Türk milletinin Kurtuluş mücadelesinin mihenk taşı: Erzurum Kongresinin 101. yıl dönümü

1919 yılında Kurtuluş Mücadelesi veren Türk milletinin istiklali ve istikbali adına önemli adımların atılıp, kurtuluş ve ebedi bağımsızlık yolunda temel ilkelerin belirlendiği Erzurum Kongresinin 101. yıl dönümü.

MİLLİ MÜCADELENİN ÖNEMLİ SAFHASI

Büyük Türk Milletinin milli kaygı ve çalışmalarıyla, 23 Temmuz-7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da toplanarak, milli mücadelenin büyük kararlılığını, "Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz" şeklinde dünyaya duyurduğu Erzurum Kongresi'nin 101. yıl dönümü kaydedildi.

TÜRK MİLLETİNİN BAĞIMSIZLIĞININ İLANI OLDU

Atatürk ve silah arkadaşları, düşman işgali altındaki vatan topraklarını kurtarmak için bağımsızlığa giden zorlu yolu Erzurum'dan Erzurum Kongresi ile açtı. Erzurum Kongresi, Türk milletinin hiçbir baskı ve yönlendirmeyi tanımaksızın kendi hür iradesiyle milli bir refleksin hayata geçirilmesiyle, Türk milletinin var olduğu ve var olmaya devam edeceğinin en önemli ilanı oldu.

KONGRE 2 HAFTA SÜRDÜ

Atatürk'ün öncülüğünde Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı, ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilen ilk kongre olma özelliği taşıyan Erzurum Kongresi, ilk kez 23 Temmuz 1919 yılında Erzurum'da toplandı. Kurtuluş mücadelesinde, istiklal ve istikbal adına önemli adımların ve temel prensiplerin belirleneceği Erzurum Kongresi, 2 hafta sürdü.

İŞGAL ALTINDAKİ 5 İLİN ULUSAL BAĞIMSIZLIK KARARI

Kongrede, düşman işgali altındaki 5 il; Trabzon, Erzurum, Sivas, Bitlis, Van'dan ve 62 ilden gelen delege katılımıyla ilk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verildi.

KONGRE BAŞKANI MUSTAFA KEMAL

Kongreyi geçici başkan olarak Erzurum delegelerinden Hoca Raif Efendi açmış, yoklamanın ardından yapılan oylamada Mustafa Kemal Atatürk kongre başkanlığına getirilmişti. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Erzurum Kongresi'nin kapanış konuşmasında "Tarih, bu kongremizi şüphesiz ender ve büyük bir eser olarak kaydedecektir." diyerek, bundan 101 yıl önce Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin inşası olan kongrenin önemini böyle vurguladı.

ERZURUM KONGRESİ KARARLARININ ÖNEMİ

Erzurum Kongresi, toplanış şekli bölgesel olmasının yanı sıra, alınan kararları ile genel ve milli bir kongredir.

ERZURUM KONGRESİ İLE MİLLİ MÜCADELENİN "İLKLERİ"

''Milli sınırlar" ifadesi ve vatanın bütünlüğü, bölünmezliği ilk kez vurgulandı.

Bağımsızlığın önemine vurgu yapılarak manda ve himaye reddedilerek ilk kez ulusal bağımsızlığın koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verildi.

İlk kez milli sınırlardan bahsedildi ve Mondros Ateşkes Antlaşmasının imzalandığı anda Türk vatanı topraklarının parçalanamayacağı açıklandı.

İlk defa geçici bir hükumetin kurulacağından bahsedildi.

Erzurum Kongresi, Sivas kongresine bir ön hazırlık çalışması niteliğindedir.

İlk kez başkanlığını Mustafa Kemal'in yaptığı dokuz kişilik bir Temsil Heyeti oluşturuldu. Bu Temsil Heyeti bir hükumet gibi görev yapacaktır. (Temsil Heyeti'nin görevi TBMM'nin açılmasına kadar devam edecektir.)

Erzurum Kongresinin bir önemi de Batı Anadolu'da Yunan kuvvetlerine karşı mücadele eden Kuva-yı Milliye üzerinde büyük moral etkisi yaptı. Erzurum Kongresi Mustafa Kemal'in sivil olarak görev aldığı ilk yerdir.

ERZURUM KONGRESİNİN MADDELERİ

Bugünkü Türkiye Cumhuriyeti'nin var olmasında ve Milli Mücadele ruhunun Anadolu'ya taşınmasında en önemli mihenk taşlarından biri olan Erzurum Kongresi'nin maddeleri:

1 - Millî sınırlar içinde bulunan vatan parçaları bir bütündür. Birbirinden ayrılamaz (Bildiri, madde 6; Tüzük madde 3'ün açıklaması)

2 - Her türlü yabancı işgal ve müdahalesine karşı ve Osmanlı Hükûmeti'nin dağılması halinde, millet topyekûn kendisini savunacak ve direnecektir. (Tüzük madde 2 ve 3; Bildiri, madde 3)

3 - İstanbul Hükûmeti vatanı koruma ve istiklâli elde etme gücünü gösteremediği takdirde, bu gayeyi gerçekleştirmek için geçici bir hükûmet kurulacaktır. Bu hükûmet üyeleri millî kongrece seçilecektir. Kongre toplanmamışsa bu seçimi Heyet-i Temsiliye (38) yapacaktır. (Tüzük, madde 4; Bildiri, madde 4)

4 - Kuva-yı Milliye'yi (39) tek kuvvet olarak tanımak ve millî iradeyi hâkim kılmak esastır (Bildiri, madde 3).

5 - Hristiyan azınlıklara siyasî hâkimiyet ve sosyal dengemizi bozacak imtiyazlar verilemez (Bildiri, madde 4).

6 - Manda ve Himaye kabul olunamaz (Bildiri, madde 7).

7 - Millî Meclis'in derhal toplanmasını ve hükûmetin yaptığı işlerin Meclis tarafından kontrol edilmesini sağlamak için çalışılacaktır (Bildiri, madde 8).