İşgalciler Kırım’daki kültür mirasını nasıl yok ediyor?

Kırım’ı işgal ettikten sonra Rusya yarımadadaki kültür mirası çalmaya ve yok etmeye başladı. Sözde restorasyon kılıfı altında yapılan tahrifat zaman zaman gündeme geldi. Ukrayna uzun süredir bu barbarlıkla mücadele etmeye çalışıyor.

Ukrayna’nın İşgal Edilen Bölgelerden ve İç Mültecilerden Sorumlu Bakanlığı, 30 Mayıs 2019 tarihinde işgal edilen Kırım’daki yasa dışı arkeolojik kazılara katılan kişi ve kurumlara karşı yaptırım uygulamaya başladığını duyurdu.

KIRIM'IN KÜLTÜREL MİRASINI HEDEF ALAN YASA DIŞI RESTORASYONLAR İÇİN YAPTIRIM

İşgalden hemen sonra 2014 yılında Rusya Federasyonu, Kırım ile Rusya’daki müzeler arasındaki akademik ilişkileri hızlı bir şekilde geri kurdu ve bunun için özel bir ağ oluşturdu. Bunu yaparak işgalci ülke uluslararası hukuk normları çiğnedi.

Ukrayna İşgal Edilen Bölgelerden ve İç Mültecilerden Sorumlu Bakan Yardımcısı Yusuf Kurkçi, Rusya ile Ukrayna arasında imzalanan uluslararası anlaşmalarda işgal edilen topraklarda arkeolojik kazıların yapılmasının yasak olduğunu hatırlattı. Ukrayna uluslararası hukukun ihlal edildiğini belgeleyerek bunun sayesinde Rus arkeologlara karşı ulusal yaptırımlar uygulandığını söyledi.

Yusuf Kurkçi konuyla ilgili olarak, "Ulusal yaptırımları uyguladıktan sonra biz bu yaptırımlar hakkında uluslararası ortaklarımıza bilgi veriyoruz. Bu da onlara yaptırım protokollerine ve usullerine göre benzer şekilde tepki gösterme fırsat veriyor. Yani ulusal yaptırımlarımız uluslararası yaptırımlara doğu atılan ilk adım" diye kaydetti.

Bahçesaray Tarih ve Kültür Milli Parkının eski Müdürü Elmira Ablâlimova da yaptırımlarının uygulanmasının kültür mirası koruma konusunda doğrudan etkili olmayacağını ifade ederek, “Doğrudan etkileyeceğini düşünmüyorum. Fakat genel olarak kültür mirası açısından alınan doğru bir karar. Önemli olan olan doğru ve profesyonel bir şekilde hazırlanması.” dedi.

Müze, bilimsel, kültür kurumları için itibarın çok önemli olduğunu kaydeden Ablâlimova, "Ukrayna, bu kurumlara karşı yaptırımlar uygulayarak, kültür mirası koruma alanında Rusların uluslararası insani hukuk normlarını ihlal etmesine dair kanıtlara sahip olduğunu gösteriyor. Böylece uluslararası ortaklarımıza söz konusu kurumların güvensizliği konusunda mesaj gönderiyoruz." dedi.

İŞGALCİLER TARİHİ ESERLERE GERİ DÖNÜŞÜ OLMAYACAK ZARARLAR VERDİ

İşgalci yetkililer yaptıkları açıklamalarda yarımadadaki kültür mirası örneklerinin korunması gerektiğini belirtiyor. Fakat gerçekte ise restorasyon adı altında kültür mirası objeleri yok ediliyor.

Bu şekilde Bahçesaray Tarih ve Kültür Milli Parkının topraklarında bulunan tarihi yapılara büyük zararlar verildi.

Elmira Ablâlimova konuya ilgili olarak, “Kültürümüzü siliyorlar. Buna karşı özel önlem almalıyız.” dedi.

Kültür mirası objelerinin aynı anda tarih boyunca belirli topraklarda yaşayan insanların etnik ve kültür süreklilik temelini oluşturduğunu belirten Ablâlimova, “Bahçesaray’daki Hansaray’ın ana binasıyla ilgili neler yapılacağını bilemiyoruz. Orada şimdiden metal bir iskelet kuruldu ve ana binanın çatısının sökme çalışmaları yapılıyor… Rus müteahhitler Han Camisinde yapılan sözde restorasyon çalışmalarını Hansaray’ın ana binasında da aynı şekilde devam ettirirse bir tarihi eser daha değerini kaybedebilir.” diyerek bunun Kırım’ın yerli halkı Kırım Tatarlarının tarihi mirasına büyük bir zarar vereceğini vurguladı.

ACELEYLE YAPILAN KAZILAR KIRIM'IN TARİHİ MİRASINA BÜYÜK ZARAR VERDİ

Arkeolog Evelina Kravçenko işgalcilerin yarımadada hızlı bir şekilde inşa ettiği projeler yüzünden (örneğin Kerç köprüsü) kazı çalışmalarının çok aceleci bir şekilde gerçekleştirildiğini ifade etti.

İşgalcilerin yürüttüğü kazı çalışmaları sırasında önemli kalıntıların yok edildiğini belirten Kravçenko, “Önemli olan eşyalar bile değil. Önemli olan bu yerde gerçekleşen yeniden yapılanma süreçleri; bulunan eşyalara dayanarak antik tarihin resmi oluşturuluyor asıl bunun önemi çok büyük.” dedi.

Köprünün inşaatı sırasında Rus arkeologların bir milyondan fazla tarihi obje bulduğunu belirten Kravçenko, “Bu objelere ne oldu bilmiyoruz. Ruslar onların Kırım’daki müzelere iletildiğini söylüyor. Ama anlayacağınız gibi biz bunu kontrol edemiyoruz. Onlar satılabilir, yarımadanın dışına çıkarabilirler. Yani tüm bu objeler risk altında.” diye kaydetti.