Sovyetlere Muhalefet kitabının yazarı Edige Burak Atmaca, hariçteki Türk fikir adamlarının mücadelesini anlattı

Kırım Haber Ajansı Türkçe Sayfa Editörü Ömer Cihad Kaya'nın sunumuyla gerçekleştirilen Kırım Saati programının 29 Temmuz 2020 tarihindeki konuğu, Varşova Üniversitesi Tarih Bölümü Doktora öğrencisi, Kırım Tatarı Edige Burak Atmaca oldu.

Programın bu haftaki bölümünde Atmaca ile "Sovyetlere Muhalefet-Türk Siyasi Muhacirlerinin Bolşevik ve Türk Devrimlerine Bakışı (1923-1934)" adlı kitabı konuşuldu.

Muhaceretteki (Ülkesinden ayrılıp başka bir ülkeye göç eden) Türk fikir adamlarının milli bağımsızlık mücadeleleri ve günümüzün milli hareketlerine olan yansımalarının derinlemesine ele alındığı programda, Edige Burak Atmaca'ya konunun merak edilen yanları soruldu. Ayrıca programda Türk fikir adamlarının, Türk Cumhuriyetlerinin bugünkü yapısına ve Kırım Tatar Milli Hareketine yansımaları konuşuldu.

SOVYETLERE MUHALEFET KİTABI 1923- 1934 YILLARINDAKİ SÜRELİ YAYINLARIN BİR İNCELEMESİ

Özellikle, 1923-1934 yıllarının süreli yayınların incelemesi ile Türk fikir adamlarının çalışmalarının yer aldığı kitabının ortaya çıkış ve yazma sürecini aktaran Atmaca, eserin ana temasının yüksek lisans tezinden ortaya çıktığını kaydetti. Atmaca, daha çok cumhuriyet döneminde çıkan mecmualara yöneldiklerini belirterek, "1923-1934 dedik çünkü aslında 1919 İstanbul Hükumeti dönemi. Bu dönemde Kırım Mecmuası çıkmaya başlıyor. Kırım Mecmuasının ağırlığı siyasi muhacirlerden ziyade Kırım Ahali Cumhuriyetinin ve arkasından gelen Almanların kontrolünde olsa da kurultayın içinde olduğu hükumetlerin sesini duyurmaya çalışan ilk yayını var. Ancak biz daha çok cumhuriyet döneminde çıkan mecmualara yöneldiğimiz için sadece Kırım Mecmuası'nı tanıttık ve Azerbaycanlıların Yeni Kafkasya'sı ile başlayan ve en son Bildiriş gazetesiyle biten süreci anlattık. İki dünya savaşı arasındaki Bolşevik karşıtı siyasi muhacirleri duyurabilmek amacıyla yayınladıkları mecmualar konu edinildi." diye konuştu.

Benzer haber: Edige Burak Atmaca’nın “Sovyetlere Muhalefet” kitabı çıktı

TÜRK FİKİR ADAMLARININ ESERLERİNİN GÜNÜMÜZE YANSIMALARI

Atmaca, Mehmet Emin Resulzade, Cafer Seydahmet Kırımer, Mustafa Çokay gibi muhaceretteki Türk fikir adamlarının bugünkü Türk milliyetçiliğine, Kırım Tatar Milli Hareketine ve mevcut Türk cumhuriyetlerine olan etkilerini şöyle ifade etti:

"Bu isimler çok farklı coğrafyalardan ve siyasi koşullardan doğarak, büyüyerek ve mücadele ederek var oldu. Örneğin Mustafa Çokay Rusya'nın bir gelecek vaat etmemesiyle gerçekçi bir yaklaşımla mücadelesini bağımsızlığa çeviriyor. İlk aşamada özerklik üzerine hareket etmiştir. Keza Kırım'da da aynı şekildedir. Şubat Devrimiyle Rusya'da hükumet değişince ilk önce bölgesel milli özerklik talebiyle; sadece Kırım, Türkistan değil diğer bölgelerde de yasal süreç ile hareket etmişlerdir. Bu insanlar milli, hukuki, insani, dini tüm mücadelelerini yasal yollarla talep etmişlerdir. Bu isimlerin o günkü mücadelelerini tek taraflı olarak bu günden bakıp tek başına Türkçü, Sosyalist olarak nitelendirmek doğru değil. Rusya'daki siyasi atmosferdeki çözümlemeler Türkiye'deki gibi okunamıyor."

HARİÇTEKİ KIRIM TATAR MİLLİ MÜCADELESİ VE CAFER SEYDAHMET KIRIMER

Muhaceretteki Kırım Tatar Milli Hareketini anlatırken mutlaka Cafer Seydahmet Kırımer'e bir bahis açılması gerektiğini ifade eden Atmaca, "Numan Çelebicihan'ın şehit edilme sürecinden sonra temsiliyeti almak zorunda kaldı. Kırımer'in Türkçülüğün fikir önderleriyle teması sonucu fikriyatının gelişmesi ile Türkçülüğe geçme sürecini yazdığı kitabından izleyebiliyoruz." dedi. Program konuğu Edige Burak Atmaca, Kırımer'in diasporadaki Kırım Tatar Milli Hareketine olan etkisine de vurgu yaptı.

https://www.youtube.com/watch?v=B5WWM4QsnEc "HİÇBİR TÜRK MİLLİ HAREKETİNİ AYRI GÖRMÜYORUZ"

Kırım Tatar Milli Hareketi ve diğer Türk milli hareketlerinin birbirinden farklı olmadığının altını çizen Atmaca, tüm Türklerin sıkıntısının bir görüldüğünü belirterek, şöyle konuştu:

"Biz aynı zamanda Uygurların da içinde bulunduğu durumu duyurmaya çalışıyoruz. Kesinlikle ayrı görmüyoruz. Kafkasya'da, Doğu Türkistan'da ve Kırım'da yaşananlar malum ve bunlar birbirinden farklı değil... Biz sadece Kırım Tatar Milli Hareketi içinde Kırım ve Ukrayna'ya odaklanarak buralarda bir çözüm beklemiyoruz.

"ASIRLARDIR KARŞIMIZA ÇIKAN DEVLETLER VE SORUNLAR NEDENSE HEP AYNI…"

Çünkü Kırım'da olanların Doğu Türkistan'da olanlardan hiçbir farkı yok. Her iki bölgenin de sıkıntılarının doğduğu kaynak aynı. Kafkasya'da Suriye'de Libya'da hala nedense hep aynı ülkeler karşımızda.

"KIRIM'DA YAŞANANLAR DÜNYA ARENASINDA YAŞANANLARIN YANSIMASI"

O yüzden Kırım Tatar halkı ve Kırım, dünyadaki bu kütlevi ve siyasi arenada olanların tam bir yansımasıdır. Türkiye'nin de tüm bu olanların farkında olduğunu düşünüyorum. Kitabımda bahsettiklerim 100 yıl önce yaşananlar olsa da sorunlar, ve sıkıntıların kaynağı aynı. Biz de aynıyız. Demek ki asırlar geçse de sıkıntılar aynı. Ve biz de, bu sıkıntılara karşın tutumumuzu kırılmayarak sabit bir şekilde devam ettirmeliyiz diye düşünüyorum."