Kazan Tatarı devlet adamı ve düşünür Sadri Maksudi Arsal’ın eserleri internet sitesinde toplandı
Hazırladığı eserleriyle hukuk, dilbilimi ve tarih alanlarında öncülük etmiş çok yönlü bir bilim, fikir ve devlet insanı Ord. Prof. Dr. Sadri Maksudi Arsal'ın kaleme aldığı ve hakkında yazıldığı eserler arşivlenerek yeni bir internet sitesi oluşturuldu. Arsal'ın torunu tarafından hazırlanan internet sitesi ciddi bir kaynak niteliği taşıyor.
Atatürk ilke ve inkılaplarına 1925-1935 yıllarında değerli katkılarda bulunmuş; aldığı görevler ve yayınladığı eserlerle hukuk, dilbilimi ve tarih alanlarında öncülük etmiş çok yönlü bir bilim, fikir ve devlet adamı olarak bilinilen Kazan Türkü Ord. Prof. Dr. Sadri Maksudi Arsal, kaleme aldığı ve hakkında yazıldığı enselerin bir araya getirildiği internet arşiv sitesi oluşturuldu.
Arsal'ın fikri mirasını yeni kuşaklara aktarmayı amaçlayan bu sitede, onun eserlerinden ve hakkında yazılanlardan oluşan bir arşiv sunulmaktadır. Hakkında yazılmış çok sayıda kitap ve yüzlerce makale barındırmaktadır. Arşiv akademik çevrelerin dikkatini çekmeyi ve yeni araştırmalara teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Fikir adamı Ord. Prof. Dr. Arsal'a okuyucularına bıraktığı devasa arşivde, bugüne kadar hiç görülmemiş resimleri, bilinmeyen eserleri ve ilginç belgeleri bulunmaktadır. Erişilebilen her eseri bu siteye dahil edilmiş, 1911 yılı Türk Yurdu makaleleri gibi kimi yazıları, genç nesillerin anlayacağı şekilde günümüz Türkçesine uyarlanmıştır.
Söz konusu arşive https://sadrimaksudi.org/ linkten ulaşabilirsiniz.
SADRİ MAKSUDİ ARSAL'IN HAYATI VE ESERLERİ
Türk dünyasının tanınmış düşünürlerinden, devlet adamı, hukukçu, akademisyen ve siyasetçi Kazan Tatarı Sadri Maksudi Arsal, 64 yıl önce bugün hayatını kaybetti. Türkçülüğün önde gelen isimlerinden olan Sadri Maksudi Arsal, Cumhuriyetin ilk hukuk fakültesi Ankara Hukuk Fakültesi’nin kurucu hocaları arasında yer alması ve Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu’nun kurulmasındaki katkılarıyla biliniyor.
Kazan’a bağlı Taşsu köyünde 1878’de doğan Arsal, 1888’de Kazan’ın meşhur Allamiye Medresesi’nde eğitim hayatına başladı. Tanınmış bir pedagog ve Kazan’ın önde gelen Ceditçilerinden olarak tarihe geçecek ağabeyi Ahmet Hadi Maksudi’den etkilendi. İstanbul’dan gelen çocuk romanlarını okuyarak Osmanlıca öğrenen Sadri Maksudi, bu romanlardan Robinson Crusoe’nun Osmanlıca çevirisini Kazan Tatarcasına tercüme etti.
İSMAİL BEY GASPIRALI’NIN ÖĞRENCİLERİNDEN
Ağabeyi ile birlikte 1895’te Bahçesaray’daki Zincirli Medrese’de ders vermek üzere Kırım’a giden Sadri Maksudi, burada; Türk dünyasındaki milli uyanış hareketlerinin öncülerinden ve en büyük fikir adamlarından olan Kırım Tatar siyasetçi, düşünür, yazar, eğitimci ve yayıncı İsmail Bey Gaspıralı ile tanıştı.
İDİL URAL DEVLETİ’NİN İLK DEVLET BAŞKANI SEÇİLDİ
Sorbonne Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni 1906’da bitiren Arsal, Kazan’dan üye olarak seçildiği Rusya Devlet Duması’nda Türklerin meselelerini dile getirdi. 1917’de Rusya Müslümanları Kurultayı’nın hemen akabinde kurulan ve aynı yıl Ruslar işgaliyle sona eren İdil Ural Devleti’nin devlet başkanı oldu. Rus müdahalesinin ardından Avrupa’ya hareket eden Arsal, Mustafa Kemal Atatürk ve Türk Ocaklarının daveti üzerine 1925 yılında Türkiye Cumhuriyeti’ne yerleşti. Bir süre Milli Eğitim Bakanlığı’nda görev yapan Arsal, Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’nun kuruluşlarına önemli katkılarda bulundu. Ayrıca 1931 – 1935 yılları arasında sırasıyla Şebinkarahisar ve Giresun milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) bulundu. Arsal uzunca bir aranın ardından 1950 yılında Demokrat Parti Ankara milletvekili olarak tekrar TBMM’de yer aldı. İstanbul’da 20 Şubat 1957’de vefat etti.
ESERLERİ
Türk dili, Türk tarihi ve Türklerin meseleleri etrafında çalışmalar kaleme alan Arsal’ın başlıca eserleri şöyle;
Milliyet Duygusunun Sosyolojik Esasları (1955), Türk Tarihi ve Hukuk (1947) , Maişet (1898), İngiltere’ye Seyahat (1912), Hukuk Tarihi Dersleri (1946), Türk Dili İçin (1930), İskitler-Sakalar (1933), Orta Asya Türk Devletleri (1934), Hukukun Umumi Esasları (1937), Umumi Hukuk Tarihi (1941), Hukuk Felsefesi (1946), Selçuklu ve Osmanlı Devletleri Hukuk Tarihi (yayımlanmadı).