İnsan Hakları İzleme Örgütü (HWR), BM ve dünyayı Çin'in Doğu Türkistan'da uygulamakta olduğu soykırım ve insanlığa karşı suçlarını durdurmaya çağırdı.
Trük toprağı olan Doğu Türkistan'da yıllardır Çin'in baskı ve soykırım politikası durmuyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), 28 Ağustos 2024 tarihinde yaptığı açıklamada, Çin hükumetinin Doğu Türkistan'daki Uygur ve diğer Türk kökenli Müslümanlara karşı devam eden insanlığa karşı suçları işlediğini ve bölgede baskıcı yönetimi inkâr ettiğini belirtti.
Açıklama, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'nin 31 Ağustos 2022'de Doğu Türkistan'daki insan hakları durumunu kınayan raporunun ikinci yıldönümü yaklaşırken, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri ve BM üye ülkelerden Çin hükumetine karşı baskıyı artırmaları çağrısında bulunuyor.
ÇİN SUÇLARINI İNKAR ETMEYE DEVAM EDİYOR
HRW Çin Programı Başkan Yardımcısı Wang Songlian ise, Çin'in Doğu Türkistan'daki insanlık dışı uygulamalara değinerek, "Çin hükumetinin Doğu Türkistan'daki belgelere dayalı suçları etkili bir şekilde ele almaktan kaçınması şaşırtıcı değil, ancak bu durum BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği ve BM üye ülkelerinin güçlü bir takip gerektirdiğini gösteriyor" ifadelerini kullandı.
Wang Songlian ayrıca, Çin'in Doğu Türkistan'daki milyonlarca Uygur'un maruz kaldığı acıyı sürdürdüğünü vurguladı.
KİTLESEL KEYFİ TUTUKLAMALAR VE DAHA FAZLASI
Açıklamada ayrıca, Çin'in son iki yılda Doğu Türkistan'daki baskı eylemlerini artırdığı, bunlar arasında kitlesel keyfi tutuklamalar, işkence, katletme, kitlesel gözetim, kültürel ve dini baskı, ailelerin parçalanması, zorla çalıştırma, cinsel şiddet ve üreme hakları ihlallerinin bulunduğu belirtildi.
AİLELER KAYIP YAKINLARINDAN HABER ALAMIYOR
Öte yandan açıklamada, yüz binlerce Uygur ve diğer Türk kökenli Müslümanın hala keyfi olarak alıkonulduğu ve yurtdışında yaşayan kişilerin neredeyse tamamen aileleriyle iletişim kuramadığı ifade edildi. Birçok kişi, akrabalarının hala gözaltında, hapis veya hayatta olup olmadığını bilmediğini belirtti. Bazı aileler, tutuklanan yakınlarının hayatta olup olmadığını bile bilmiyor. Bazı kişiler serbest bırakılmış olsa da, polis tarafından sıkı gözetim altında ve hakları devamlı olarak kısıtlanıyor.
BM, ÇİN'İ HESABA ÇEKMEK İÇİN DAHA FAZLA ÇABA SARF ETMELİ
2024'ün 27 Ağustos'unda Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, Doğu Türkistan'daki "birçok sorunlu yasal ve politikaların hâlâ devam ettiğini" kabul etti ve ofisinin, Çin yetkililerine keyfi tutuklamaların serbest bırakılması ve kaybolan kişilerin durumunun açıklığa kavuşturulması konusunda baskı yaptığını bildirdi.
BM'NİN GÜÇLÜ BİR GÜNCELLENMİŞ RAPOR YAYINLAMASI ŞART
HRW ayroca, BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'nin Çin hükumetinin reddettiği raporun ardından Doğu Türkistan'daki mevcut durumu güncel bir raporla açıklığa kavuşturması ve suçluları sorumlu tutmak için somut eylem planları oluşturması gerektiğini belirtti.
ULUSLARARASI TOPLUMUN SORUMLULUKLARINI YERİNE GETİRMESİ GEREK
BM üye ülkelerinin de raporun önemli bulgularını takip etme sorumluluğu taşıdığı vurgulanan açıklamada. 2022'de Doğu Türkistan'daki durumu BM İnsan Hakları Konseyi'nin gündemine getirme çabaları az bir farkla başarısız olmasından sonra, BM üye ülkeleri, Uygurlar ve diğer grupların yaşadığı suçlara karşı toplu bir eylemde bulunmada pek bir girişimde bulunmadığına dikkat çekildi.
ÇİN HÜKÜMETİNİN HESAP VERMESİNİ SAĞLAMAK İÇİN BİRLİKTE ÇALIŞILMALI
Wang Songlian ayrıca, "BM İnsan Hakları Ofisi ve dünya genelindeki hükümetler, Çin hükumetinin sorumsuzluğunu sorgulamak için birlikte çalışmalıdır" diyerek, BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'nin güçlü bir şekilde belirtmesi gerektiğini, herhangi bir hükümetin uluslararası suçlardan kaçamayacağını vurguladı.