Ermenistan'ın korktuğu başına geliyor: Zengezur Azerbaycan'a mı verilecek?

Ozan Barış ERİM/ QHA Ankara

İkinci Karabağ Savaşı'nın ardından Ermenistan'ın Azerbaycan'a ödeyeceği tazminatın nasıl ödeneceği merak konusu oldu. Ekonomik olarak çöküşte olan Ermenistan'ın 50 milyar dolar seviyesinde olacağı tahmin edilen tazminatı nasıl ödeyeceğine ilişkin tartışmalar sürerken gündemde toprak verme seçeneği tartışılıyor. Ortadoğu Uzmanı Dr. Arif Keskin, Ermenistan'ın tazminatı toprakla ödeyeceğine ilişkin tartışmaları, Kırım Haber Ajansı’na (QHA) değerlendirdi.

Azerbaycan ordusuna karşı 27 Eylül'de başlattığı 44 günlük savaşta ağır bir yenilgi alarak, işgal altındaki Dağlık Karabağ bölgesinden geri çekilmek zorunda kalan Ermenistan'ın uğrattığı zararın tespit edilmesi için saha ekipleri incelemelere başladı. İşgal altındaki bölgelerde yapılacak incelemelerin ardından, hazırlanacak raporlar eşliğinde uluslararası mahkemelerde Ermenistan hükümetine karşı hem Azerbaycan hükumeti hem de çok sayıda mağdur vatandaşın tazminat davası açması planlanıyor. Yapılan ilk değerlendirmelere göre, Ermenistan'ın bölgede oluşturduğu zararın parasal karşılığı 50 milyar dolar olarak ifade ediliyor. Ermenistan'ın olası bir tazminat kararını ödeyecek durumunun olmaması sebebi ile toprak verme seçeneği konuşulmaya başlandı. Bu seçeneğe yönelik ilk açıklama Ulusal Güvenlik Servisi eski Başkanı David Shahnazaryan'dan geldi. Shahnazaryan, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan'ın tekrar görüşmelere gideceğini ve Azerbaycan'a Zangazur'u veriyoruz diyeceğini öne sürdü. Shahnazaryan, cephe hattında yapılan hatalara ve siyasi baskılara işaret ederek, savaşın henüz bitmediğini Azerbaycan'ın Zengezur'u da alacağını iddia etti. Ortadoğu Uzmanı Dr. Arif Keskin de Zengezur'un Azerbaycan'a verileceği iddialarına ilişkin, "Zengezur'un iade edilmesi ile Nahçıvan, kara yolu ile Azerbaycan'a bağlanmış oluyor ve bu da Kafkasya'da Türkiye'nin hakimiyet kurması anlamına gelir." dedi.

"AZERBAYCAN, TOPRAK İADESİNİ RESMİ OLARAK DİLE GETİRMEDİ"

Ortadoğu Uzmanı Dr. Keskin, Ermenistan'ın ortaya çıkan savaş tazminatını ödemesinin pek mümkün olmadığını belirterek, "Ermenistan'ın yaklaşık 30 yıldan fazla bir süreçte Azerbaycan'a verdiği zararlar dolayısıyla Azerbaycan tazminat almak istiyor. Bunun halihazırda hesapları yapılıyor, hesaplar tamamlandıktan sonra Ermenistan'ın ödeyeceği tazminat miktarı belli olacak. Azerbaycan devlet olarak da bu konuda kararlı olduğunu söylüyor. Ermenistan'ın bu parayı verip veremeyeceği söz konusu. Ermenistan'ın ekonomik olarak durumu iyi değil ve ortaya çıkan tazminatı ödemesi pek mümkün görünmüyor. Bu nedenle uzun süredir, 'para verilmiyorsa toprak verilsin' konusu tartışılıyor. Bu konu Azerbaycan'da devlet tarafından henüz dile getirilmiş bir konu değil ama basında, sosyal medyada ve diğer yerlerde bu dillendiriliyor. Verilecek toprak konusunda en önemli yer olarak da Zengezur olarak gösteriliyor. Sonuç itibarıyla Zengezur iade edildiği takdirde, Azerbaycan ve Nahçıvan, kara yolu ile tam anlamıyla bağlanmış oluyor ve Türkiye'de Azerbaycan'a kara yolu elde etmiş oluyor." dedi.

"TÜRKİYE İLE AZERBAYCAN KARAYOLU AÇILIRSA KAFKASYA'DA YENİ BİR DÖNEM BAŞLAR"

Keskin, Zengezur'un Azerbaycan'a verilmesi halinde Ermenistan'ın İran ile sınırının tamamen ortadan kalkacağına dikkat çekti. İran'ın bu nedenle Zengezur'un Azerbaycan'a verilmesini istemeyeceğinin altını çizen Keskin, şöyle konuştu:

"Ama Zengezur'un verilmesi kolay bir durum değil. Zengezur aslında Azerbaycan toprağıdır. 1920'lerde Sovyetler Birliği kurulduktan sonra günümüzde Ermenistan'ın illerini devlet vermiştir. Ama bugün Azerbaycan, Zengezur'u Ermenistan'ın resmi toprağı olarak görüyor. Azerbaycan'da Zengezur'u geri istiyoruz diyenler var ama bu devlet siyaseti değil. Eğer Zengezur Azerbaycan'a verilirse; Ermenistan'ın İran ile sınırı ortadan kalkmış olur. Şu an Ermenistan'ın Azerbaycan, Türkiye, Gürcistan ve İran'a sınırı bulunuyor. Zengezur Azerbaycan'a verildiği zaman Ermenistan'ın sorunu olan Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan sınırları kalır. İran sınırı kapandığı zaman sorunlu olduğu üç ülke tarafından kuşatılmış hale geliyor. Türkiye ile Azerbaycan karayolu açıldığı zaman Kafkasya'da yeni bir dönem başlamış olur. Bu nedenle İran'ın bu konuyu kesinlikle kabul edeceğini zannetmiyorum. Hatta İranlı bazı yetkililer bunu savaş nedeni olarak sayabileceklerini söylüyor."

"TÜRKİYE'NİN KAFKASYA'DA HAKİMİYET KURMASINI RUSYA KABUL ETMEZ"

Zengezur'un savaş tazminatı olarak Azerbaycan'a iade edilmesi ile Türkiye'nin Kafkasya'da hakim bir konuma geleceğini ve bu durumu Rusya'nın kabul etmeyeceğini ifade eden Dr. Arif Keskin, "Rusya bu duruma nasıl bakar bu da tartışmalı bir konu. Zengezur'un Azerbaycan'a iade edilmesi Kafkasya'da Türkiye'nin hakimiyet kurması anlamına gelir. Bunu da Rusya kabul eder mi bilemiyorum. 90'lı yıllarda Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa, Zengezur'da Azerbaycan'ın bir koridoru olmasını istiyordu. Ama şimdi Avrupa'nın buna sıcak bakacağını düşünmüyorum. Ayrıca Ermenistan'da hangi iktidar bu kararı verebilir? Karabağ'ın kaybedilmesinden sonra Paşinyan'ın başına neler geldiğini görüyoruz. O anlamda Ermenistan'ın da bunu kabul etmesi kolay görünmüyor ama böyle bir istekte günden güne daha fazla konuşulmaya başlanıyor." diye konuştu.