Türkistan coğrafyasının bilinen ilk sözlüğü olan ve Türk kültürüne dair önemli bilgiler içeren Kaşgarlı Mahmut’un Dîvanû Lugâti’t-Türk adlı eseri, “Bil ki Devlet Güneşi Türk Burcunda Doğdu” sergisi ile birçok ülkede sanatseverlerle ve tarih meraklılarıyla buluşacak.
Adını, eserin yazarı olan Kaşgarlı Mahmut’un “Türklerin en açık anlatanlarından, en doğru anlayanlarından en iyi kargı kullanan cengaverlerinden olduğum hâlde, Türklerin tekmil illerini, obalarını, çöllerini karış karış, gezip dolaştım... Gördüm ki, Yüce Tanrı devlet güneşini Türklerin burçlarından doğdurmuş...” ifadelerinden alan “Bil ki Devlet Güneşi Türk Burcunda Doğdu” sergisi, Türk Dünyası Vakfı iş birliğinde Türk Kültür ve Miras Vakfı tarafından Kırgızistan'da Kırgız Cumhuriyeti Ulusal Tarih Müzesi'nde ziyaretçilerini bekliyor.
SERGİ, TÜRK MİLLETLERİNİN MEDENİYET KURUCU KİMLİĞİNİ VURGULUYOR
Türk Kültür ve Miras Vakfının yaptığı açıklamaya göre, Türk Devletleri Teşkilatı 11. Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi kapsamında düzenlenen sergi, Türk milletlerinin medeniyet kurucu kimliğini vurgulamayı hedefliyor. Sergide Türkistan'ı merkez alan bir harita ile modern bir harita, karşılaştırmalı olarak yer alıyor. Aynı zamanda sergi, ilginç kelimeler ve objeler eşliğinde Türk kültür mirasının derinliklerini keşfetmek isteyen ziyaretçilere farklı bir deneyim sunuyor.
Ayrıca sergide, moda tasarımcısı Ezgi Karayel tarafından Dîvân-u Lugâti’t-Türk’teki anlatımlara dayanan erkek ve kadın kıyafetleri de ziyaretçilerle buluşuyor.
"Bil ki Devlet Güneşi Türk Burcunda Doğdu" sergisi, 2025 yılı sonuna kadar başta Türk cumhuriyetleri olmak üzere dünya genelinde farklı bölgelere taşınacak.
DÎVÂNU LUGÂTİ’T-TÜRK
Türkistan coğrafyasının bilinen ilk sözlüğü ve en önemli eserlerinden biri olan Dîvânu Lugâti’t-Türk, 11. yüzyılda Kâşgarlı Mahmut tarafından Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. “Türk Sözlüğünün Divanı” anlamına gelen ve Türk dilinin ilk sözlüğü olan bu eser; Türk dili, Türk tarihi, Türk mitolojisi, Türk coğrafyası, Türk kültürü ve Türk töresi hakkında değerli bilgileri sunan bir eserdir. Nitekim Kâşgarlı Mahmut Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserini, Türk milletinin yüceliğini, Türk dilinin Arapça ile koşu atları gibi yarış edeceğini, Türk dilinin zenginliğini ve Türk dilinin her duygu ve düşünceyi anlatmaya elverişli olduğunu ispat etmek içindir kaleme almıştır. Bu sebeple eser, Türkçeden Arapçaya bir sözlük biçiminde yazılmıştır. Başta Türkologlar olmak üzere birçok araştırmacı tarafından incelenen Dîvânu Lugâti’t-Türk, UNESCO Dünya Belleği Türkiye Ulusal Listesi’ne de kayıtlıdır. Eserin bugün tek nüshası İstanbul’daki Millet Kütüphanesindedir.
KÂŞGARLI MAHMUT KİMDİR?
Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserin yazarı olan Kâşgarlı Mahmut, Türk dilinin ve Türk milliyetçiliğinin en büyük sözcülerindendir. Doğu Türkistan’ın en önemli merkezlerinden biri olan Kâşgar’da doğan Kâşgarlı Mahmut, iyi öğretim görmüş, İslâmiyet’le ilgili bilimsel çalışmaları yakından izlemiştir. Kâşgarlı Mahmut, Arapça ve Farsçayı da çok iyi öğrenmiştir. Türklerin bulunduğu bölgeleri gezmiş, ana dili olan Türkçenin bütün lehçelerini yerlerinde öğrenmiş, geleneklerini göreneklerini yakından izlemiştir. Bütün Sirderya (Seyhun) kıyılarını dolaştığından Dîvânu Lugâti’t-Türk adlı eserinde söz etmektedir. Daha sonrasında dönemin İslam Coğrafyası’nın en önemli kültür merkezlerinden biri olan Irak’a göç eden Kâşgarlı Mahmut, çalışmalarına burada devam etmiştir.