Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterliğine Türk diplomat

Malta'da 5-6 Aralık'ta düzenlenen Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) 31. Bakanlar Konseyi Toplantısı'nda eylül ayından bu yana münhal durumda olan AGİT Genel Sekreterliği görevine Emekli Büyükelçi Sinirlioğlu'nun seçilmesi kararlaştırıldı.

İLK KEZ TÜRK GENEL SEKRETER

Büyükelçi Sinirlioğlu, Teşkilatın temelini oluşturan 1975 Helsinki Nihai Senedi'nin 50 yıllık tarihinde AGİT Genel Sekreterliği görevini üstlenen ilk Türk vatandaşı oldu.

Karar, Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya kıtalarından 57 katılımcı üyenin onayıyla alındı.

Genel Sekreter Sinirlioğlu, üç yıl süreyle görevi yürütecek.

TÜM ÜYELERİN ÜZERİNDE ANLAŞTIĞI İSİM OLDU

Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik olarak yürttüğü topyekûn işgal girişimi ve saldırıları sonrasında AGİT'te karar alma süreçleri tamamen tıkanırken, Batılı ve Doğulu ülkeler arasında temel konularda herhangi bir uzlaşıya varılamıyor.

Bir önceki Genel Sekreter'in görev süresinin 2023'te dolmasına karşın, ülkelerin herhangi bir isim üzerinde anlaşamaması nedeniyle yerine yeni Genel Sekreter atanamamış ve görev süresi dokuz aylığına uzatılmıştı. Bu bakımdan, tüm üyelerin Türkiye'nin adayı üzerinde anlaşması, Türkiye'ye olan güveni yansıtıyor.

Büyükelçi Sinirlioğlu'nun Genel Sekreterlik görevi süresince, Avrupa'da güvenlik mimarisinin temellerinin korunması başta olmak üzere, küresel barış ve istikrarı ilgilendiren birçok kritik konu gündemde olacak.

İlerleyen dönemde Rusya ile Ukrayna arasında barış görüşmeleri başlaması hâline, AGİT'in önemli bir rol üstlenmesi muhtemel bir durum olarak görülürken, Büyükelçi Sinirlioğlu'nun aynı zamanda AGİT'in etkinliğinin güçlendirilmesini teminen çaba sarf etmesi bekleniyor.

AVRUPA GÜVENLİK VE İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI

AGİT, Soğuk Savaş döneminde Doğu ve Batı Blokları arasında düzenli diyalog tesis etmek suretiyle gerginliği ve anlaşmazlık noktalarını azaltmak amacıyla bir müzakere forumu ve konferanslar diplomasisi olarak ortaya çıktı.

1970'li yıllarda Batı'nın "karşılıklı ve dengeli kuvvet indirimleri" müzakerelerine başlanması yönündeki önerisinin Doğu Bloğu tarafından kabul edilmesi üzerine, 1973'te Helsinki'de başlayan AGİK süreci sonucunda Helsinki Nihai Senedi 33 Avrupa ülkesi ile ABD ve Kanada tarafından 1975'te imzalandı.

Sovyetler Birliği'nin 1990'ların başında dağılması ve ideolojik kamplaşmanın son bulmasıyla kuruluş amacı bir ölçüde ortadan kalkan AGİK, yeni dönemin risk ve tehditlerine karşı bir uyum sürecine girdi. Bu süreçte AGİK, demokratikleşme ve insan haklarının izlenmesi gibi işlevlerine ilaveten, erken uyarı, çatışmaların önlenmesi, kriz yönetimi ve çatışma sonrası rehabilitasyon alanlarında diğer uluslararası ve bölgesel kuruluşlara göre öne çıktı.

Soğuk Savaş sonrası dönemin siyasi başlangıcını oluşturan 1990 Paris Şartı'yla, AGİK'in siyasi danışma mekanizmaları ve bir dizi daimi organ aracılığıyla kurumsallaşmasına karar verilirken, 1992 Helsinki Zirvesi'nde, Teşkilatın mevcut yapısının temelleri atıldı. AGİK nihayet 1994 Budapeşte Zirvesi'nde uluslararası teşkilata dönüşerek, AGİT adını aldı.

Teşkilat, Kuzey Amerika, Avrupa, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya ülkelerini bünyesinde barındıran yegane ve en büyük bölgesel güvenlik forumu oldu.

AGİT'in kurucu üyeleri arasında yer alan Türkiye, Teşkilatın kapsayıcı bir platform olduğuna inanırken, Avrupa-Atlantik ve Avrasya'daki güvenlik sınamalarının arttığı bir dönemde, Teşkilata daha fazla ihtiyaç duyulduğunu vurguluyor.

BÜYÜKELÇİ FERİDUN SİNİRLİOĞLU KİMDİR?

Uluslararası ilişkiler ve diplomasi alanında 40 yılı aşkın bir deneyime sahip olan Büyükelçi Feridun Sinirlioğlu Türkye'de 2015'te kurulan geçici hükûmette Dışişleri Bakanı, 2015-2016 ve 2009-2015 yıllarında Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı olarak görev yaptı. 2016-2023 yıllarında ise Türkiye'nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi görevini yürüttü. 2023'te BM Genel Sekreteri tarafından Afganistan Bağımsız Değerlendirme Özel Koordinatörü olarak atandı.

Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden doktora derecesine sahip olan Büyükelçi Sinirlioğlu, lisans eğitimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde tamamladı.