Letonya'da "BM Şartı'nın Uygulanması ve Ukrayna'nın Toprak Bütünlüğünün Yeniden Sağlanması ile Küresel Düzenin Yeniden Kurulması" başlıklı Barış Formülü’nün 5. maddesinin ele alındığı bir konferans yapıldı.
Letonya'nın başkenti Riga'da 24 Ekim 2024 tarihinde 3. Kırım Platformu Parlamenter Zirvesi düzenlendi. Zirve çerçevesinde Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy’ın önerdiği 10 maddelik Barış Formülü’nün 5. maddesinin ele alındığı, "BM Şartı'nın Uygulanması ve Ukrayna'nın Toprak Bütünlüğünün Yeniden Sağlanması ile Küresel Düzenin Yeniden Kurulması" başlıklı konferans yapıldı.
Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Ofisinden yapılan açıklamada, etkinliğe 61 ülke ve uluslararası örgütten temsilcilerinin katıldığı, Ukrayna’yı ise toplantıda çevrim içi olarak Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak ve yüz yüze olarak Ukrayna Parlamentosu Başkanı Ruslan Stefançuk’un temsil ettiği aktarıldı.
Konferansta konuşan Yermak, Rusya'nın Ukrayna'ya yönelik başlattığı saldırgan savaşı 21. yüzyılın ilk sömürge savaşı olarak nitelendirerek, benzer durumların gelecekte önlenmesi için uluslararası ilişkilerin BM Şartı'na dayalı olarak yeniden yapılandırılması gerektiğini vurguladı.
Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı, “Rusya'nın saldırganlığı uluslararası güvenliğin temellerindeki derin çatlakları ortaya çıkardı. BM'nin kendi Şartı'nın bariz ihlallerine etkili bir şekilde yanıt verme konusundaki yetersizliğini ortaya çıkardı." dedi. Yermak, adaletin sağlanması ve gerilimin önlenmesi için atılması gereken adımları şöyle sıraladı:
Rus askeri güçlerinin Ukrayna'dan tamamen çekilmesi,
Ukrayna topraklarının ilhakına dair yasa dışı kararların iptali,
Zaporijjya Nükleer Santrali’nin askersizleştirmesi ve işgalden kurtarılması,
Karadeniz ve Azak Denizi'nde seyrüsefer özgürlüğünün yeniden sağlanması.
Ukrayna Parlamentosu Başkanı Ruslan Stefançuk ise, “Dünyada bu savaşı Ukrayna kadar bitirmek isteyen bir ülke bulmak mümkün değil. Ama onu dondurmak değil, anlamlı bir barışın sağlanması gerekiyor. Bu, ancak Rus askerlerinin Ukrayna topraklarını terk etmesiyle mümkün olacaktır.” şeklinde konuştu.
Letonya Parlamentosu Başkanı Daiga Mierina, Rusya liderliğinin Ukrayna'ya yönelik saldırı suçundan dolayı adalet önüne çıkarılması gerektiğini, dünyanın ise Rus saldırganlığı kurbanları için adaleti sağlaması ve BM Şartı'nın güç kullanımına ilişkin yasağını güçlendirmesi gerektiğini vurguladı.
Estonya Cumhurbaşkanı Lauri Hussar, Volodımır Zelenskıy’nin Barış Formülü'ne desteklerini vurgulayarak, gelecekte benzer saldırganlıkları önlemek için yeni yapıya ihtiyaç duyulduğuna dikkat çekti.
Arjantin Ulusal Kongresi Temsilcisi Damian Arabia, ülkesinin Ukrayna'nın egemenliği ve toprak bütünlüğünü, ayrıca BM Şartı'nın uluslararası hukukun temel bir belgesi olarak tam olarak uygulanmasını desteklediğini bildirdi.
Konferans sonunda Ukrayna Barış Formülü'nün 5. maddesine ilişkin hazırlanan ortak bildiriye 60'tan fazla ülke ve kuruluş destek verdiğini belirtildi.
Açıklamaya göre bu konferans, Birinci Barış Zirvesi'nin devamında düzenlenen konferansların yedincisi oldu. Her bir konferansın sonucunda katılımcılar bir ortak bildiri kabul ediyor. Barış Formülü’nün 10 maddesinin tamamına dayanan konferanslardan sonra İkinci Barış Zirvesi için öneriler formüle edilecek.
UKRAYNA BARIŞ FORMÜLÜ
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskıy, 15 Kasım 2022’de katıldığı G20 Zirvesi'nde 10 maddeden oluşan Ukrayna Barış Formülü'nü sunmuştu. Cumhurbaşkanı Zelenskıy, G20 Zirvesi'nde önerdiği barış formülünde; radyasyon ve nükleer güvenliği, gıda güvenliği, enerji güvenliği, tüm mahkumların ve sürgün edilenlerin serbest bırakılması, BM Şartı'nın uygulanması, Ukrayna'nın toprak bütünlüğü ve dünya düzeninin sağlanması, Rus birliklerinin geri çekilmesi ve çatışmaların sona erdirilmesi, adaletin iadesi, ekolojik sorunların önlenmesi, gerginliğin engellenmesi ve tarafların savaşın sona erdiğini teyit etmesi konusunda belge imzalanması gibi başlıklardan söz etmişti.