Özbekistan’ın 2024 yılı ilk yedi ayında dış ticaret hacmi 36,8 milyar dolara ulaştı.
Özbekistan’ın 2024 yılının ilk yedi ayında dış ticaret hacmi 36,8 milyar dolara ulaştı ve 2023’ün aynı dönemine göre yüzde 5,3'lük bir artış gösterdi. Ancak, ülkenin 7,3 milyar dolarlık belirgin bir ticaret açığı vermesi, ithalatın 22 milyar dolara, ihracatın ise 14,8 milyar dolara ulaşması, bu açıkla ilgili endişeleri artırıyor.
İHRACAT VE İTHALAT TRENDLERİ
Özbekistan İstitastik Kurumu'nun yıllık verilere göre, toplam ticaret hacminde yüzde 5,3'lük bir artış görülürken, bu artış ihracat sektöründeki yüzde 1,1'lik azalma ile gölgeleniyor. İhracat, 2023’te 15 milyar dolardan 2024’te 14,8 milyar dolara düştü. Bu azalma, tekstil ürünleri ve bazı ham maddelerin ihracatındaki düşüşten kaynaklanıyor. Öte yandan, ithalat yüzde 10,1 oranında artarak 2023’te 19,98 milyar dolardan 2024’te 22 milyar dolara yükseldi. Bu artış, özellikle makineler, ekipmanlar ve sanayi ürünlerine olan talebin artmasından kaynaklanıyor.
ÖZBEKİSTAN'IN ANA TİCARET ORTAKLARI
Özbekistan’ın en büyük 10 ticaret ortağı, ülkenin toplam dış ticaret hacminin yüzde 66’sını oluşturdu. Çin, 6,84 milyar dolarlık ticaret hacmi ile listenin başında yer aldı ve toplam ticaret hacminin yüzde 18,6’sını oluşturdu. Çin’i 6,81 milyar dolarla Rusya takip ediyor (yüzde 18.5). Diğer önemli ortaklar arasında Kazakistan (2,27 milyar dolar), Türkiye (1,97 milyar dolar), Güney Kore (1,63 milyar dolar), Almanya (1,28 milyar dolar), Türkmenistan (1,07 milyar dolar), Hindistan (901,5 milyon dolar), Kırgızistan (804,1 milyon dolar) ve ABD (782,3 milyon dolar) yer alıyor.
TÜRKİYE VE KAZAKİSTAN İLE TİCARET SON İKİ YILDA DÜŞÜŞ GÖSTERDİ
Özbekistan'ın Çin ve Rusya ile ticaret ilişkileri güçlü bir şekilde devam ederken, diğer önemli ortaklarla ticaret dinamiklerinde değişiklikler gözlemleniyor. Kazakistan, Türkiye ve Almanya ile ticaret son iki yılda düşüş gösterdi. Kazakistan’la ticaret hacmi 2022’de 2,5 milyar dolardan 2024’te 2,27 milyar dolara geriledi. Türkiye ile ticaret de 2022’de 2,1 milyar dolardan 2024’te 1,97 milyar dolara düştü. Almanya ile ticaret hacmi ise 1,4 milyar dolardan 1,28 milyar dolara indi.
GÜNEY KORE, TÜRKMENİSTAN VE ABD İLE TİCARET ARTIŞ GÖSTERDİ
Buna karşılık, Güney Kore, Türkmenistan ve ABD ile ticaret artış gösterdi. Güney Kore ile ticaret 2022’de 1,5 milyar dolardan 2024’te 1,63 milyar dolara çıktı. Türkmenistan’la ticaret 980 milyon dolardan 1,07 milyar dolara yükseldi. ABD ile ticaret de küçük bir artış gösterdi ve 2022’de 750 milyon dolardan 2024’te 782,3 milyon dolara ulaştı. Bu trendler, Özbekistan’ın uluslararası ticaret ilişkilerindeki değişen dinamikleri yansıtıyor.
BAĞIMSIZ DEVLETLER TOPLULUĞU (CIS) İÇİNDEKİ TİCARET
Özbekistan'ın Bağımsız Devletler Topluluğu (CIS) ülkeleri ile ticaret 13 milyar dolara ulaştı ve 2023’e göre yüzde 3,1 artış gösterdi. Rusya, CIS içindeki ticaretin en büyük ortağı olmaya devam etti. Özbekistan’ın ticaret hacmine 6,81 milyar dolarlık katkı sağladı. Kazakistan ve Türkmenistan sırasıyla 2,27 milyar dolar ve 1,07 milyar dolar ticaret hacmi ile takip etti. Diğer önemli CIS ortakları arasında Kırgızistan (804,1 milyon dolar), Belarus (451,9 milyon dolar) ve Tacikistan (398,3 milyon dolar) yer aldı.
TARIM SEKTÖRÜNDE BÜYÜME
Özbekistan tarım sektörü, diğer sektörlerden farklı olarak olumlu bir büyüme gösterdi. Özbekistan, meyve ve sebze ihracatını 1,21 milyon tona çıkararak yüzde 8,1'lik bir artış sağladı. Bu büyüme, Rusya, Pakistan ve Kazakistan gibi ana pazarların güçlü talebinden kaynaklandı. Ancak, ticarette bölgesel farklar devam ediyor; Taşkent şehri toplam ticaret hacminin neredeyse yüzde 40’ını katkı sağlarken, Surhandarya yüzde 0,6 ile en küçük paya sahip olmaya devam ediyor.
TİCARET AÇIĞINDAKİ BÜYÜME: KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ
Son birkaç yıl içinde, ticaret açığındaki genişleme endişe verici bir hal aldı. 2023’te ticaret açığı yaklaşık 4,98 milyar dolar olup, ithalat 19,98 milyar dolar ve ihracat 15 milyar dolardı. 2024’te açığın 2,32 milyar dolar artması dikkat çekti. Bu trend, 2022 ile karşılaştırıldığında daha da belirgin hale geliyor; 2022’de ticaret açığı 3,7 milyar dolarken, ithalat 18,5 milyar dolar ve ihracat 14,8 milyar dolardı. Ticaret açığındaki bu neredeyse iki katına çıkan genişleme, Özbekistan ekonomisinin karşılaştığı zorlukları vurguluyor.