Moğolistan’ın kuzeyindeki Tuul Nehri Vadisi'nde 1400 yıl önce inşa edilen kayıp Uygur şehri Togu Balik’in kalıntıları bulundu. Keşif, Uygur şehir yaşamını 100 yıl geriye götürdü. Arkeolojik bulgular, Çinli tarihçilerin iddialarını çürütüyor.
Moğolistan’ın kuzeyindeki Tuul Nehri Vadisi'nde yapılan kazılarda, yaklaşık 1400 yıl önce inşa edildiğine inanılan kayıp Uygur şehri Togu Balik’in kalıntıları bulundu. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi’nden baş arkeolog Şaban Doğan, bu keşfin tarihi bir boşluğu doldurduğunu ve Uygur şehir yaşamını bir yüz yıl daha geriye götürdüğünü açıkladı.
UYGUR KAĞANLIĞI'NIN ESKİ MERKEZLERİNDEN
Togu Balik, Orta Çağ’da İç Asya’da dokuz Türk boyundan biri olan Dokuz Oğuzları tarafından inşa edilen önemli bir şehir olarak biliniyor. MS 630 ile 680 yılları arasında inşa edilen bu şehir, Uygur Kağanlığı’nın ilk dönemlerine tarihleniyor ve Türkistan'daki geniş bir bölgeyi kontrol eden Uygur İmparatorluğu'nun önemli merkezlerinden biri olarak öne çıkıyor.
ÇİNLİ TAHİÇİLERİN ARGÜMANLARINI ÇÜRTTÜ
Çinli tarihçilerin, Uygur kimliğini Çin ulusu kavramı içinde yeniden şekillendirmeye çalıştığı bir dönemde bu keşif büyük bir öneme sahip. Çinli tarihçiler, Uygurların eski çağlardan beri Çin ulusunun bir parçası olduğunu öne sürerek bu bölgede yaşayan Han Çinlileri’nin asıl sakinler olduğunu iddia ediyor. Ancak bu iddialar, arkeolojik bulgularla çelişiyor.
TARİHİ BOŞLUĞU DOLDURAN BULGULAR
Ege Üniversitesi’nden Uygur folkloru profesörü Alimcan İnayet, Uygurların çok eski zamanlardan beri Doğu Türkistan'da yaşadığını belirtiyor. Çin’in iddialarının aksine, Uygurların bu bölgelere MS 840’tan önce yerleşmiş oldukları, tarihsel belgelerle kanıtlanıyor. Uygur asıllı Amerikalı tarihçi Kahar Barat da Togu Balik’ın Uygurların en eski başkentlerinden biri olduğunu vurguluyor.
KİTAN İMPARATORLUĞU İLİŞKİSİ
Togu Balik’ın bir zamanlar Kitan İmparatorluğu’yla ilişkili olduğuna inanılıyordu. Ancak, yapılan kazılarda Uygur seramiklerinin bulunması, şehrin Uygurlar gittikten sonra Kitanlar tarafından kullanıldığını gösteriyor. Bu, Togu Balik’ın Uygurlar için daha önce kurulmuş bir merkez olduğunu ortaya koyuyor.
KAZILAR VE GELECEK ÇALIŞMALAR
Türk Koordinasyon ve İşbirliği Ofisi’nin desteğiyle gerçekleştirilen kazılarda, Togu Balik’ın dini inançlar, kent kültürü ve defin uygulamaları hakkında daha fazla bilgi edinilmesi bekleniyor. Kazılara İzmir Katip Çelebi Üniversitesi ve Moğolistan Bilimler Akademisi Arkeoloji Enstitüsü'nden araştırmacılar katıldı. Kapsamlı arkeolojik raporun Ekim ayında yayınlanması planlanıyor.