Cumhuriyeti, Kazakistan ve Kırgızistan'da çalışmalar var. Bizimle bağlantılı olarak Letonya'a bir grup var, Romanya'daki Tatar Türkleri ile beraber çalışmalarımız da bulunuyor. Romanya Müslüman Tatar Türkleri Demokrat Birliğinde Naim Belgin ile çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Her yıl düzenli olarak Çekya, Macaristan, Romanya, Kazakistan ve Türkiye'de ulusal ve uluslararası turnuvalar yapılıyor." dedi.

"MANGALA, TÜRK STRATEJİ VE ZEKA OYUNUDUR"

Mangala'nın oynanışı ile ilgili bilgi veren Özgen, "Mangala/Köçürme oyunu, genellikle 2 kişi tarafından oynanan; ancak 2 grubun birlikte oynamasına da imkan sağlayan Türk strateji ve zeka oyunudur. Toprağa kazılacak çukurlarda da oynanabileceği gibi oyun için tasarlanmış tahtalarda da oynanabilir. Oyun şu şekilde oynanıyor; küçük kuyu dediğimiz 12 adet kuyu bulunuyor. Her oyuncunun 6 adet küçük kuyusu var. Bir tane de hazine dediğimiz büyük kuyu var. Oyun 48 taş ile oynanıyor. Oyun başında küçük kuyulara dörder tane taş dağıtılıyor. Oyuna başlayan taraf istediği kuyudan taşları dağıtmaya başlıyor. Kurallar doğrultusunda bu şekilde hamleler yapılıyor. Taş alma durumları da olabiliyor. Alınan taş hazineye taşınıyor ve hazineye taşınan taşları biten taraf karşı tarafın taşlarını da alabiliyor. Hazine de 24'ten fazla taşı olan taraf oyunu kazanıyor." diye kaydetti.

"OYUNDA KÜLTÜREL FARKLILIKLAR BULUNUYOR"

Oyunun kültür farkından dolayı farklı şekillerde oynandığına vurgu yapan Türkiye Mangala Federasyonu Başkanı, şunları söyledi:

"Oyunda kültürel farklılıklar da yaşanıyor. Oyun askerlik mantığı üzerine kurulduğu için biz de bir tarafın taşlarını bitirmeye yönelik oynanıyor. Afrika'da oynanan Oware versiyonunda, tamamen bölgenin yaşam şartlarına göre bir mantıkla hareket ediliyor. Oware'de taşları biten tarafa taş geçirme gibi zorunlu hamleler bulunuyor ve buna açlık hamlesi diyorlar. Onlar taşlara tohum olarak bakıyor ve toprağın boş bırakılmamasını düşünüyorlar. Bizde ise oyun savaş meydanı olarak düşünülüyor ve oyuncunun rakibin taşlarını bitirmesi şeklinde bakılıyor. Bu şekilde kültürel kural değişiklikleri neticesinde bine yakın oyun bulunuyor. Aslında 1200'ün üzerinde olduğu tahmin ediliyor ama zamanla oyunun kurallarının unutulması nedeniyle sayı azalmış durumda. Türk dünyasında oynanan oyunlarda kurallar birbirine daha yakın."

"OYUNUN TÜRK KÖKENLİ OLDUĞUNU KANITLAMAK İÇİN ÇOK MÜCADELE VERDİM"

Mangala'nın UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne girmesinin çok önemli bir adım olduğunu kaydeden Özgen, "Mangala'nın UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne girmesi oyunun tanınması adına çok önemli bir gelişme. Aslında oyun biliniyor ancak farklı isimlerle adlandırılıyor. Ben 2015 yılında uluslararası bir Mangala turnuvasına katıldığımda oyun, Afrika oyunu olarak biliniyordu. Bu turnuvada oyunun aslında bir Türk kökenli bir oyun olduğunun mücadelesini verdim. Yıllarca bu turnuvaya katılan Kazakistanlı ve Kırgızistanlı oyuncular, benim bu mücadeleme şaşırdı ve benim savunmamdan sonra bu görüşü desteklemeye başladılar. Şu an uluslararası seviyede oyunu oynayan herkes, oyunun atasının Orta Asya'dan çıkan 9 Kumalak olduğunu kabul ediyor. Uluslararası anlamda bir Mangala turnuvasına Türkiye'den katılan ilk kişiyim ve bununla da gurur duyuyorum. İlk gittiğimde gözlemci olarak katıldım ancak daha sonraki sene Çek Cumhuriyetinde düzenlenen turnuvaya 30 oyuncu ile katılım sağladım." dedi.

"ÖĞRENMEK İSTEYENLERE ÜCRETSİZ EĞİTİM VERECEĞİZ"

Mangala'yı öğrenmek isteyenler için ücretsiz online eğitimlere başlayacaklarını duyuran Rauf Özgen, "Maalesef şu an profesyonel oyuncu varlığı açısından diğer ülkelerin gerisindeyiz. Ama bu konudaki çalışmalarımız güzel devam ediyor. Özellikle uluslararası yarışmalarda, varlık gösterecek oyuncular yetiştirmeyi hedefliyoruz. Genelde Mangala'nın eğitiminde yanlışlar yapılıyor. Mangala kolay öğrenilebilen ama ustalaşması zor olan bir oyun. Mangala'yı öğrenmek isteyenler için internet sitemizde kurallar bulunuyor. Bunun dışında 1 Ocak 2021 tarihinden itibaren online eğitimlere de başlayacağız. Bu eğitimleri ücretsiz olarak gerçekleştireceğiz. Öte yandan isteyenler için online olarak turnuvalar da düzenleyeceğiz." diye konuştu.