Rusya’nın Kırım’ı işgalinin 240. yıldönümü

AKMESCİT/SİMFEROPİL, 29.06.2011 (QHA) – Bugün Rusya’nın Kırım’ı işgaline doğru ilk adımın 240. yıldönümü. 29 Haziran 1771 tarihinde Vasiliy Dolgorukiy emrindeki Rus ordusu, 50 bin kişilik Kırım Tatar ve 7 bin kişilik Osmanlı ordusunun savunmasını geçerek Kırım Hanlığı’nın Osmanlı’dan ayrılmasını ardından da çöküşünün temelini hazırladı.

29 Haziran 1771 tarihinde Rus Ordusu, Kefe’de (Feodosya) Kırım Tatar ordusunu yenerek Arabat, Kerç, Yenikale, Balıklava ve Taman yarımadasına girdi. Bu çatışmadan sonra Rusya, Kırım Hanlığı’nın Osmanlı’dan ayrılmasını öngören proje hazırladı. Bazı tarihçilere göre Rusya, bu projeyi İstanbul işgalinde son engel olan Kırım Hanlığını yok etme amacıyla yaptı. Rusya’nın hazırladığı Kırım Hanlığı’na bağımsızlık sağlama projesi, 10 Temmuz 1774’te Kırım’ın Rusya’dan ve Osmanlı’dan bağımsız olmasını öngören Rusya-Osmanlı Küçük Kaynarca anlaşmasıyla neticelendi. Daha sonra Şahin Giray Kırım hanı oldu. Şahin Giray, 1783 yılına kadar iktidarda kaldı. Kırım Hanlığı Osmanlı’ya bağlı olarak 300 yıl ayakta dururken, Rusya’nın işgalinden sonra 10 yıl civarında yaşayabildi.

Rusya’nın işgalinden sonra Kırım Tatarlarının siyasi kurumları ortadan kaldırıldı, Kırım Tatar toplumu için geleneksel olan dini ve yerel özyönetim organları yok edildi. Ancak sonuç itibarıyla Kırım Tatarları için en büyük facia, Kırım Tatarlarının Kırım’dan dışlanması ve Rusya ve diğer ülkelerden göçmen yerleştirilmesi oldu. Tarihi verilere göre 1783-1793 yılları arasında Kırım Tatarlarından 380 bin hektardan fazla verimli toprak alındı. Bu topraklar, Grigoriy Potyomkin’in sekreteri Popov, kont Bezborodko başta olmak üzere Rus burjuva kesimine ve memurlara verildi.

1778 yılında Kırım’ın toplam nüfusu 527 bin civarında idi. Bu nüfusun 500 bini (yüzde 95’i) Kırım Tatarları idi. 1776-1795 yılları arasında 300 binden fazla Kırım Tatarı vebadan öldü veya Osmanlı İmparatorluğuna hicret etti.

Osman Bayramaliyev

QHA