CAB tarafından yayımlanan "İpek Yolu'nun Ötesinde: Orta Asya Kamuoyunun Çin'e Yönelik Karmaşık Görüşlerinde Yol Almak" başlıklı rapora göre, Çin'in Doğu Türkistan'daki baskıları, Türkistan coğrafyasında büyük bir endişeye yol açtı.
Bağımsız araştırma merkezlerinden "Orta Asya Barometresi" (CAB) tarafından 15 Aralık 2024 tarihinde yayımlanan son rapor, Çin'in Doğu Türkistan'daki Uygurlara ve diğer Türk ve Müslüman halklara yönelik baskıların Türkistan halkları arasında büyük endişelere yol açtığını ortaya koydu.
ÇİN’İN BORÇ TUZAĞI POLİTİKASI TÜRKİSTAN'I BÜYÜK ÖLÇÜDE ETKİLEDİ
"İpek Yolu'nun Ötesinde: Orta Asya Kamuoyunun Çin'e Yönelik Karmaşık Görüşlerinde Yol Almak" raporunda, Çin’in Türkistan ülkelerine yaptığı yatırımların, bu ülkelerdeki kamuoyunun Çin’e karşı olan algısını şekillendirdiği ifade ediliyor. Özellikle Çin’in "borç tuzağı" stratejisi, Kazakistan ve Kırgızistan gibi ülkelerde halkın Çin’e karşı daha olumsuz görüşler geliştirmesine yol açtı. Özbekistan’daki durum ise Çin’in finansal etkisinin arttığı bir dönemde, halkın Çin ile olan ilişkilerine daha fazla endişeyle yaklaştığını gösteriyor.
KAZAKİSTAN’DAKİ RUSLAR ÇİN'E OLUMLU BAKIYOR
Raporda, Kazakistan’daki etnik Rus nüfusunun Çin’e karşı daha olumlu bir tutum sergilediği, bunun ise Rusya’nın Çin ile olan ilişkilerinden kaynaklandığına dikkat çekildi. Öte yandan, Kazak halkının büyük bir kısmı Çin’e karşı olumsuz görüşler bildirdi. Türkistan halkları arasında Çin’e duyulan endişeler, özellikle bölgedeki Rus nüfusunun etkisiyle daha belirgin hale gelmiş durumda. Çin’in Türkistan'daki yatırımları, bölgede hem ekonomik hem de jeopolitik gerilimlere neden olmaya devam ediyor.
DOĞU TÜRKİSTAN'DAKİ İNSAN HAKLARI İHLALLERİNE KARŞI TÜRKİSTAN'DA TEPKİLER ARTIYOR
Raporda, özellikle Doğu Türkistan'daki Uygurlar ve diğer Türk ve müslüman halklara uygulanan soykırım, Türkistan halklarının Çin'e yönelik tutumlarını etkileyen önemli faktörlerden biri olarak gösterildi. Özellikle Kazakistan ve Kırgızistan'da, Doğu Türkistan'daki insan hakları ihlalleri konusunda yapılan gösteriler ve protestolar arttı. Ancak Özbekistan'da, bu tür gösterilerin daha az olduğu ve halkın Çin'e karşı daha temkinli bir yaklaşım sergilediği ifade ediliyor. Türkistan'daki Çin karşıtlığının, bölgedeki millî kimlik ve dinî faktörlerle şekillendiği vurgulanıyor.